【နိုင်ငံတကာဆောင်းပါး】ပူတင်၏အာဏာချုပ်ကိုင်မှု အင်အားချိနဲ့လာ

နှစ်သစ်သည် ရုရှားတွင် ကြီးကျယ်ခမ်းနားသော အခါသမယဖြစ်ပြီး အစဉ်အလာ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် အပျော်သက်သက်ဖြစ်စေ အလေးအနက်ဖြစ်စေ သန်းခေါင် မတိုင်မီ ပူတင်၏ မိန့်ခွန်းကို နားထောင်ကြသည်။

ထုံးစံအားဖြင့် ထိုမိန့်ခွန်းသည် ဖခင်က မိသားစုအကူအညီ၊ ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှုနှင့် အမျိုးသား ညီညွတ်ရေး တောင်းခံသည့် မိန့်ခွန်းဖြစ်သည်။ သို့သော် လွန်ခဲ့သောနှစ်တွင် ပြောက်ကျားဝတ်စုံဝတ် စစ်သားများနောက်ခံတွင် ပူတင်က ရုရှားအနေဖြင့် လုပ်ဆောင်ခဲ့သည့် ခက်ခဲသော်လည်း လိုအပ်သော ဆုံးဖြတ်ချက်များအကြောင်း ပြောသည်။ ထိုကြောင့် ထိုမိန့်ခွန်းသည် လမ်းချော်သွားပြီး ဖြစ်သော စစ်ပွဲကို ယုံကြည်လက်ခံလာအောင် သူ၏ အားထုတ်မှုဖြစ်ပြီး ၂၀၂၄ ခုနှစ်စတွင် နောက်ထပ်သူဘာပြောမည်ကို ခန့်မှန်းရန် ခက်ခဲသည်။

အပေါ်ယံအားဖြင့် ကြည့်ပါက ရုရှားသည် ၂၀၂၃ ခုနှစ်တွင် အကောင်းအဆိုးရောနှောနေသည်။ ရုရှားသည် ဆုံးရှုံးမှု အကြီးအကျယ်ခံစားရသည်။ လျှပ်စစ် မဟာဓာတ်အားလိုင်းများကို တိုက်ခိုက်ပြီး ယူကရိန်းကို အအေးဒဏ်ခံစားရစေရန် အားထုတ်မှု မအောင်မြင်ပေ။ ခေတ်မီ NATO လက်နက်များ ယူကရိန်းသို့ လွှဲပြောင်းပေးမှု ပိုမိုမြင့်မားလာသည်ကို ကြုံရသည်။ အခြားတစ်ဘက်တွင် ယူကရိန်း၏ တန်ပြန်ထိုးစစ်သည် မျှော်လင့်ထားသည်ထက် ပိုမိုနှေးကွေးနေသည်။ ပြည်တွင်း စီးပွားရေးသည် စစ်အတွင်း ထုတ်လုပ်မှုပုံစံသို့ သိသိသာသာ ပြောင်းလဲသွားပြီး ရုရှားများသည် စစ်ပွဲတွင် ပါဝင်ရန် ပိုမိုစိတ်အားထက်သန်လာနေပုံရသည်။

မည်သို့ဆိုစေ ရုရှားအစိုးရ၏ အုတ်မြစ်များဖြစ်သည့် ပူတင်၏ အာဏာ၊ ခက်ခဲသော ပြဿနာများအတွက် ငွေကြေး သုံးစွဲနိုင်စွမ်း နှင့် နိုင်ငံ၏ လုံခြုံရေးတပ်များကို စိန်ခေါ်မှုမရှိဘဲ ထိန်းချုပ်မှု စသည်တို့သည် အင်အားချိနဲ့ သွားပြီး ၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် ဖိအားခံစားရမည်ဖြစ်သည်။

မတ်လတွင် ပူတင်သည် ပြန်လည်ရွေးကောက်ပွဲဝင်မည်ဖြစ်ပြီး သူနိုင်မည်မှာ သေချာသည်။ သူ၏ နိုင်ငံရေးနည်းပညာရှင်များက မဲပေးသူ ၇၀ ရာခိုင်နှုန်းကျော်ရှိပြီး ထောက်ခံမဲ ၇၅ မှ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်း ရရန် ရည်မှန်းထား ပြီး အမျိုးသားညီညွတ်ရေးရှိမည်ဟု မျှော်လင့်သည်။ ယုံကြည်လက်ခံနိုင်သည့် မည်သည့် ပြိုင်ဘက်ကိုမျှခွင့်ပြု မည်မဟုတ်သော်လည်း ထိုသို့လုပ်ရန်အတွက် လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ ကဏ္ဍအမျိုးမျိုးကို အချိုသတ်ရန် လိုအပ်သည်။ အနိမ့်ဆုံးလုပ်အားခသည် ဇန်နဝါရီလတွင် ၁၈.၅ ရာခိုင်နှုန်း တိုးတက်မည်ဟု ကြေညာထားပြီး ဝါဒဖြန့်ခြင်းဖြစ်သလို စနစ်တကျ လိမ်လည်ခြင်းလည်း ဖြစ်သည်။

ပြဿနာရှိသည်မှာ ရွေးကောက်ပွဲတွင် လိမ်လည်လေလေ ဆန္ဒပြပွဲများဖြစ်စေနိုင်ခြေ များလေလေပင် ဖြစ်ပြီး အနည်းဆုံးအနေဖြင့် ပူတင်၏ တရားဝင်မှုကို ထိခိုက်စေလေလေ ဖြစ်သည်။

တိုက်ရိုက်နှင့်သွယ်ဝိုက်အုပ်ချုပ်မှု ၂၃ နှစ်ကြာပြီးနောက် ရုရှားနိုင်ငံသားများသည် အဖိုးအို ဟုခေါ်သည့် သမ္မတကို စိတ်ကုန်လာကြသည်။ သူသည် ပြည်သူများနှင့်လည်း ဆက်စပ်နေပုံမရပေ။ ကိုဗစ်ရောဂါဖြစ်ပွားပြီးနောက် သူသည် နိုင်ငံအတွင်း ခရီးသွားလာမှု လွန်စွာနည်းသွားသည်။ သူ၏တရားဝင်အစည်းအဝေးများကိုပင် ဗီဒီယိုဖြင့် ပြုလုပ်သည်။

၂၀၂၃ ခုနှစ်တွင် စီးပွားရေး တိုးတက်မှု ၃ ရာခိုင်နှုန်း ရှိမည်ခန့်မှန်းသော်လည်း စစ်အသုံးစရိတ် အလွန်များနေပြီး အစိုးရ၏ စုစုပေါင်းဘတ်ဂျက်၏ ၃ ပုံတစ်ပုံ အနည်းဆုံး ရှိသည်။

အရေးယူပိတ်ဆို့မှုများသည် အနောက်နိုင်ငံများမျှော်မှန်းထားသလောက် ထိရောက်မှု မရှိကြောင်း ရုရှား ဗဟိုဘဏ်၏ အဆိုအရ သိရသည်။ အရေးအကြီးဆုံးဖြစ်သည့် ရေနံနှင့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့ ဝင်ငွေသည် စစ်ပွဲ ပထမ ၉ လအတွင်း ၄၁ ရာခိုင်နှုန်းကျဆင်းသည်။

စစ်ကို ထောက်ပံ့ရန်အတွက် ဘဏ္ဍာရေး ဝန်ကြီးဌာနက စစ်စရိတ်သည် ၂၀၂၅ ခုနှစ်တွင် ကျဆင်းလာမည်ဟု လောင်းကြေးထပ်နေသည်။ ထို့ကြောင့် လာမည့်နှစ်အတွင်း ယူကရိန်းက အလျှော့ပေးမည့် အကြောင်းမရှိ ဖြစ်နေပြီး ထိုကိစ္စသည် အန္တရာယ်များသည့် အလောင်းအစားဖြစ်သည်။ စီးပွားရေးအခြေအနေဆိုးရွားလာမည်ဟု ရုရှားနိုင်ငံသား ၄၃ ရာခိုင်နှုန်းက မျှော်လင့်နေသည်မှာ အံ့သြစရာမဟုတ်ပေ။

ပူတင်၏ လုံခြုံရေး အကြီးအကဲများ၏ ကြီးမားသော စိုးရိမ်မှု ၂ ခုမှာ စစ်သားစုဆောင်ရေး နှင့် စီးပွားရေး အကျပ်အတည်းဖြစ်သည်။ သူသည် ၂၀၂၂ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ-အောက်တိုဘာလက အရန်တပ်ဖွဲ့ဝင်များကို အကြီးအကျယ်ခေါ်ယူခြင်းမျိုးကို သူထပ် မလုပ်လိုပေ။ ထိုစဉ်က စစ်သားသစ်တစ်ယောက်ရတိုင်း ရုရှားနိုင်ငံသား ၂ ဦးမှ ၃ ဦးအထိ နိုင်ငံမှထွက်ပြေးကြသည်။

ယခုနှစ်ရွေးကောက်ပွဲမတိုင်မီ ထိုသို့လုပ်ဆောင်မည်မဟုတ်သော်လည်း စေတနာ့ဝန်ထမ်း နှင့် ၎င်းတို့ကို ပေးရန် ရန်ပုံငွေ ရှားပါးလာသောကြောင့် ပူတင်အနေဖြင့် နွေဦးရောက်လျှင် အခြားရွေးစရာမရှိပေ။ ရုရှားလုံခြုံရေး အရာရှိများပြောသည့် အတိုင်းဆိုရပါက " အစိုးရအတွက် အကြီးမားဆုံး စိန်ခေါ်မှုက ယူကရိန်းကလာမလား ၊ရုရှား က လာမလား မသိသေးဘူး" ဟု သာပြောရမည်ဖြစ်သည်။

သို့သော် အရပ်ဘက် စီးပွားရေးသည် ဖိအားပေးခံနေရပြီး မော်စကိုသည် ဆက်လက် ငွေကြေး မထောက်ပံ့နိုင်ပါက လုပ်ငန်းအများအပြား ပိတ်သိမ်းပြီး လုပ်အားခများ ဖြတ်တောက်နိုင်ပြီး ၁၉၈၀ ခုနှစ်များမတိုင်မီက မတွေ့ဖူးသည့် ဆန္ဒပြပွဲများ၊ သပိတ်များ ဖြစ်စေနိုင်သည်။

ထိုသို့သော အခြေအနေတွင် ပူတင်၏အာဏာအတွက် နောက်ဆုံးအစီအမံမှာ လုံခြုံရေး ယန္တရားသာဖြစ်သည်။ သို့သော် ဇွန်လက ဝက်ဂနာ ကြေးစားစစ်သားအဖွဲ့ ပုန်ကန်စဉ်အတွင်း အများအပြားသည် နောက် ဆုတ်နေ ကြပြီး ပုန်ကန်မှုတွင် ပါဝင်ရန် စိတ်ထက်သန်မှုမရှိသော်လည်း ထိုပုန်ကန်မှုကို ဟန့်တားရန်လည်း စိတ်အားထက်သန်ခြင်းမရှိကြပေ။ ရွေးကောက်ပွဲလိမ်လည်မှု သို့မဟုတ် အခြားအကျပ်အတည်း တစ်ခုခုကို ဒေါသထွက်ပြီး လမ်းပေါ်သို့လူထုထွက်လာပါက ထိုလူထုကို ဖိနှိပ်ရန် စစ်ရဲအမျိုးသား အစောင့်တပ်ကို အားကိုးနိုင်ပါမည်လား။

ထင်ရှားသော ဝေဖန်ရေးသမား အီဂေါ စထရယ်ကော့ ဂါကင်ကို အစွန်းရောက် စွဲချက်များဖြင့် လာမည့် နှစ်တွင် တရားခွင်သို့ ပို့ဆောင်သောအခါ တစ်ခါက ထောက်ခံခဲ့သော အမျိုးသားရေးဝါဒီများ၏ ဒေါသကို အာရုံစိုက် ရနိုင်သည်။ အမျိုးသားရေးသမားများသည် နှိုင်းယှဉ်ချက်အားဖြင့် နည်းသော်လည်း လုံခြုံရေးနှင့် ရဲဌာနများတွင် အချိုးအစားမမျှတလောက်အောင် များပြားပြီး ထို့ကြောင့်ပင် ကရင်မလင်က ဂါကင်၏ အမှုကို ကာလကြာမြင့်စွာ ဆိုင်းငံ့ထားခြင်းဖြစ်သည်။

ဝက်ဂနာ ပုန်ကန်မှုအပြီး  စိုးရိမ်ပူပန်နေသည့် အစိုးရအနေဖြင့် ထိုကိစ္စကို အရေးယူရမည်ဟု ခံစားရသော်လည်း ကျော်ကြားသည့် နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားနှင့် ရင်ဆိုင်ရသည်။ ယခုတစ်ကြိမ်တွင် ထိုနိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားကို ထောက်ခံသူများမှာ အနောက်တိုင်း လစ်ဘရယ်များ မဟုတ်ဘဲ လက်ယာစွန်းမှ အမာခံလူဖြစ်နေသည်။ ဂီကင်သည် ရွေးကောက်ပွဲဝင်ရန်ပင် မဲဆွယ်နေသည်။ ကရင်မလင်က သူ့ကိုခွင့်ပြုမည်ဟု စဉ်းစားရန်ပင်ခက်ခဲသော်လည်း ခွင့်မပြုပါက သူသည် ပူတင်ကြောက်ရသူတစ်ဦးအဖြစ် ဂုဏ်သတင်းပိုမိုကြီးမားလာမည်ဖြစ်သည်။

လာမည့်နှစ်တွင် မိမိတို့သည် ရုရှား၏ အောင်မြင်မှုများကို မလွဲမရှောင်သာ ပိုမိုတွေ့ရမည်ဖြစ်ပြီး အောင်ပွဲခံသည့် စကားများကိုလည်း ကြားရမည်ကို သံသယဖြစ်စရာ မလိုပေ။ သို့သော် ၂၀၂၄ ခုနှစ် နှစ်ကုန်သို့ရောက် သောအခါ ဘဏ္ဍာငွေနည်းလာပြီး တိုက်ပွဲတွင်ပါဝင်မည့် စေတနာ့ဝန်ထမ်းနည်းလာကာ အနောက်တိုင်းမှ ပိုမိုများပြားသည့် လက်နက်ခဲယမ်းစက်ရုံများ လည်ပတ်လာမည်ဖြစ်သည်။

ဒေါ်နယ်ထရမ့်ပြန်လည်ရွေးကောက်ခံရခြင်းသည် အမေရိကန်ပြည်သူထံမှ မျှော်လင့်ထားသည့် လက်ဆောင်ဖြစ်ပြီး ထိုသို့မဖြစ်ပါက နောင်နှစ်သစ်များတွင် ပူတင်အတွက် အောင်ပွဲခံစရာလွန်စွာနည်းပါးမည်ဖြစ်သောကြောင့် ယခုနှစ်သစ်ကို ပူတင်ကျင်းပသင့်သည်။

(ဒေါက်တာ မတ်ခ် ဂါလီယိုတီးသည် Osprey ကထုတ်ဝေသည့် ပူတင်၏စစ်များ-ချေချင်းမှ ယူကရိန်းသို့ စာအုပ်ကို ရေးသားသူဖြစ်သည်။)

Ref: Ref: inews.co-uk/Putin’s grip on power is weakening – Russia is entering a new era of decline

Nayoe