【 အလှအပနှင့်ကျန်းမာရေး 】အဆုတ်လေပြွန်ကျဉ်းရောဂါ/အဆုတ်ပွရောဂါ
နာတာရှည် အဆုတ်လေပြွန်ကျဉ်းရောဂါ သို့မဟုတ် အဆုတ်ပွရောဂါလို့ ခေါ်ကြတဲ့ အဆုတ်လေပြွန်ရောင်ရမ်းခြင်းရောဂါဟာ ဆေးလိပ်သောက်သူတွေမှာအဓိကဖြစ်တတ်တဲ့ရောဂါဖြစ်ပါတယ်။
-အဆုတ်လေပြွန်ကျဉ်းရောဂါဟာ အဆုတ်ပြွန်ရောင်ရမ်းခြင်းကိုဖြစ်စေပြီး၊ချွဲသလိပ်များပိတ်ကာ လေပြွန်ကျဉ်းခြင်းကြောင့် အသက်ရှူရခက်ခဲစေပါတယ်။
-အသက်ရှူလမ်းကြောင်းရှိမွှေးညှင်းနုလေးတွေပျက်စီးခြင်းကြောင့် ဘက်တီးရီးယားပိုးမွှားများ၊ဗိုင်းရပ်များ၊ ဖုန်မှုန့်များ စတဲ့လေထုထဲက အညစ်အကြေးတွေအဆုတ်အတွင်းအလွယ်တကူဝင်ရောက်စေနိုင်ပြီး အဆုတ်အအေးမိခြင်းနမိုးနီးယားပိုးဝင်ခြင်းတွေဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။
-အဆုတ်ပွခြင်းကြောင့် အဆုတ်အတွင်းရှိ လေအိတ်လေးများ
ပျက်စီးစေပြီးနာတာရှည်အဆုတ်ရောဂါဖြစ်စေပါတယ်။
ရောဂါလက္ခဏာတွေကတော့
၁- ချောင်းကြာရှည်ဆိုး၍ သလိပ်ထွက်ခြင်း
၂- အသက်ရှူလျှင် ရွှီရွှီမြည်သံများကြားရခြင်း
၃- မောပန်းလွယ်ခြင်း၊ ပင်ပန်းနွမ်းနယ်ခြင်း
၄- အသက်ရှူရခက်ခဲခြင်း
၅- မကြာခဏ အဆုတ်အအေးမိခြင်း၊ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းပိုးဝင်ခြင်း
၆- ကိုယ်အလေးချိန်ကျဆင်းခြင်း
၇- ခြေထောက်များရောင်ရမ်းခြင်း စတဲ့ရောဂါလက္ခဏာတွေခံစားရနိုင်ပါတယ်။
အဆုတ်ပွအဆုတ်ရောင်၊အဆုတ်လေပြွန်ကျဉ်းရောဂါဖြစ်နိုင်ချေများတဲ့သူတွေကတော့
၁- ဆေးလိပ်သောက်သူများ၊တစ်ဆင့်ခံဆေးလိပ်ငွေ့ရှူရှိုက်နေရသူများ
၂- ရင်ကျပ်ရောဂါရှိသူများ
၃- ဖုန်မှုန့်များ၊ မီးခိုးငွေ့များနဲ့ မကြာခဏထိတွေ့ရှူရှိုက်နေရသူများ
၄-Alpha-1 antitrypsin deficiency လို့ခေါ်တဲ့မျိုးရိုးလိုက်ရောဂါရှိသူများ
စတဲ့သူတွေမှာဖြစ်နိုင်ချေများပါတယ်။
အဆုတ်ပွရောဂါရဲ့နောက်ဆက်တွဲရောဂါတွေကတော့
၁- အသက်ရှူလမ်းကြောင်းပိုးဝင်ခြင်းကြောင့် အဆုတ်အအေးမိ နမိုးနီးယားရောဂါဖြစ်ခြင်း
၂- အဆုတ်ကင်ဆာ
၃- နှလုံးရောဂါ
၄- သွေးဖိအား၊ နှလုံးသွေးကြောဖိအားများခြင်း စတဲ့ နောက်ဆက်တွဲရောဂါတွေဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
အဆုတ်ပွ၊အဆုတ်လေပြွန်ကျဉ်းရောဂါမဖြစ်အောင်ကာကွယ်နိုင်မယ့်နည်းလမ်းတွေကတော့
၁- ဆေးလိပ်သောက်ပါကဆေးလိပ်ဖြတ်ပါ။
အဆုတ်ပွရောဂါဟာဆေးလိပ်သောက်သောနှစ်၊ဆေးလိပ်သောက်သောအရေအတွက်များလေ ရောဂါဖြစ်နိုင်ချေများလေဖြစ်ပါတယ်။
၂- လုပ်ငန်းခွင်တွင်ဓါတုပစ္စည်းများ၊ ဖုန်မှုန့်များ၊ မီးခိုးငွေ့များရှိပါကအသက်ရှူလမ်းကြောင်းအတွင်းမဝင်ရောက်စေရန် လုံခြုံရေး mask မျက်နှာအကာတပ်ဆင်ပြီးအလုပ်လုပ်ပါ။
အဆုတ်ပွ/အဆုတ်လေပြွန်ကျဉ်းရောဂါ ခံစားနေရသူတွေအနေနဲ့လိုက်နာရမယ့် အချက်တွေကတော့
၁- ဆေးလိပ်သောက်နေပါကဆေးလိပ်လုံးဝဖြတ်ဖို့လိုပါတယ်။
၂- အသက်ရှူလမ်းကြောင်းပိုးဝင်ရောက်မှုဖြစ်နိုင်ချေများတဲ့အတွက် တုပ်ကွေးကာကွယ်ဆေးကိုနှစ်စဉ်ထိုးဖို့လိုပြီး အဆုတ်ရောင်နမိုးနီးယားကာကွယ်ဆေးကို ၅ နှစ်တစ်ကြိမ်ထိုးဖို့လိုပါတယ်။
၃- အသက်ရှူလေ့ကျင့်ခန်းပုံမှန်ပြုလုပ်ပေးဖို့လိုပါတယ်။
၄- ဆရာဝန်ညွှန်ကြားထားတဲ့ ဆေးဝါးများ၊ရှူဆေးဘူး များစတာတွေကိုပုံမှန်သုံးစွဲဖို့လိုပါတယ်။
၅- လူထူထပ်သောနေရာများသို့ သွားရောက်ခြင်းကို ရှောင်ကြဉ်ဖို့လိုပြီး အသက်ရှူလမ်းကြောင်းထဲသို့ ဘက်တီးရီးယား၊ဗိုင်းရပ်၊ဖုန်မှုန့်၊မီးခိုးအငွေ့တွေမဝင်ရောက်စေရန် mask (မတ်စ်) တပ်ဆင်သင့်ပါတယ်။ လက်ကိုမကြာခဏဆေးကြောသန့်စင်ပါ။
၆- အာဟာရပြည့်ဝအောင်စားသောက်ပါ။
မိမိမှာအဆုတ်ပွရောဂါခံစားနေရတယ်လို့ သံသယရှိပါက တတ်ကျွမ်းနားလည်တဲ့ ဆရာဝန်ထံသွားရောက်ပြသပြီး ထိရောက်တဲ့ကုသမှုခံယူဖို့ တိုက်တွန်းလိုပါတယ်။
Dr.Phyu
Photo credit- Verywell health