【 နိုင်ငံတကာဆောင်းပါး 】 ရုရှားနှင့် ယူကရိန်းစစ်ပွဲ မည်သို့အဆုံးသတ်မည်နည်း ?

ရုရှားနှင့် ယူကရိန်းကြား စစ်ပွဲသည် ယခုနွေရာသီတွင် အဆင့်သစ်တစ်ခုသို့ ရောက်ရှိသွားခဲ့ပြီး ကိယက်ဗ်သည် ၎င်းမျှော်မှန်းထားသည့် တန်ပြန်ထိုးစစ်ကို စတင်ခဲ့ပြီး ယူကရိန်းက အသာစီးရနိုင်မယ်လို့ မျှော်လင့်ထားသည်။

ယင်းမျှော်လင့်ထားမှုအစား ဇွန်လ တန်ပြန်ထိုးစစ် စတင်ရန် ယူကရိန်း၏ မဟာမိတ်များထံမှ နောက်ထပ်လက်နက်ကြီးများရရန် စောင့်ဆိုင်းနေချိန်တွင် ရုရှားက ဆောင်းရာသီတွင် တည်ဆောက်ခဲ့သော မိုင် ၆၀၀ ကျော် ရှည်လျားသော ရှေ့တန်းနှင့် ကျယ်ပြန့်သော ရုရှားခံတပ်ခံတပ်များနှင့် ယူကရိန်းတပ်ဖွဲ့များသည် ရင်ဆိုင်နေကြရသည်။

တန်ပြန်ထိုးစစ်သည် လျင်မြန်သောရလဒ်များ ထွက်ပေါ်မည်မဟုတ်ကြောင်း ထင်ရှားလာပြီး ရုရှားသိမ်းပိုက်ထားသော နယ်မြေကို ပြန်လည်သိမ်းယူခြင်းနှင့်ပတ်သက်၍ တိုင်းတာနိုင်သည့် အောင်မြင်မှုအတွက် အာမခံချက်ရှိမည်မဟုတ်ကြောင်း ရှင်းရှင်းလင်းလင်းဖြစ်လာပါသည်။

စစ်ပွဲသည် ကြာမြင့်နိုင်ဖွယ်ရှိကြောင်း စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သူများက သတိပေးထားပြီး လာမည့်နှစ်များစွာကြာ တိုက်ပွဲဝင်ရန် ယူကရိန်းအပေါ် ကြီးမားသောဖိအားပေးမှုနှင့်အတူ စစ်ရေး၊ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုနှင့် ဘဏ္ဍာရေးအရင်းအမြစ်များတွင် ဒေါ်လာဘီလီယံပေါင်းများစွာ နိုင်ငံတကာမိတ်ဖက်များထံမှ ပိုမိုကတိကဝတ်ပြုရန် အလားအလာရှိနေသည်။

“ယူကရိန်းက တိုးတက်မှုကို ဖော်ဆောင်နိုင်တယ်ဆိုတာ ပြသရမယ်၊ ဒါပေမဲ့ သူတို့မှာရှိနေတဲ့ အင်အားပမာဏအရ ၂၀၂၃ ခုနှစ်မှာ ရုရှားအားလုံးကို ယူကရိန်းကနေ မောင်းထုတ်ပစ်နိုင်မှာ မဟုတ်ဘူးဆိုတာ လူတိုင်းသိပါတယ်” ဟု ဗြိတိန်ပူးတွဲတပ်ဖွဲ့ဌာနချုပ်၏ တပ်မှူးဟောင်းဖြစ်သူ အငြိမ်းစား ဗြိတိန်ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ရစ်ချက်ဘာရွန်က CNBC သို့ ပြောကြားခဲ့သည်။

“ဒီနှစ်အကုန်မှာ နှစ်ဖက်စလုံးက တိုးတက်မှုအတွက် တိုက်ပွဲတွေ ဆက်ပြီးရှိနေဦးမယ်လို့ ထင်ပါတယ်။ရုရှားအစိုးရက အရှုံးမပေးနိုင်ဘူး၊ မရှုံးနိုင်ဘူး၊ ရုရှားအစိုးရရဲ့ ဆိုးရွားတဲ့ အကျိုးဆက်တွေကြောင့် ယူကရိန်းက စစ်တိုက်လိုတဲ့ဆန္ဒကို မကုန်ဆုံးစေသလို သိမ်းပိုက်ထားတဲ့ နယ်မြေကို ပြန်စွန့်လွှတ်ဖို့ ရုရှားက အသင့်မဖြစ်သေးသလို ဒါကိုပြန်ရဖို့ ပိုအကူအညီပေးဖို့လိုတယ်။အဲဒီအတိုင်း ကျွန်တော်တို့ကို ၂၀၂၄ နဲ့ ၂၀၂၅ အထိ ယူသွားလိမ့်မယ်” ဟု ၎င်းကဆက်လက်ပြောခဲ့သည်။

ယူကရိန်း၏ တန်ပြန်ထိုးစစ်သည် ယခုနှစ်လက်ကျန်ကာလတွင် တိုးတက်မှုအချို့ရှိလာနိုင်ဖွယ်ရှိကြောင်း ဘာရွန်က ပြောကြားသော်လည်း ရုရှားသိမ်းပိုက်မှုကို အဆုံးသတ်ရန် မလုံလောက်ပေ။

“အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ စစ်မြေပြင်မှာ အောင်နိုင်တယ်ဆိုတဲ့ အယူအဆကို ယူကရိန်းသက်သေပြဖို့ လက်ခံရပါမယ်။ဒါပေမဲ့ အဲဒီအဓိကအားထုတ်မှု (ယူကရိန်းကို ဆက်လက်ထောက်ပံ့ဖို့) နဲ့ အဲဒီအတွက် ထောက်ခံသူအားလုံးဆီက အနည်းဆုံးတော့ ၂၀၂၄ နဲ့ ၂၀၂၅ ခုနှစ်မှာ စုစုပေါင်း ဒေါ်လာ ၁၀၀ ဘီလီယံလောက်ရှိဖို့လိုတယ်လို့ ကျွန်တော်ထင်ပါတယ်” ဟု အငြိမ်းစား ဗြိတိန်ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ရစ်ချက်ဘာရွန် ဆက်လက်ပြောကြားခဲ့သည်။

အဆုံးမရှိသော တန်ပြန်ထိုးစစ်ကြောင့် စစ်ပွဲတွင် ယူကရိန်းဘက် မျက်နှာသာပေးလိမ့်မည်ဟု မျှော်လင့်ထားသော်လည်း ရုရှားတပ်ဖွဲ့များသည် အရှေ့ဘက်မှ တောင်ဘက်အထိ ယူကရိန်းရှေ့တန်းတစ်လျှောက်တွင် မိုင်းတွင်းများ၊ ကတုတ်ကျင်းများ၊ ညှောင့်ကျင်းများနှင့် အလွှာများပါရှိသည့် တင့်ကားဖျက်အတားအဆီးများဖြင့် နက်နဲသော ခံစစ်လိုင်းများကို ဖန်တီးပေးခဲ့သည်။

ဇွန်လ တန်ပြန်ထိုးစစ် စတင်ချိန်မှစပြီး လက်တစ်ဆုပ်စာ ကျေးရွာများကိုသာ ယူကရိန်းတပ်များ ပြန်လည်သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။

ယူကရိန်းကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနက ၎င်း၏တပ်ဖွဲ့များသည် အရှေ့ဘက်ရှိ ဒွန်နက်ခ် (Donetsk) ရှိ ဘတ်ခ်မွတ် (Bakhmut) အနီးထိ တိုးလာခဲ့ပြီး တောင်ဘက်တွင် နယ်မြေ ၂၀၄.၇ စတုရန်းကီလိုမီတာကို ပြန်လည်သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ကြောင်း၊ သို့သော် ၎င်း၏တပ်များသည် အဇော့ (Azov) ပင်လယ်ရှိ ဘာဒန်နက် စကတ်ခ် (Berdyansk) နှင့် မီလီတိုပိုလ် (Melitopol) ဆိပ်ကမ်းမြို့များဆီသို့ တောင်ဘက်သို့ ချီတက်ရရန် ရုရှားခံစစ်လိုင်းကို ဖြတ်ကျော်ရာတွင် ကြီးမားသော စိန်ခေါ်မှုနှင့် ရင်ဆိုင်နေရကြောင်း ဆိုသည်။

လန်ဒန်အခြေစိုက် ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ အကြံပေးအဖွဲ့ဖြစ်သည့် Royal United Services Institute မှ မြေပြင်စစ်ပွဲဆိုင်ရာ တွဲဖက်သုတေသီ နစ်ခ်ရေးနိုးလ်က တန်ပြန်ထိုးစစ်သည် ခက်ခဲမည်ဆိုသည်မှာ အံ့သြစရာမဟုတ်ကြောင်း CNBC သို့ ပြောကြားခဲ့သည်။

“ရုရှားလက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့တွေကို ဒီနှစ်ရဲ့ ပထမလတွေမှာ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ခံစစ်အတွက် ကတုတ်ကျင်းတွေ တူးဖော်ဖို့ အခွင့်အလမ်းကောင်းတွေပေးထားပြီး သူတို့တည်ဆောက်ထားတဲ့ ကာကွယ်ရေးအတိုင်းအတာကိုကြည့်ရင်၊ အထူးသဖြင့် ယူကရိန်းလေတပ်က ရုရှားခံစစ်လိုင်းတွေကိုကျော်ပြီး မလုပ်ဆောင်နိုင်ရင် အဲဒါတွေက အမြဲတမ်းစိန်ခေါ်မှုကြီးတစ်ခု ဖြစ်လာမှာပါ။

ယူကရိန်း၏ အဓိကရည်ရွယ်ချက်တစ်ခုမှာ ရုရှားမှ ဖြန့်ကြက်ထားသော ရုရှားကုန်းမြေနှင့်ဆက်သည့် တံတားကိုဖြတ်ပြီး ယူကရိန်းတောင်ပိုင်းမှ ခရိုင်းမီးယားအထိ ဖြတ်တောက်ရန်ဖြစ်ရာ ၎င်းအပိုင်းမှာ ရုရှား၏ခံတပ်များထဲတွင် အပြင်းထန်ဆုံးနေရာတစ်ခုဖြစ်သည်။

“တကယ်တမ်းပြောရရင်၊ ယူကရိန်းတပ်ဖွဲ့တွေဟာ အခု ပထမဆုံး ကာကွယ်ရေးလိုင်းထဲကို စဝင်နေပြီ၊ ဒါပေမဲ့ အဲဒါက ကီလိုမီတာ ၃၀ ထုရှိတဲ့ မိုင်းကွင်းတွေ၊ ကတုတ်ကျင်းတွေနဲ့ တန်ပြန်တိုက်ခိုက်မှုတွေနဲ့ပါ။သူတို့ရောက်နေတဲ့နေရာကနေ ပင်လယ်ကို မိုင် ၆၀ လောက် ဝေးသေးတယ်၊ သူတို့က ဒါကို ၅ မိုင်လောက် လုပ်ထားတယ်၊ ဒါကြောင့် ဒါက တကယ့်ကို ကြီးမားတဲ့ တောင်းဆိုမှုတစ်ခုပါ” ဟု ဘာရွန်က ပြောကြားခဲ့သည်။

“ရုရှားဗျူဟာက သူတို့သိမ်းပိုက်ထားတဲ့မြေကို ဆုပ်ကိုင်ထားဖို့ဖြစ်ပြီး အဲဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီးတော့ သူတို့က အရမ်းခေါင်းမာတယ်၊ ပြီးတော့ ယုံကြည်ထားတာနှစ်ခုရှိတယ်။တစ်ခုက ယူကရိန်းနိုင်ငံဟာ သာမန်အားဖြင့် ထိုးစစ်ဆင်လာတဲ့အခါ ဆုံးရှုံးသွားနိုင်တဲ့ ကိန်းဂဏန်းက နိုင်ငံရဲ့ ၁၅ ရာခိုင်နူန်း၊ ဒီတိုက်ပွဲအတွက် သေဆုံးရလိမ့်မယ်။ဒုတိယအနေနဲ့ကတော့ အနောက်နိုင်ငံတွေရဲ့ ငွေပေးချေမှုအပေါ် စိတ်အားထက်သန်မှု လျော့နည်းသွားမှာဖြစ်ပြီး ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ ပိုက်ဆံတွေကို တခြားအရာတွေမှာ သုံးစွဲလိုတာကြောင့် ဖြစ်ပါတယ်။”

          ဘယ်လို အဆုံးသတ်နိုင်မလဲ ?

တန်ပြန်ထိုးစစ်သည် ယခုနှစ်အတွင်း အောင်မြင်မှုများ ရရှိလိမ့်မည်မဟုတ်ကြောင်း ကာကွယ်ရေးကျွမ်းကျင်သူများက ပြောသည်။သို့သော် ၂၀၂၄ ခုနှစ် စစ်ပွဲအတွက် အနောက်နိုင်ငံများ၏ ပံ့ပိုးမှုကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ရန်အတွက် အနည်းဆုံးအောင်မြင်မှုအချို့ကို ပြသနိုင်ရန် ယူကရိန်းအတွက် အရေးကြီးကြောင်း ၎င်းတို့က မှတ်ချက်ပြုသည်။

“ရှင်းပါတယ်၊ ယူကရိန်းရှုထောင့်ကနေကြည့်ရင် အနည်းဆုံး သိသာထင်ရှားတဲ့ အောင်မြင်မှုတချို့တော့ရှိရမယ်။ဒါမှ နေတိုးနဲ့ အမေရိကန်ကိုသွားပြီး ‘ကြည့်စမ်း၊ ငါတို့လိုချင်သလောက် မအောင်မြင်ခဲ့တာ တောင်းပန်ပါတယ်ကွာ၊ မင်း ငါတို့ကိုပေးခဲ့တဲ့ လက်နက်တွေနဲ့.. မျှော်လင့်ချက်ရှင်သန်ဖို့ ၂၀၂၄ ခုနှစ် နွေဦးရာသီမှာ နောက်ထပ်ပန်းတိုင်တစ်ခုကို ရင်းနှီးမြှုပ်နှံနိုင်ဖို့ ရုရှားတပ်ဖွဲ့တွေကို နှစ်ပိုင်းဖြတ်ဖို့ လုံလောက်ပါပြီ’ လို့ နေတိုးအကြီးတန်းအရာရှိဟောင်းနှင့် နိုင်ငံတကာ ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကျွမ်းကျင်သူ Chatham House ပညာရှင်အဖွဲ့မှ ဂျမီးရှီအာက CNBC သို့ ပြောကြားခဲ့သည်။

“ယူကရိန်းနိုင်ငံသားတွေအတွက် အန္တရာယ်က တကယ်ပဲ ရှေ့မတိုးနောက်မဆုတ်သာ အဆုံးသတ်သွားမယ်ဆိုရင် အနောက်နိုင်ငံမှ ပံ့ပိုးပေးသော စက်ပစ္စည်းအများအပြားနဲ့ ယူကရိန်းနိုင်ငံသားရဲ့ သိသိသာသာ အသေအပျောက်တွေ ပေးဆောင်ထားရတာ အလွန်နည်းတဲ့ နယ်မြေကိုပဲ သူတို့ရထားတာကိုပဲ” ဟု ရှီအာက ဆိုသည်။

ထိုအဖြစ်အပျက်သည် စစ်ပွဲဝေဖန်သူများကို ရဲရဲတောက် ထောင်တက်သွားစေနိုင်ပြီး ယူကရိန်းအတွက် ဆက်လက်ရန်ပုံငွေထောက်ပံ့ခြင်းဖြင့် လူထုမကျေနပ်မှုကို တိုးပွားစေခြင်း၊ အနောက်နိုင်ငံများအတွက် လက်နက်ထုတ်လုပ်ရေးနှင့် ထောက်ပံ့ရေးဆိုင်ရာ ပြဿနာတစ်ရပ်ဖြစ်လာနိုင်သည်။

ယခုလောလောဆယ်တွင် အနည်းဆုံးတော့ ယူကရိန်း၏ မဟာမိတ်များသည် ၎င်းအနားတွင် အခိုင်အမာရပ်တည်လျက် “လိုအပ်သမျှကို” ပံ့ပိုးပေးမည်ဟုဆိုထားကာ ရုရှားသည်လည်း စွန့်လွှတ်ရရန် မဝေးတော့ကြောင်း ဘာရွန်က ဆိုခဲ့သည်။

တစ်ချိန်တည်းမှာပင် ရုရှားနှင့် ယူကရိန်းကြား ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးမှု အလားအလာမှာ စေ့စပ်ညှိနှိုင်းရေး စားပွဲဝိုင်းသို့ နှစ်ဖက်စလုံးကို ပို့ဆောင်ရန် ကြိုးပမ်းနေသော်လည်း ဖြစ်နိုင်သည့်အလားအလာမှာ နည်းပါးနေသေးသည်။

တရုတ်နှင့် အိန္ဒိယအပါအဝင် နိုင်ငံပေါင်း ၄၀ မှ အကြီးတန်းအရာရှိများသည် ဆော်ဒီအာရေဗျနိုင်ငံ ဂျဒ်ဒါမြို့တွင် တွေ့ဆုံကာ စစ်ပွဲ၏အနာဂတ်ပြေလည်မှုကို နောက်ခံပြုနိုင်သည့် အဓိကမူများကို သဘောတူရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဆွေးနွေးခဲ့သည်။

သို့သော်လည်း ဆွေးနွေးပွဲများတွင် ရုရှားမှ မပါဝင်ခဲ့သလို အိမ်ဖြူတော်သည် “လက်ဆုပ်လက်ကိုင်ပြနိုင်သော အရာတွေရမယ်” လို့ မျှော်လင့်မထားကြောင်း အမေရိကန်အမျိုးသားလုံခြုံရေး ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဂျွန်ကာဘီက ဆွေးနွေးပွဲမတိုင်မီ ပြောကြားခဲ့သည်။

တစ်ချိန်ချိန်တွင် ယူကရိန်းသည် ပဋိပက္ခအတွက် စစ်ရေးအရဖြေရှင်းမှုမဟုတ်သည့် (သို့မဟုတ်) ရှုံးနိမ့်မှုမဟုတ်သည်မဟုတ်ဘဲ အခြားနည်းလမ်းကိုရှာဖွေရန် ဆုံးဖြတ်ရမည်ဟု ဘာရွန်က ပြောကြားခဲ့သည်။

အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးလုပ်ရန် နည်းလမ်းတစ်ခုမှာ စစ်ရေးအရ စစ်ဆင်ရေးများကို ရပ်တန့်ရန် ယာယီသဘောတူထားခြင်းဖြစ်သော်လည်း စစ်ပွဲကို ပြတ်ပြတ်သားသား အဆုံးအဖြတ်မပေးသော နည်းလမ်းဖြစ်သည်။

“တစ်ခုကတော့ ယူကရိန်းက အကူအညီရတဲ့အတွက် ဒီစစ်ပွဲကို ဆင်နွှဲရခြင်းဖြစ်ပါတယ်။နောက်ထပ်တစ်ခုကတော့ ယူကရိန်းက တိုက်ပွဲတွေရပ်တန့်ဖို့ ဆုံးဖြတ်ထားပေမယ့် အခုအချိန်မှာ အဲဒါနဲ့မနီးစပ်သေးပါဘူး။

ပြီးရင်အလယ်မှာ နည်းနည်းရှိမယ်။ဒီမှာ စစ်ပွဲတွေ အများကြီးဖြစ်လာတယ်။သူတို့ဟာ ဆိုးရွားတဲ့ ရှေ့မတိုးနောက်မဆုတ်သာရောက်သွားပြီး မျိုးဆက်တစ်ခုနဲ့တစ်ခု စိုက်ကြည့်နေကြတယ်” ဟု ဆိုက်ပရပ်စ်မြောက်ပိုင်းနှင့် တောင်ပိုင်းအပေါ် ဂရိနှင့် တူရကီတို့၏ ပဋိပက္ခကို ကိုးကားပြီး နှစ်ဖက်စလုံးက ပဋိပက္ခကို အမှန်တကယ်မဖြစ်ပွားစေလိုသည့် ရှေ့မတိုးနောက်မဆုတ်သာသာ နမူနာများကို ကိုးကား၍ ပြောကြားခဲ့သည်။

အနောက်နိုင်ငံအချို့မှ အစိုးရများသည် ယူကရိန်းအား ထောက်ပံ့ရေးစရိတ်စကများအတွက် လျှို့ဝှက်စွာ ငြင်းခုံနေကြသော်လည်း (အမေရိကန်သည် ကိယက်ဗ်အား ကာကွယ်ရေးအကူအညီ ဒေါ်လာ ၄၀ ဘီလီယံကျော် ကတိပြုထားပြီးဖြစ်သည်) အများစုမှာ မြင့်မားသော မျှဝေကျခံရမှုများကို နားလည်ကြောင်း ဘာရွန်မှ ပြောကြားခဲ့သည်။

“သူတို့က ပိုကျယ်ပြန့်တဲ့ ဗျူဟာမြောက်အချက်ကို နားလည်တယ်၊ ဒါက အနောက်နဲ့ ရုရှားကြား ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်မှုလို့ သဘောပေါက်ပြီး ယူကရိန်းရဲ့ အနာဂတ် ပိုင်နက်နယ်မြေ စည်းလုံးညီညွတ်မှုသာမက ဥရောပနဲ့ ရုရှားနဲ့ အနောက်နိုင်ငံတွေအတွက် လုံခြုံရေးတည်ဆောက်မှုလို့ပါမြင်တယ်” ဟု ၎င်းကမှတ်ချက်ပြုသည်။

NaYoe
Ref - cnbc