【 အလှအပနှင့်ကျန်းမာရေး 】ငှက်ဖျားရောဂါ (malaria)အကြောင်းသိကောင်းစရာ

ငှက်ဖျားရောဂါကတော့ Plasmodium လို့ခေါ်တဲ့ကပ်ပါးပိုးကြောင့်ဖြစ်ရတာဖြစ်ပါတယ်။

• Plasmodium ဆိုတဲ့ကပ်ပါးမျိုးစိတ်အမျိုးမျိုးရှိပြီး ဒီကပ်ပါးပိုးကိုသယ်ဆောင်ထားတဲ့ ခြင်ကိုက်ခံရခြင်းကနေ ငှက်ဖျားရောဂါကူးစက်ခံရတာဖြစ်ပါတယ်။
• ငှက်ဖျားရောဂါဟာ အသက်အန္တရာယ်ထိခိုက်နိုင်တဲ့ရောဂါဖြစ်ပါတယ်။

• ဒါပေမယ့်ငှက်ဖျား‌ရောဂါကို စောလျင်စွာသိရှိပြီး ထိရောက်စွာကုသပါက ရောဂါပျောက်ကင်း နိုင်ပါတယ်။

ဒါကြောင့် ငှက်ဖျားရောဂါရဲ့လက္ခဏာတွေကို သိရှိထားဖို့လိုပါတယ်။

ငှက်ဖျားရောဂါလက္ခဏာတွေကတော့

၁- ကိုယ်အပူချိန်တက်ခြင်း

၂- ချမ်းတုန်ခြင်း

၃- ခေါင်းကိုက်ခြင်း

၄- ကြွက်သားများနာကျင်ခြင်း

၅- ပင်ပန်းနွမ်းနယ်ခြင်း

၆- ရင်ဘတ်အောင့်ခြင်း၊ချောင်းဆိုးခြင်း

၇- ပျို့အန်ခြင်း၊ဝမ်းလျှောခြင်း

၈- ဗိုက်အောင့်ခြင်း

ငှက်ဖျားရောဂါရဲ့ပြင်းထန်တဲ့နောက်ဆက်တွဲတွေကတော့

• ဦးနှောက်အတွင်းငှက်ဖျားပိုးဝင်ခြင်းကြောင့်သတိလစ်ခြင်း၊တက်ခြင်း

• အဆုတ်ထိခိုက်ခြင်းကြောင့်အသက်ရှူရခက်ခြင်း
• အသည်းထိခိုက်ခြင်းကြောင့်အသားဝါခြင်း၊
• သွေးအားနည်းခြင်း
• သွေးတွင်းသကြားဓာတ်နည်းခြင်း
• ကျောက်ကပ်ထိခိုက်ခြင်း
• ဘေလုံးထိခိုက်ခြင်း စတဲ့ပြင်းထန်တဲ့ရောဂါလက္ခဏာတွေခံစားရနိုင်ပါတယ်။

ငှက်ဖျားကူးစက်ခံရပါက ဘယ်သူတွေမှာ ရောဂါအခြေအနေ ပြင်းထန်နိုင်ပါသလဲ?

• ကလေးငယ်များ
• အသက်အရွယ်ကြီးသူများ
• ကိုယ်ဝန်ဆောင်များ
• ငှက်ဖျားပိုးမရှိတဲ့ဒေသမှာ နေထိုင်သူများတွင်

ငှက်ဖျားပိုးကူးစက်ခံရခြင်း စတဲ့သူတွေမှာ‌ ရောဂါပြင်းထန်နိုင်ပါတယ်။

ငှက်ဖျားပိုးကူးစက်ခံရခြင်းရှိမရှိဘယ်လိုသိနိုင်မလဲ?

ငှက်ဖျားပိုးကူးစက်ခံရခြင်းရှိမရှိသိနိုင်ဖို့

• ရောဂါရာဇဝင်စစ်ဆေးမေးမြန်းခြင်း
• စမ်းသပ်စစ်ဆေးခြင်း
• ငှက်ဖျားပိုး ရှိ/မရှိ သွေးဖောက်စစ်ဆေးခြင်း ဖြင့်သိရှိနိုင်ပါတယ်။

ငှက်ဖျားပိုးက ဘယ်လိုကူးစက်နိုင်ပါသလဲ?

• ငှက်ဖျားပိုး သယ်ဆောင်တဲ့ ခြင်ကိုက်ခံရခြင်း
• ငှက်ဖျားပိုးရှိသော သွေးသွင်းမိခြင်း
• ငှက်ဖျားပိုးရှိသောသူနှင့် အတူတူ ဆေးထိုးအပ်မျှဝေ၍ မူးယစ်ဆေးသုံးစွဲခြင်း
• ငှက်ဖျားပိုးရှိသောမိခင်မှ သန္ဓေသားသို့ကူးစက်ခြင်း စတာတွေကနေ ငှက်ဖျားပိုးကူးစက်ခံရနိုင်ပါတယ်။

ငှက်ဖျားရောဂါကိုဘယ်လိုကုသမလဲ?

ငှက်ဖျားပိုး‌မျိုးစိတ်ပေါ်မူတည်ပြီး ဆေးဝါးများနဲ့ကုသနိုင်ပါတယ်။

ငှက်ဖျားပိုးကူးစက်မခံရအောင်ဘယ်လိုကာကွယ်မလဲ?

• ငှက်ဖျားဖြစ်ပွားရာဒေသများသို့သွားရောက်ရန်လိုအပ်ပါက ငှက်ဖျားရောဂါကြိုတင်ကာကွယ်ဆေးသောက်သုံးပါ။
• ခြင်ကိုက်မခံရအောင်ကာကွယ်ပါ ။

 -ဆေးစိမ်ခြင်ထောင်ဖြင့်အိပ်ပါ။

 -ခြင်လုံဇကာတတ်ဆင်ခြင်း၊အင်္ကျီလက်ရှည်၊ ဘောင်းဘီရှည်ဝတ်ဆင်ခြင်း၊ခြင်လူးဆေးလူးခြင်း

 -ခြင်မပေါက်ပွားစေရန် ဖုံး၊သွန်၊ခပ်၊စစ်၊လောင်း၊ထောင်၊လဲ၊ဖွင့်၊မြှုပ်၊ရှင်း၊မှုတ် စတဲ့ခြင်မပေါက်ပွားစေမယ့် အလေ့အကျင့်များကို ပုံမှန်ပြုလုပ်ပါ။

Dr.Phyu

Photo credit -HealthKart