ဒေါနတောင်တန်းတွင်ရှိသော ကမ္ဘာ့ရှားပါးမျိုးစိတ် ၉ ခုခန့် ခြိမ်းခြောက်ခံရလျက်ရှိဟု “Nature in Peril” အစီရင်ခံစာတွင် ဖော်ပြ

ဒေါနတောင်တန်းတွင်ရှိသော ကမ္ဘာ့ရှားပါးမျိုးစိတ် ၉ ခုခန့် ခြိမ်းခြောက်ခံရလျက်ရှိတယ်လို့ ထားဝယ် - ထီးခီး လမ်းမတစ်လျှောက်တွင် သစ်တော များနှင့် တောရိုင်းတိရစ္ဆာန်များ ရင်ဆိုင်နေရသော အန္တရာယ်များကို ဖော်ထုတ်ရေးသားထားသည့် “Nature in Peril” အစီရင်ခံ စာ တွင်ဖော်ပြခဲ့တယ်လို့ သိရပါတယ်။

အဆိုပါ ထားဝယ်လမ်းမကြီးစီမံကိန်းကို ဇီဝမျိုးစုံ၊မျိုးကွဲများအား အကာအကွယ်ပေးနိုင်ရေး အတွက် ပြီးပြည့်စုံသော အစီအစဉ် မပါရှိပဲဆက်လက်ဖောက် လုပ်မည်ဆိုပါက မြန်မာနိုင်ငံရှိစိမ်းလန်းစိုပြေနေသော မိုးသစ်တောများနှင့်ကမ္ဘာလုံးအတိုင်းအတာဖြင့် မျိုးသုန်းပျောက်ကွယ် ရန် အလားအလာရှိသော ဇီဝမျိုးဆိတ်ပေါင်း အနည်းဆုံး(၉)ခုခန့်သည် ဘေးအန္ တရာယ်များနှင့်ကြုံတွေ့နိုင်ကြောင်း သဘာ၀ ပတ်ဝန်းကျင် ဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင် ပညာ ရှင်များကသတိပေးပြောကြားထားတယ်လို့ုလည်း ဆိုပါတယ်။

“ဒီလမ်းမကြီးက တနသာၤရီဒေသအတွက် စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကိုဆောင်ကြဉ်းပေးနိုင်မယ်ဆိုတာ သဘောပေါက်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ လည်း စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုတစ်ခုတည်းနဲ့မြန်မာနိုင်ငံအတွက်အ ဖိုးမဖြတ်နိုင်တဲ့ သစ်တောရတနာနဲ့တောရိုင်းတိရစ္ဆာန်တွေကို ဆုံးရှုံးလိုက် ရတာ မျိုးတော့ မဖြစ်သင့်ပါ ဘူး။လူသားတွေအတွက် လမ်းတွေလိုအပ်သလိုပဲ သဘာဝ တရားကြီးအတွက်လည်း တောရိုင်း တိရစ္ဆာန်တွေ ကျင်လည် ကျက်စားရာ ရွှေ့ပြောင်းသွားလာရာလမ်းကြောင်းတွေကိုလည်း မရှိမဖြစ်လိုပါတယ်။ ဒါမှသာတောရိုင်း တိရိစ္ဆာန်တွေ ကူးသန်းသွား လာနိုင်မှာပါ။

အခုဖောက်လုပ်တဲ့လမ်းကို ဒီဇိုင်းဆွဲရာမှာ ဒီလိုအရေးကြီးတဲ့အချက်တွေကိုလျစ်လျုရှုထားတာတွေ့ရပါတယ်။”လို့ WWF - မြန်မာ၏ ထိန်းသိမ်းရေး အစီအစဉ် ညွှန်ကြားရေးမှူးဖြစ်သူ Nick Cox က ဒီကနေ့ပြုလုပ်တဲ့ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ ကမ္ဘာလုံး ဆိုင်ရာသဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ရန်ပုံငွေအဖွဲ့(WWF)the Smithsonian Institute နှင့်ဟောင်ကောင်တက္ကသိုလ်တို့မှသိပ္ပံပညာရှင်များနှင့် သုတေသနပညာရှင်များက ထားဝယ်လမ်းမကြီးကြောင့် ဒေါန - တနသာၤရီ(DT)ဒေသပေါ် ကျရောက်လာနိုင်မည့် အန္တရာယ်များ ကိုထောက်ပြ ထားပြီး အဆိုပါအန္တရာယ်များလျော့ပါစေရန်လုပ်ဆောင်ရမည့် အချက်များကို ယင်းအစီရင်ခံစာမှာ အဆိုပြုတင်ပြထားတယ် လို့လည်း သိရပါတယ်။

 “ကျနော်တို့ကအစိုးရကိုပြောချင်တာထောက်ပြချင်တာက ထားဝယ် - ထီးခမ်းလမ်းက သစ်တောပြုန်းတာတွေ မျိူးသုန်းပျောက်ကွယ်ဖို့ အလား အလာရှိတဲ့ ဇီဝမျိုးစိတ်တွေကိုထိခိုက်နိုင်တာတွေရှိတယ်။ဒါတွေကို ဘယ်လိုမျိုးကာကွယ်နိုင်မလဲဆိုတာကို တင်ပြခြင်းအားဖြင့် သဘာ၀ ပတ်ဝန်း ကျင်ထိခိုက်မှုကို ဘယ်လိုလျော့ချနိုင်လဲဆိုတာကိုတိုက်တွန်းချင်တာပါ။အဲ့ဒါကြောင့် ကျနော်တို့က ဒီအစီရင်ခံစာကိုထုတ်ပြန်ရခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအစီရင်ခံစာက တစ်ကမ္ဘာလုံးမှာမျိုးတုန်းပျောက်ကွယ်မယ့် တိရိစ္ဆာန်အားလုံးအတွက် ပြောပြချင်တာပါ။ ဒီဇိုင်းဆွဲဖို့နဲ့လမ်းဖောက်လုပ်ဖို့က အစိုးရမှာတာဝန်ရှိပါတယ်။ဒါပေမယ့် ဒီအစီရင်ခံစာကို အစိုးရကိုတင်ပြမယ် အစိုးရကလည်းဒါကိုနားလည်သဘောပေါက်သွားရင် ဒါကို ဘယ်လိုလျော့ချနိုင်မလဲ ဆိုတဲ့နည်းလမ်းတွေရမယ်၊ တောရိုင်းတိရိစ္ဆာန်တွေကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ဖို့ ဒီဇိုင်းဘယ်လိုဆွဲရမလဲဆိုတာကို သိသွားပြီး ဒီဇိုင်းဆွဲနိုင်မယ် လမ်းဖောက်လုပ်နိုင်ပြီဆိုရင် အဲ့ဒေသမှာရှိတဲ့တောရိုင်းတိရစ္ဆာန်တွေကိုပြည့်ပြည့်၀၀ ကာကွယ်ပေးနိုင်မှာဖြစ်ပါတယ်” လို့ ညွှန်ကြားရေးမှူးဖြစ်သူ Nick Cox ကဆက်လက်ပြောပြခဲ့ပါတယ်။

ကီလိုမီတာအားဖြင့် ၁၃၈ အရှည်ရှိသော နှစ်လမ်းသွားထားဝယ်လမ်းမကြီးသည် ထားဝယ်အထူူးစီးပွားရေးဇုန်နှင့်ထိုင်းနိုင်ငံကို ဆက်သွယ်ပေး ထားကြောင်း၊ယင်းလမ်းမကြီးသည် အာရှတွင်တစ်ဆက်စပ်တည်းတည်ရှိသည့် အကြီးမားဆုံးသောသစ်တောများအနက်တစ်ခုဖြစ်သည့် ဒေါန - တနသာၤရီဒေသကိုဖြတ်ကာထောက်ပံ့ပေးထားကြောင်းနှင့်ထိုဒေသသည် မြန်မာနှင့်ထိုင်းနယ်စပ်တွင် တည်ရှိပြီး ထူးခြာရှားပါးသည့် တောရိုင်း တိရစ္ဆာန်များ၊မပျက်မစီးသေးဘဲ အကောင်းအတိုင်းရှိနေသေးသော သစ်တောများနှင့် ဌာနေတိုင်းရင်းသား မျိုးနွယ်စုများ မှီတင်းနေထိုင်ရာဒေသဖြစ်ကြောင်း၊ ဒါ့အပြင် ထိုဒေသဟာ နို့တိုက်သတ္တဝါမျိုးစိတ် ၁၆၈ မျိုး၊ငှက်မျိုးစိတ် ၅၆၈ မျိုးနှင့် တွားသွားသတ္တဝါများ၊ ကုန်းနေရေနေ သတ္တဝါများ အင်းဆက်များ၊ငါးများနှင့်အပင်မျိုးစိပ်များထောင်ပေါင်းများစွာ မှီတင်းနေထိုင်ရာနယ်မြေဒေသတစ်ခု လည်းဖြစ်တယ်လို့ WWF - မြန်မာ၏ စစ်တမ်းကောက်ယူမှုတွေအရ သိရပါတယ်။

၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံ ထိုင်းနိုင်ငံနှင့်ဂျပန်နိုင်ငံတို့ကြား ထားဝယ်အထူးစီးပွားရေးဇုန် နားလည်မှု စာချွန်လွှာလက်မှတ်ရေးထိုးပြီး နောက်ပိုင်း တွင် အီတာလျံ-ထိုင်းတည်ဆောက်ရေး(ITD) ကုမ္ပဏီအနေဖြင့် ထားဝယ် - ထီးခီး နှစ်လမ်းသွားလမ်းမကြီးဖောက်လုပ်ရန် မြန်မာအစိုးရနှင့်သဘောတူစာချုပ် ချုပ်ဆိုခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။

ဒါ့အပြင် မြန်မာနိုင်ငံဆောက်လုပ်ရေဝန်ကြီး ဌာန၊သယံဇာတနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေးဝန်ကြီးဌာန လမ်းဖောက်လုပ်သူ ITD ကုမ္ပဏီတို့ပူးပေါင်း၍ လမ်းမကြီးဆောက်လုပ်စဉ်နှင့်အဆင့်မြှင့်တင်စဉ်တွင် ပျက်စီးသွားခဲ့သောသစ်တောများကို ပြန်လည်အစားထိုး စိုက်ပျိုးရန် နှင့်ဂေဟဗေဒစနစ်ပြန်လည်ပြုပြင်ရန် လုံလောက်သောအစီအစဉ်တစ်ခုကို အကောင်အထည် ဖော်သင့်ကြောင်း အကြံပြုချက်ကိုလည်း ယင်းအစီရင်ခံစာမှာဖော်ပြထားတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

ပြေသိမ်း
ရန်ကုန်၊ဇူလိုင် ၁၁

(  Zawgyi  )

 ေဒါနေတာင္တန္းတြင္ရွိေသာ ကမာၻ႔ရွားပါးမ်ိဳးစိတ္ ၉ ခုခန႔္ ၿခိမ္းေျခာက္ခံရလ်က္ရွိတယ္လို႔ ထားဝယ္ - ထီးခီး လမ္းမတစ္ေလွ်ာက္တြင္ သစ္ေတာ မ်ားႏွင့္ ေတာ႐ိုင္းတိရစာၦန္မ်ား ရင္ဆိုင္ေနရေသာ အႏၲရာယ္မ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ေရးသားထားသည့္ “Nature in Peril” အစီရင္ခံ စာ တြင္ေဖာ္ျပခဲ့တယ္လို႔ သိရပါတယ္။

အဆိုပါ ထားဝယ္လမ္းမႀကီးစီမံကိန္းကို ဇီဝမ်ိဳးစုံ၊မ်ိဳးကြဲမ်ားအား အကာအကြယ္ေပးႏိုင္ေရး အတြက္ ၿပီးျပည့္စုံေသာ အစီအစဥ္ မပါရွိပဲဆက္လက္ေဖာက္ လုပ္မည္ဆိုပါက ျမန္မာႏိုင္ငံရွိစိမ္းလန္းစိုေျပေနေသာ မိုးသစ္ေတာမ်ားႏွင့္ကမာၻလုံးအတိုင္းအတာျဖင့္ မ်ိဳးသုန္းေပ်ာက္ကြယ္ ရန္ အလားအလာရွိေသာ ဇီဝမ်ိဳးဆိတ္ေပါင္း အနည္းဆုံး(၉)ခုခန႔္သည္ ေဘးအႏ္ တရာယ္မ်ားႏွင့္ႀကဳံေတြ႕ႏိုင္ေၾကာင္း သဘာ၀ ပတ္ဝန္းက်င္ ဆိုင္ရာ ကြၽမ္းက်င္ ပညာ ရွင္မ်ားကသတိေပးေျပာၾကားထားတယ္လို႔ုလည္း ဆိုပါတယ္။

“ဒီလမ္းမႀကီးက တနသာရႌေဒသအတြက္ စီးပြားေရးဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈကိုေဆာင္ၾကဥ္းေပးႏိုင္မယ္ဆိုတာ သေဘာေပါက္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လည္း စီးပြားေရးဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈတစ္ခုတည္းနဲ႔ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္အ ဖိုးမျဖတ္ႏိုင္တဲ့ သစ္ေတာရတနာနဲ႔ေတာ႐ိုင္းတိရစာၦန္ေတြကို ဆုံးရႈံးလိုက္ ရတာ မ်ိဳးေတာ့ မျဖစ္သင့္ပါ ဘူး။လူသားေတြအတြက္ လမ္းေတြလိုအပ္သလိုပဲ သဘာဝ တရားႀကီးအတြက္လည္း ေတာ႐ိုင္း တိရစာၦန္ေတြ က်င္လည္ က်က္စားရာ ေ႐ႊ႕ေျပာင္းသြားလာရာလမ္းေၾကာင္းေတြကိုလည္း မရွိမျဖစ္လိုပါတယ္။ ဒါမွသာေတာ႐ိုင္း တိရိစာၦန္ေတြ ကူးသန္းသြား လာႏိုင္မွာပါ။

အခုေဖာက္လုပ္တဲ့လမ္းကို ဒီဇိုင္းဆြဲရာမွာ ဒီလိုအေရးႀကီးတဲ့အခ်က္ေတြကိုလ်စ္လ်ဳရႈထားတာေတြ႕ရပါတယ္။”လို႔ WWF - ျမန္မာ၏ ထိန္းသိမ္းေရး အစီအစဥ္ ၫႊန္ၾကားေရးမႉးျဖစ္သူ Nick Cox က ဒီကေန႔ျပဳလုပ္တဲ့ သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲမွာ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ ကမာၻလုံး ဆိုင္ရာသဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ရန္ပုံေငြအဖြဲ႕(WWF)the Smithsonian Institute ႏွင့္ေဟာင္ေကာင္တကၠသိုလ္တို႔မွသိပၸံပညာရွင္မ်ားႏွင့္ သုေတသနပညာရွင္မ်ားက ထားဝယ္လမ္းမႀကီးေၾကာင့္ ေဒါန - တနသာရႌ(DT)ေဒသေပၚ က်ေရာက္လာႏိုင္မည့္ အႏၲရာယ္မ်ား ကိုေထာက္ျပ ထားၿပီး အဆိုပါအႏၲရာယ္မ်ားေလ်ာ့ပါေစရန္လုပ္ေဆာင္ရမည့္ အခ်က္မ်ားကို ယင္းအစီရင္ခံစာမွာ အဆိုျပဳတင္ျပထားတယ္ လို႔လည္း သိရပါတယ္။

 “က်ေနာ္တို႔ကအစိုးရကိုေျပာခ်င္တာေထာက္ျပခ်င္တာက ထားဝယ္ - ထီးခမ္းလမ္းက သစ္ေတာျပဳန္းတာေတြ မ်ိဴးသုန္းေပ်ာက္ကြယ္ဖို႔ အလား အလာရွိတဲ့ ဇီဝမ်ိဳးစိတ္ေတြကိုထိခိုက္ႏိုင္တာေတြရွိတယ္။ဒါေတြကို ဘယ္လိုမ်ိဳးကာကြယ္ႏိုင္မလဲဆိုတာကို တင္ျပျခင္းအားျဖင့္ သဘာ၀ ပတ္ဝန္း က်င္ထိခိုက္မႈကို ဘယ္လိုေလ်ာ့ခ်ႏိုင္လဲဆိုတာကိုတိုက္တြန္းခ်င္တာပါ။အဲ့ဒါေၾကာင့္ က်ေနာ္တို႔က ဒီအစီရင္ခံစာကိုထုတ္ျပန္ရျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအစီရင္ခံစာက တစ္ကမာၻလုံးမွာမ်ိဳးတုန္းေပ်ာက္ကြယ္မယ့္ တိရိစာၦန္အားလုံးအတြက္ ေျပာျပခ်င္တာပါ။ ဒီဇိုင္းဆြဲဖို႔နဲ႔လမ္းေဖာက္လုပ္ဖို႔က အစိုးရမွာတာဝန္ရွိပါတယ္။ဒါေပမယ့္ ဒီအစီရင္ခံစာကို အစိုးရကိုတင္ျပမယ္ အစိုးရကလည္းဒါကိုနားလည္သေဘာေပါက္သြားရင္ ဒါကို ဘယ္လိုေလ်ာ့ခ်ႏိုင္မလဲ ဆိုတဲ့နည္းလမ္းေတြရမယ္၊ ေတာ႐ိုင္းတိရိစာၦန္ေတြကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ဖို႔ ဒီဇိုင္းဘယ္လိုဆြဲရမလဲဆိုတာကို သိသြားၿပီး ဒီဇိုင္းဆြဲႏိုင္မယ္ လမ္းေဖာက္လုပ္ႏိုင္ၿပီဆိုရင္ အဲ့ေဒသမွာရွိတဲ့ေတာ႐ိုင္းတိရစာၦန္ေတြကိုျပည့္ျပည့္၀၀ ကာကြယ္ေပးႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္” လို႔ ၫႊန္ၾကားေရးမႉးျဖစ္သူ Nick Cox ကဆက္လက္ေျပာျပခဲ့ပါတယ္။

ကီလိုမီတာအားျဖင့္ ၁၃၈ အရွည္ရွိေသာ ႏွစ္လမ္းသြားထားဝယ္လမ္းမႀကီးသည္ ထားဝယ္အထူူးစီးပြားေရးဇုန္ႏွင့္ထိုင္းႏိုင္ငံကို ဆက္သြယ္ေပး ထားေၾကာင္း၊ယင္းလမ္းမႀကီးသည္ အာရွတြင္တစ္ဆက္စပ္တည္းတည္ရွိသည့္ အႀကီးမားဆုံးေသာသစ္ေတာမ်ားအနက္တစ္ခုျဖစ္သည့္ ေဒါန - တနသာရႌေဒသကိုျဖတ္ကာေထာက္ပံ့ေပးထားေၾကာင္းႏွင့္ထိုေဒသသည္ ျမန္မာႏွင့္ထိုင္းနယ္စပ္တြင္ တည္ရွိၿပီး ထူးျခာရွားပါးသည့္ ေတာ႐ိုင္း တိရစာၦန္မ်ား၊မပ်က္မစီးေသးဘဲ အေကာင္းအတိုင္းရွိေနေသးေသာ သစ္ေတာမ်ားႏွင့္ ဌာေနတိုင္းရင္းသား မ်ိဳးႏြယ္စုမ်ား မွီတင္းေနထိုင္ရာေဒသျဖစ္ေၾကာင္း၊ ဒါ့အျပင္ ထိုေဒသဟာ ႏို႔တိုက္သတၱဝါမ်ိဳးစိတ္ ၁၆၈ မ်ိဳး၊ငွက္မ်ိဳးစိတ္ ၅၆၈ မ်ိဳးႏွင့္ တြားသြားသတၱဝါမ်ား၊ ကုန္းေနေရေန သတၱဝါမ်ား အင္းဆက္မ်ား၊ငါးမ်ားႏွင့္အပင္မ်ိဳးစိပ္မ်ားေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ မွီတင္းေနထိုင္ရာနယ္ေျမေဒသတစ္ခု လည္းျဖစ္တယ္လို႔ WWF - ျမန္မာ၏ စစ္တမ္းေကာက္ယူမႈေတြအရ သိရပါတယ္။

၂၀၁၅ ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ထိုင္းႏိုင္ငံႏွင့္ဂ်ပန္ႏိုင္ငံတို႔ၾကား ထားဝယ္အထူးစီးပြားေရးဇုန္ နားလည္မႈ စာခြၽန္လႊာလက္မွတ္ေရးထိုးၿပီး ေနာက္ပိုင္း တြင္ အီတာလ်ံ-ထိုင္းတည္ေဆာက္ေရး(ITD) ကုမၸဏီအေနျဖင့္ ထားဝယ္ - ထီးခီး ႏွစ္လမ္းသြားလမ္းမႀကီးေဖာက္လုပ္ရန္ ျမန္မာအစိုးရႏွင့္သေဘာတူစာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံေဆာက္လုပ္ေရဝန္ႀကီး ဌာန၊သယံဇာတႏွင့္ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးဝန္ႀကီးဌာန လမ္းေဖာက္လုပ္သူ ITD ကုမၸဏီတို႔ပူးေပါင္း၍ လမ္းမႀကီးေဆာက္လုပ္စဥ္ႏွင့္အဆင့္ျမႇင့္တင္စဥ္တြင္ ပ်က္စီးသြားခဲ့ေသာသစ္ေတာမ်ားကို ျပန္လည္အစားထိုး စိုက္ပ်ိဳးရန္ ႏွင့္ေဂဟေဗဒစနစ္ျပန္လည္ျပဳျပင္ရန္ လုံေလာက္ေသာအစီအစဥ္တစ္ခုကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္သင့္ေၾကာင္း အႀကံျပဳခ်က္ကိုလည္း ယင္းအစီရင္ခံစာမွာေဖာ္ျပထားတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

ေျပသိမ္း
ရန္ကုန္၊ဇူလိုင္ ၁၁