【အလှအပနှင့်ကျန်းမာရေး】အသားဝါတယ်ဆိုတာဘာလဲ?

အသားဝါရောဂါဆိုတာကတော့ သွေးထဲမှာရှိတဲ့ bilirubin လို့ခေါ်တဲ့ အဝါဓါတ်များလာခြင်းကြောင့် အရေပြား၊မျက်လုံး စတဲ့‌နေရာတွေမှာ အဝါရောင်ပြောင်းလာခြင်းကိုခေါ်တာဖြစ်ပါတယ်။

 

ဘာကြောင့် အသားဝါရောဂါဖြစ်စေတာလဲ?

 

အသားဝါဖြစ်စေတဲ့အကြောင်းအရင်းအမျိုးမျိုးရှိပါတယ်။

၁- Bilirubin လို့ခေါ်တဲ့အဝါဓါတ်ဟာ သွေးနီဥပြိုကွဲခြင်းကနေ ထွက်လာတာဖြစ်လို့သွေးနီဥပြိုကွဲစေတဲ့ ရောဂါတွေကြောင့် အသားဝါစေနိုင်ပါတယ်။

၂- အသည်းရောင်ခြင်းကြောင့်လည်း အသားဝါတဲ့ဓါတ် bilirubin ထုတ်လွှတ်မှုများစေပါတယ်။

- အသည်းရောင်အသားဝါ အေ၊ဘီ၊စီ၊ဒီ၊အီး စတဲ့ပိုးများကြောင့် အသည်းရောင်ခြင်း

- အရက်အလွန်အကျွံသောက်ခြင်းကြောင့် အသည်းရောင်၊အသည်းခြောက်၊အသည်းကင်ဆာဖြစ်ခြင်း

- ကိုယ်ခံအားစနစ်ချို့ယွင်းမှုကြောင့်ဖြစ်သော အသည်းရောဂါများ (Autoimmune disease )

- အသည်းကိုထိခိုက်စေသောဆေးဝါးများစတဲ့အချက်တွေကြောင့်လည်း အသားဝါနိုင်ပါတယ်။

 

၃- သည်းခြေပြွန်လမ်းကြောင်းပိတ်ခြင်းကြောင့်ဖြစ်သောအသားဝါခြင်း

- သည်းခြေအိတ်/သည်းခြေပြွန်တွင်ကျောက်တည်ခြင်း

- သည်းခြေအိတ်ရောင်ခြင်း

- သည်းခြေအိတ်တွင်ကင်ဆာဖြစ်ခြင်း

- ပန်ကရိယတွင်အလုံးအကျိတ်/ကင်ဆာဖြစ်ခြင်းစတဲ့အရာတွေကြောင့်အသားဝါခြင်းဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။

 

အသားဝါတဲ့အခါအခြားခံစားရနိုင်တဲ့လက္ခဏာတွေကတော့

- မျက်လုံးများဝါခြင်း

- ဆီးအရောင်ရင့်ခြင်း

- ‌သည်းခြေပြွန်လမ်းကြောင်းပိတ်ခြင်းကြောင့် အသားဝါပါက ဝမ်းအရောင်ဖျော့ခြင်း

- ဝမ်းဗိုက်မအီမသာဖြစ်ခြင်း၊ဗိုက်အောင့်ခြင်း

- ပျို့အန်ခြင်း

- ပင်ပန်းနွမ်းနယ်ခြင်း

- အရေပြားများယားယံခြင်း 

- ကိုယ်အပူချိန်တက်ခြင်း

- သွေးနီဥပြိုကွဲခြင်းကြောင့် အသားဝါပါက သွေးအားနည်းခြင်း၊မူးခြင်းစတဲ့လက္ခဏာတွေ ခံစားရနိုင်ပါတယ်။

 

အသားဝါတဲ့အခါ ဘယ်လိုစစ်ဆေးမှုတွေလုပ်ဖို့လိုအပ်ပါသလဲ?

 

အသားဝါရတဲ့အကြောင်းအရင်းကို သိရဖို့

- သွေးဆဲလ်များစစ်ဆေးခြင်း

- အသည်းအင်ဇိုင်းစစ်ဆေးခြင်း

- အသားဝါသောဓါတ်စစ်ဆေးခြင်း

- အာထရာဆောင်းရိုက်ခြင်း

- ကွန်ပြူတာဓါတ်မှန် CTscan စစ်ဆေးခြင်း

- ဆီး စစ်ဆေးခြင်း

- အသည်းရောင်အသားဝါရောဂါပိုးများကူးစက်မှုရှိမရှိ စစ်ဆေးခြင်းစတဲ့စစ်ဆေးမှုတွေပြုလုပ်ဖို့လိုပါတယ်။

 

အသားဝါတာကိုဘယ်လိုကုသမလဲ?

 

အသားဝါရတဲ့အကြောင်းအရင်းကိုသိရှိဖို့လိုပါတယ်။ အသားဝါရတဲ့အကြောင်းအရင်းပေါ်မူတည်ပြီး ဆေးဝါးများနဲ့ကုသနိုင်သလိုသည်းခြေပြွန်လမ်းကြောင်း ပိတ်ခြင်းကြောင့် အသားဝါရင်တော့ ခွဲစိတ် ကုသဖို့လိုပါတယ်။

 

အသားဝါခြင်းကိုကာကွယ်နိုင်တဲ့နည်းလမ်းတွေကတော့

 

- ကိုလက်စထရောကြောင့် သည်းခြေကျောက်ဖြစ်ခြင်းကနေ ကာကွယ်ဖို့ အဆီလျော့စားခြင်း၊ 

- သွေးတွင်းကိုလက်စထရောများသူတွေအနေနဲ့ သွေးတွင်းအဆီကျဆေးသောက်သုံးခြင်း

- အရက်အလွန်အကျွံသောက်ခြင်းမှရှောင်ကြဉ်ခြင်း

- အသည်းရောင်အသားဝါ ဘီပိုးကာကွယ်ဆေးထိုးခြင်း

- အသည်းရောင်အသားဝါဘီပိုး၊စီပိုး ရှိသူတွေအနေနဲ့ ဆရာဝန်နဲ့ပြသပြီး ကုသမှုခံယူခြင်း စတဲ့နည်းလမ်းတွေနဲ့ ကာကွယ်နိုင်ပါတယ်

 

Dr.Phyu

Photo credit -freepik