【 နိုင်ငံတကာဆောင်းပါး 】 ဂါဇာနှင့် ကိယက်ဗ်ကြားမှာ မြင်ရတဲ့ အမေရိကန်အတက်အကျ

အနှစ်ခြောက်ဆယ်ကြာပြီးနောက် ဗီယက်နမ်စစ်ပွဲကာလအတွင်း အမေရိကန်ကို ဆန့်ကျင်သည့် ပြည်တွင်းဆန္ဒပြလှုပ်ရှားမှုမျိုးကို အစ္စရေးနှင့် ဟားမတ်စ်တို့ကြား ဂါဇာတွင်ဖြစ်သည့် စစ်ပွဲကာလတွင်  အမေရိကန်တွင် ထပ်မြင်တွေ့ခဲ့ရသည်။

လွန်ခဲ့သော ရာစုနှစ်ဝက်ကျော်က လူငယ်များစွာအတွက် ဗီယက်နမ်စစ်ပွဲကို ဒီမိုကရေစီနှင့် လွတ်မြောက်မှုအတွက် ဆန့်ကျင်ကြသည်ဆိုသည့် အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုခြင်းမျိုး ဖွင့်ဆိုရန် အစ္စရေး-ပါလက်စတိုင်း ပဋိပက္ခသည် စောလွန်းနေသေးသည်။

သို့သော် ဗီယက်နမ်ခေတ်ကို လေ့လာဖူးသူ (သို့မဟုတ်) နေထိုင်ဖူးသူ အများအပြားအတွက်မူ ဂါဇာကမ်းမြောင်ဆန္ဒပြပွဲများနှင့် ပြိုင်ဆိုင်မှုသည် ဆွဲဆောင်မှုရှိပြီး အင်အားကြီးမားသော စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ အရေးကိစ္စများဖြစ်သည်။

ကွဲပြားမှုများစွာရှိပြီး ဗီယက်နမ်နှင့် နှိုင်းယှဉ်နိုင်စရာမရှိသော ဟားမတ်စ်တို့၏ အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုမှ အစပြုလျှင် ကွဲပြားမှုများစွာကို ထင်ထင်ရှားရှားမြင်နိုင်သည်။ထို့ပြင် ဂါဇာစစ်ပွဲသည် အမေရိကန်စစ်တပ်က တိုက်ခိုက်နေခြင်းမဟုတ်သလို အမေရိကန်လူမျိုး ၅၈,၀၀၀ ကျော် သေဆုံးပြီး လူငယ်များသည် စစ်ရေးနှင့် ရင်ဆိုင်ခဲ့ရသည့် ဗီယက်နမ်နှင့် မတူပေ။

အစ္စရေးအတွက် သူ့နိုင်ငံသား ၁၂၀၀ သေဆုံးခဲ့သည့် အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုအပြီး ၎င်း၏တည်ရှိမှုအတွက် တိုက်ပွဲဝင်နေကြောင်း ဆိုသည်။လက်ရှိစစ်ပွဲသည် ဗီယက်နမ်စစ်ပွဲနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက “ကိုယ်ကျင့်တရားနှင့် အတွေးအခေါ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကွဲလွဲမှုများစွာရှိသည်။

ဂါဇာကမ်းမြောင် ဆန္ဒပြပွဲများကို ဝေဖန်သူများအနေဖြင့် လက်ရှိလှုပ်ရှားမှုသည် ဗီယက်နမ်ဆန္ဒပြမှုများထက် လွန်လွန်ကဲကဲ အကျင့်သီလများကို ထင်ဟပ်စေကာ ယခုအခါ အချို့က ဂျူးလူမျိုးများအပေါ် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုဟု ကြွေးကြော်ခဲ့သဖြင့် ၁၉၆၀ ခုနှစ်များက မြောက်ဗီယက်နမ်ကို ကျောထောက်နောက်ခံပြုသည့် အမေရိကန်ဆန့်ကျင်ရေး ဆန္ဒပြမှုများနှင့် ကွဲထွက်နေသည်။

ပါလက်စတိုင်းတွေကို ထောက်ခံသည့် ဆန္ဒပြပွဲများတွင် လူတချို့ ပါဝင်နိုင်သော်လည်း ချီတက်လှုပ်ရှားမှု အများစုသည် ဂျူးမုန်းတီးမှု ဆန့်ကျင်ရေး လှုပ်ရှားမှုအသွင်ဆောင်လာနေသည်ကိုလည်း တွေ့ရသည်။

ယခုဖြစ်ရပ်တွင် အမေရိကန်သည် အရှေ့အလယ်ပိုင်းမှ အနောက်တိုင်းနိုင်ငံတစ်ခုအပေါ် ဩဇာမညောင်းတော့ခြင်းကိုလည်း ထုတ်ပြလိုက်ရသလို ဖြစ်နေခဲ့သည်။ဂျိုးဘိုင်ဒင်သည် သူ၏ သမ္မတသက်တမ်းတစ်လျှောက် အဆိုးရွားဆုံး အကျပ်အတည်းကို ရင်ဆိုင်နေရသည်။ယခုအခါ ဒေါ်နယ်ထရမ့်သည် ၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် သမ္မတရာထူးရရှိရန် လောင်းကစားဈေးကွက်တွင် ရေပန်းအစားဆုံးဖြစ်နေသည်။မကြာသေးမီက စစ်တမ်းများတွင် ရွေးကောက်ပွဲတွင် အဆုံးအဖြတ်ပေးမည့် ပြည်နယ်အများစု၌ ထရမ့်သည် ရှေ့ဆုံးမှပြေးနေကြောင်း ဖော်ပြနေသည်။

ဂါဇာစစ်ပွဲကြောင့် အမေရိကန်သည် အချိန်နှင့် အရင်းအမြစ်များကို ယူကရိန်းမှ လွှဲဖယ်ရန် တွန်းအားပေးခဲ့ရသည်။အချို့ကိစ္စများအဖြစ် ခဲယမ်းများအတွက် ဂါဇာနှင့် ယူကရိန်းမှာ တိုက်ရိုက်ပြိုင်ဆိုင်မှုရှိနေသည်။ယူကရိန်းသည် ကျည်ဆန်များ အလွန်အမင်းပြတ်လပ်နေပြီး ရှားပါးသော ထောက်ပံ့ရေးအတွက် ယခုအခါ အစ္စရေးနှင့် ယှဉ်ပြိုင်နေရသည်။ဥပမာအားဖြင့်  လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေးစနစ်ကို ယူကရိန်းနှင့် အစ္စရေးတို့ အားချင်း လိုအပ်လျက်ရှိနေသည်။

ယူကရိန်းစစ်ပွဲအတွက် ကြိုးပမ်းမှု အားနည်းနေချိန်တွင် ဤအဖြစ်အပျက်များဖြစ်လာသည်မှာ မတော်တဆ တိုက်ဆိုင်မှုမဟုတ်။ကိယက်ဗ် အစိုးရ၏ တန်ပြန်ထိုးစစ်မှာ ထင်သလို အကြီးအကျယ် မအောင်မြင်ခဲ့ပေ။ရှေ့မတိုးသာ နောက်မဆုတ်သာဖြစ်နေသည့် ရှေ့တန်းအခြေအနေကို ယူကရိန်းသမ္မတ ဇီလင်စကီးက ပယ်ချခဲ့သော်လည်း စစ်ရေးနှင့်ပတ်သက်ပြီး အကောင်းမြင်လွန်းမှုသည် အလုပ်မဖြစ်သည်ကို ယခုအဖြစ်အပျက်က သက်သေပြနေသည်။

ရုရှားသည် စီးပွားရေးကို စစ်စီးပွားရေးအသွင်ပြောင်းခဲ့ပြီးနောက် လာမည့်နှစ်တွင် လက်နက်နှင့် တပ်ဖွဲ့ဝင်အရေအတွက် သိသိသာသာတိုးလာဖို့ရှိနေသည်။ရုရှားတပ်ဖွဲ့များသည် လာမည့်လများအတွင်း ယူကရိန်းမြို့ကြီးများနှင့် အခြေခံအဆောက်အအုံများကို ထပ်မံ၍ ရိုက်ချိုးဖို့ ကြိုးစားတော့မည်ဖြစ်သည်။စုတ်ပြတ်သတ်နေသော ယူကရိန်းနိုင်ငံသည် လက်နက်နှင့် ငွေကြေးထောက်ပံ့မှုအတွက် အနောက်နိုင်ငံများကို မှီခိုနေရဆဲဖြစ်သည်။သို့သော် အနောက်တိုင်း စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ စက်မှုလုပ်ငန်းများသည် ရုရှားစစ်လက်နက်ထုတ်လုပ်မှုနှင့် ကိုက်ညီစေရန် ၎င်းတို့၏လက်နက်ထုတ်လုပ်မှုကို အရှိန်မြှင့်လုပ်ဆောင်ရန် ပျက်ကွက်ခဲ့သည်။တစ်ချိန်တည်းတွင် ထရမ့်ကို ထောက်ခံသော ရီပတ်ဘလီကန်များက စစ်ပွဲကို ဆန့်ကျင်သောကြောင့် ယူကရိန်းအတွက် ရန်ပုံငွေဆက်လက်ထောက်ပံ့ရန်မှာ အမေရိကန်ကွန်ဂရက်တွင် ပိတ်မိနေခဲ့သည်။

ခန့်မှန်းချက်များအရဆိုလျှင် ဗလာဒီမာ ပူတင်သည် လာမည့်နှစ်တွင် အပြင်းအထန် တိုက်ပွဲဝင်ရန်အတွက် အကြောင်းပြချက်များစွာရှိနေပြီး ဒေါ်နယ်ထရမ့်သည် အိမ်ဖြူတော်သို့ ပြန်လာပြီးနောက် ယူကရိန်းကို စွန့်လွှတ်မည့် အလားအလာလည်းရှိနေသည်။  

ထို့အတွက် ဂါဇာစစ်ပွဲသည် ထရမ့်အတွက် အိမ်ဖြူတော်သို့ ပြန်လာစေရန် အထောက်အကူဖြစ်စေခဲ့ကြောင်းမှာ ထင်ရှားနေသည်။သေချာသည်မှာ အစ္စရေးနှင့် ဂါဇာအပေါ် ပြင်းထန်သော ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ မီးမောင်းထိုးပြမှုကို ဘိုင်ဒင်အစိုးရက အကာအကွယ်ပေးနေခြင်းသည် အခြားသော လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုများ ထပ်ဖြစ်ပွားလာစေရန် ဖုံးကွယ်ပေးနေခြင်းလည်း ဖြစ်နိုင်သည်။မကြာသေးမီရက်သတ္တပတ်များအတွင်း ပါကစ္စတန်၊ ဆူဒန်နှင့် နာဂေါနို-ကာရာဘက်ခ်တို့တွင် အစုလိုက်အပြုံလိုက် နှင်ထုတ်မှုများနှင့် လူများကို အတင်းအကျပ် လွှဲပြောင်းမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

ဆေးရုံများ၊ အခြေခံအဆောက်အအုံများကို ပစ်မှတ်ထား၍ အရပ်သားများနှင့် သတင်းထောက်များကို ပိတ်ဆို့ထားသော အစ္စရေး၏ ဂါဇာကမ်းမြှောင်တွင် ဆင်နွှဲနေသည့် စစ်ပွဲနှင့် ရုရှား၏ ယူကရိန်းတွင် ဆင်နွှဲနေသည့် စစ်ပွဲတွင် လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ အမေရိကန်အရာရှိများ၏ ရပ်တည်ချက်မှာ ကွဲလွဲနေသည်ကို တွေ့ရမည်ဖြစ်သည်။

ဂါဇာမြောက်ပိုင်းရှိ Al-Ahli Arabi Baptist ဆေးရုံကို အစ္စရေး၏ ဗုံးခွဲမှုတွင် အရပ်သားသေဆုံးမှု အရေအတွက်သည် ၂၀၂၂ ခုနှစ် မတ်လ ၉ ရက်က ရုရှားနိုင်ငံ Mariupol ရှိ သားဖွားဆေးရုံကို ပစ်မှတ်ထားတိုက်ခိုက်ခြင်းထက် ဆုံးရှုံးမှု များစွာများပြားခဲ့သော်လည်း အမေရိကန်အစိုးရက အစ္စရေးအစိုးရကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် တုံ့ပြန်မှု မပြခဲ့ပေ။ရုရှားနိုင်ငံနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် တဲလ်အဗစ်ကို အမေရိကန်က ပိုသက်ညှာ တိမ်းညွှတ်နေကြောင်း ပြနေခဲ့သည်။ဆေးရုံကို ဗုံးခွဲမှုအတွက် အစ္စရေးက တာဝန်ယူဖို့ပင် အမေရိကန်က လျစ်လျူရှုထားခဲ့သည်။

Mariupol ရှိ ဆေးရုံကို ပစ်မှတ်ထား တိုက်ခိုက်ခြင်းနှင့်ပတ်သက်၍ အမေရိကန်သမ္မတ ဂျိုးဘိုင်ဒင်က တိုက်ခိုက်မှုသည် တရားမျှတမှုမရှိဘဲ တစ်ကမ္ဘာလုံးအတွက် အရှက်ရစေသည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

“ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းလုံးက ယူကရိန်းကို ထောက်ခံပြီး ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမာ ပူတင်ကို ကြီးကြီးကျယ်ကျယ် တာဝန်ယူစေဖို့အတွက် စည်းလုံးနေကြပါတယ်” ဟု ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။

သို့သော် ဂါဇာရှိဆေးရုံကို တိုက်ခိုက်မှုအပြီးတွင် ဘိုင်ဒင်က အဆိုပါဆေးရုံတွင် ပေါက်ကွဲမှုကြောင့် အလွန်ဝမ်းနည်းမိကြောင်းသာ ပြောကြားခဲ့သည်။ဘိုင်ဒန်က ယူကရိန်းမှာ ဖြစ်ပျက်ခဲ့တာတွေကို လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုအဖြစ် ဖော်ပြခဲ့ပေမယ့် အစ္စရေးစစ်ပွဲအကြောင်း မေးမြန်းတဲ့အခါ သတင်းထောက်တွေကိုဖြေရန် ရွှေ့ဆိုင်းခဲ့သည်။

ဂါဇာကို တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် တဲလ်အဗစ်မြို့သို့ အလည်အပတ်ခရီးမှ ပြန်လာချိန်တွင် သတင်းထောက်တစ်ဦးက အစ္စရေးတို့သည် စစ်ဥပဒေဘောင်အတွင်းမှ လုပ်ဆောင်ခြင်း ရှိ၊ မရှိ မေးမြန်းခဲ့သည်။ဘိုင်ဒင်က ထိုမေးခွန်းကို လျစ်လျူရှုပြီး “မင်းတို့အားလုံးနဲ့ စကားပြောရတာ ဝမ်းသာပါတယ်” လို့ ပြောပြီး နောက်ပြန်လှည့် ထွက်သွားခဲ့သည်။

ထို့အတွက် လာမည့်နှစ်တွင် ထရမ့် အိမ်ဖြူတော်သို့ ထပ်ရောက်လာခဲ့ပါက ထိုသည်မှာ ထရမ့်၏ ကြိုးစားအားထုတ်မှုကြောင့်မဟုတ်ဘဲ ဘိုင်ဒင်၏ မူဝါဒအမှားနှင့် လူ့အခွင့်ရေးဆိုင်ရာ နှစ်မျိုးနှစ်စားကျင့်သုံးမှုကြောင့်ဟု ကောက်ချက်ချရမည် ဖြစ်လေသည်။

လင်းသစ်အောင်