【 သရော်စာ 】 " ကျွန်တော်နှင့် ဆံပင်"

ဒီနေ့ မိန်းမက ချန်ဂင်ကား ကြည့်နေတော့ ဝင်ကြည့်မိရင်း..ကိုရီးယားနန်းတွင်းက..အပျိုတော်တွေ၊ ရှန်ကုံးမယ်မယ်တွေ၊ မိဖုရားတွေ ၊ မယ်တော်ကြီး တွေ ဆံထုံးပုံစံ မတူကြတာကို တွေ့ပြီး..ဆံပင်နဲ့ ပတ်သက်တာတွေ တွေးမိတယ်။ကျွန်တော်တို့ အရင်က သိတာ မိန်းမတို့ ဘုန်း ဆံထုံး ဘာညာဆိုတော့ ဆံထုံး ဟာ မိန်းမ တို့ရဲ့ ဘုန်းကံပေါ့။ ဒါ့ကြောင့် ဆံထုံး ထုံးနိုင်တဲ့ ဆံပင်ရှည်ရှည် မိန်းမတွေက ဘုန်းကံ ရှိတယ် ဘာညာ ဘာညာပေါ့။ငယ်ငယ်က အဲ့ဒီလို ပဲ တွေးမိတာ။

ဆရာကြီး ရွှေပြည်ဦးဘတင် ဟောပြောချက်တွေ မှာတော့ အဲ့လို မဟုတ်ဘူးရယ်ဗျ။

 

 

တကယ်တော့..ရှင်ဘုရင်ခေတ်က ဆံထုံးတွေက အခုခေတ်စကားနဲ့ဆို..ဖောက်စွပ် တွေပဲ။ဆံထုံးဆိုတာ ကျောက်၊သံ၊ ပတ္တမြားတွေ နဲ့ လုပ်ထားပြီး ခေါင်းပေါ် တန်းစွတ်ချရတာမျိုးကြီး။

မိဖုရားခေါင်ကြီး ထုံးရတဲ့ ဆံထုံး ကနေ မြောက်နန်းမတော်၊ အလယ်နန်းမတော်၊ အနောက်နန်းတော်၊ မြောက်ဆောင်၊ တောင်ရွှေရေး စတဲ့ ဘုရင့်မိဖုရားတွေ ထုံးရတဲ့ ဆံထုံး၊ အိမ်ရှေ့မိဖုရားဆံထုံး၊ ဝန်ကြီးကတော်ဆံထုံး၊ ဝန်ထောက်ကတော် ဆံထုံး၊ အတွင်းဝန်ကတော် ဆံထုံး..အဲ့ဒီလို အဆင့်ဆင့် ဘယ်လို ထုံးရမယ် ဆိုတာ အမိန့်ပြန်ပြီးသားတဲ့။

ရပ်ထဲ ရွာထဲ နန်းတော်ကြီး အမှုထမ်းကတော်တွေ ရှိတယ်ဆို သူတို့ နန်းကြီးထဲ ဘုရင်မင်းမြတ်ရဲ့ အကန်တော့ခံပွဲကို ဝင်ကြတော့မယ်ဆို လူတွေက မနက်အစောကြီးထ သေချာစောင့်ကြည့်ကြသတဲ့။

သူတို့ ထွက်လာပြီး လှည်းယာဉ်ပေါ် အတက်မှာ ဘယ်လို ဆံထုံး စွတ်ထားတယ်ဆိုတာ လူတွေက ကြည့်ပြီး...ဟေ့..သူ့ယောက်ျားကတော့ သံတော်ဆင့်ကနေ..အတွင်းဝန်ဖြစ်ပြီဟေ့..။ အတွင်းဝန်ကနေ..ဝန်ထောက်ဖြစ်ပြီဟေ့..အဲ့ဒီလို..ဆံထုံးကြည့်ပြီး အဆင့်ခွဲတာတဲ့။

ဒီတော့..မိန်းမတို့ ဘုန်း..ဆံထုံး ဆိုတာ...ဆံပင်နဲ့ ဘာမှ မဆိုင်ဘူးရယ်..။

 

 

အဲ့ဒီခေတ် မိဖုရား၊ မင်းသမီး‌တွေဆိုတာ အခုခေတ် မော်ဒယ်လ်တွေ၊ သရုပ်ဆောင်တွေ လို ဖက်ရှင်ခေါင်းဆောင်တွေပေါ့။ ရှေးက မိန်းမတွေရဲ့ ဆံပင်ဆံထုံးပုံစံက ၅၅ ရှိတယ်။ နောက်တော့ ပုံဆန်းတွေ ပေါ်လာပါတယ်။ ဒီထဲမှာ ဆန်းတာက ဗျာပါဆံ နဲ့ ပူပုံထုံး ဆံပင်ပုံစံတွေ ပေါ်လာပုံပဲ။ အဲ့ဒီ ဆံပင်ပုံစံနှစ်ခု ပေါ်လာရတဲ့ ရာဇ၀င်က သိပ်တော့ ပျော်စရာမကောင်းလှဘူး။ သောကဗျာပါဒတွေကို အခြေခံပေါ်လာရတာ။ ပထမ ဆံပင်ပုံစံက အင်း၀ခေတ်က ပေါ်လာတဲ့ ဗျာပါဆံ။ အင်း၀မင်းသမီးရှင်မြတ်လှ ကို မင်းမိဖုရားဧကန်ဖြစ်မယ်လို့ ဗေဒင်က ဟောထားတယ်။ ဒါပေမယ့်..တကယ်တမ်းကျ ခမြာ မြို့စားအဆင့်နဲ့ပဲ လက်ဆက်လိုက်ရရှာတယ်။ အဲ့ဒီအခါ မိဖုရားမဖြစ်ရပဲ မြို့စားကတော်သာ ဖြစ်ရရှာတဲ့ ရှင်မြတ်လှ ဟာ သောကဗျာပါစိတ်နဲ့ မိဖုရားခေါင်ဖြစ်ရင် ထုံးဖို့ထားတဲ့ ဆံပင်ကို လှေဦးမှာတင် ဓါးနဲ့ခုတ်ဖြတ်။ဗေဒင်ဟောစာတမ်းနဲ့အတူ ရေထဲ မျှောပစ်လိုက်သတဲ့။ အဲ့ဒီနောက် ကျန်တဲ့ ဆံတိုလေးကို စုပြီးစည်းလိုက်တဲ့အခါ နားအနောက်ဘက်နား မမီတမီနဲ့ကော့ကော့ထွက်နေတဲ့ ပုံစံလေးက ကြည့်ကောင်းလွန်းနေသတဲ့။ ဒါကို သဘောကျတဲ့ နောက်လိုက်အမျိုးသမီးတွေက အဲ့ဒီဆံပင်ကေ ကို သောကဗျာပါပွေချိန်မှာ ပေါ်လာတဲ့ ဆံပင်မို့ ဗျာပါဆံ လို့ နာမည်ပေးပြီး လိုက်အတုခိုးထားကြရာက ဗျာပါဆံ ဖြစ်လာတာပါ။ နောက်တစ်ခုကတော့ ကုန်းဘောင်ခေတ်မှာ ပေါ်ခဲ့တဲ့ ပူပုံထုံးဆံထုံး ပါ။ စိတ်ဖောက်ပြန်နေတဲ့ ဂေါက်သီး သာယာ၀တီမင်းဟာ ပြည်မင်းသားပုန်ကန်တဲ့အရေးမှာ နန်းမတော်မမြလေး ပါ၀င်တယ်ဆိုပြီး ကွပ်မျက်ဖို့ ခေါ်သွားခဲ့ပါတယ်။ အဲ့ဒီအခါ နန်းမတော်မမြလေး ဟာ ပူပင်သောကတွေနဲ့ ကပိုကရိုဆံထုံးလေးကို တပတ်ရစ်ထုံးပြီး နန်းတော်အနောက်တံခါးက ထွက်ရတဲ့အခါ အဲ့ဒီဆံထုံး ထုံးပုံ ပြေလျော့လေးဟာ လှလွန်းလို့ မြင်သူတိုင်းက ငေးရသတဲ့။ ဒါနဲ့ပဲ နောက်ပိုင်း ကခြေသည်တွေက မမြလေး ပူပုံထုံး ဆိုပြီး လိုက်ထုံးကြရာက ကုန်းဘောင်ခေတ်ရဲ့ ဖက်ရှင်တစ်ခုဖြစ်လာပါတော့တယ်။ သူတပါး သောကတွေ များနေချိန် လုပ်မိလုပ်ရာ လုပ်ထားမိတဲ့ ဖက်ရှင်ကို လိုက်အတုခိုးကြတယ်ဆိုတာကလည်း အံဩဖို့ကောင်းနေပြန်တယ်ဗျာ။

 

 

ယောက်ျားတွေ ကျတော့ရော။

ရှေးမြန်မာဘုရင်တွေ ဆံသ၊ မုတ်ဆိတ်ကျင်ဆွယ်ပယ်တဲ့အခါ ဆံသဆရာကို ဓါးမိုးထားတဲ့ စစ်သည်အဖွဲ့ရှိသတဲ့။ ဘိုးတော်ဦးဝိုင်းလက်ထက်မှာ သီရိဒေ၀ဗလ ဦးဆောင်တဲ့ လေးဆယ်တော်အဖွဲ့ ၊ ကောဓာရန္တသူ ဦးဆောင်တဲ့ ငါးဆယ်တော်အဖွဲ့တွေက ဘုရင့်အတွက် ဆံသ(ဆံသဆိုတာ သျှောင်တော့ ဖြတ်မရ တိပေးရုံပေါ့)၊ ခြေသည်းလှီးတာ၀န်ယူရသူတွေကို အနီးကပ် ဓါးမိုးတာ၀န်ယူရပေးရတယ်။ အကယ်၍ ဘုရင့်အပေါ် တခုခု လုပ်လို့ကတော့ ဆံသသမား ဆတ္တာသည်နဲ့ ခြေသည်းလက်သည်းသမား ခေါင်းပြတ်ပြီသာမှတ်ပေါ့။ ကုန်းဘောင်ခေတ်တစ်လျှောက် ဘုရင်က အရပ်သားတွေ ဆံဖြတ်ရင် မင်းဒဏ်သင့်တော့ ဆံပင်ညှပ်ဆရာတွေရဲ့ ဘ၀ကို သိပ်မတွေ့ရပါဘူး။ တွေ့ရတာ ကိုလိုနီခေတ်။ ကိုလိုနီခေတ် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်ကျောင်းသားတွေ ညှပ်ကြတာ ဘကြီးကံသိန်း ဆံပင်ညှပ်ဆိုင်။ သခင်အောင်ဆန်း ကျောင်းသားသမဂ္ဂဥက္ကဌ လုပ်တုန်းက ဓာတ်ပုံက ကေဟာ ဘကြီးကံသိန်း လက်ရာဆိုတာ သေချာတယ်။ အင်္ဂလိပ်လက်ထက် ရန်ကုန်မှာ အစောဆုံး ဆံပင်ညှပ်ဆိုင်ဖွင့်တာက ဖိလစ်ပိုင်ဘဲ ဒီဗလဲယားရစ်။ ဆိုင်နာမည်က Imporial Hair Dressing Saloon တဲ့။ ပန်းဆိုးတန်းမှာ ဖွင့်တာ ။ အဲ့ဒီဆိုင်မှာ မြန်မာလူမျိုးထဲက ပထမဆုံး ဆံသဆရာတွေ ပေါ်ပေါက်ခဲ့ကြတယ်။ ဓါးမိုးခံရတဲ့ ဆံသဆရာတွေရဲ့ နောက်မျိုးဆက်ဖြစ်သလို သူပုန်တော်လှန်ရေးကျောင်းသားသခင်အောင်ဆန်းတို့ရဲ့ ဆံသဆရာ ဘကြီးကံသိန်းတို့ရဲ့ ရှေ့မျိုးဆက်ပေါ့။ သူတို့က ဦးထွန်းမောင်၊ ဦးစိန်ဘိုး၊ ဦးအုံးစိန် တဲ့။ နောက် အဲ့ဒီခေတ် မြန်မာတွေထဲ အထင်ရှားဆုံးဆံသဆရာက ဦးအောင်ရ။ ဦးအောင်ရ က ဖရေဇာလမ်းမှာ ဂျပန်တွေလာဖွင့်တဲ့ အီနာမီ ဆံသ ဆိုင်ကို ကြီးကြပ်ရတဲ့ ဆံပင်ညှပ်ဆရာ။ ဂျပန်ဆံပင်ညှပ်ဆရာတွေ က သူ့လက်အောက်မှာ နေရတာ။ သူက ဆရာကြီး။ သူက ဆံပင်ညှပ်ခံသူတွေ မပြင်းရအောင် ပုံတိုပတ်စ ပြောတတ်သေးတာ။ ၁၉၂၃ ကျ အီနာမီ ဆံသက အိန္ဒိယ ပြောင်းသွားရော။ အဲ့ဒီမှာ ကျန်ရစ်တဲ့ ဦးအောင်ရ က ကုန်သည်လမ်းမှာ ဂရင်းဆံသ ဆိုပြီး ဖွင့်တော့ ဖောက်သည်တွေက သူ့ဆီရောက်။ ၁၉၂၆ ကျ ဘိုကေညှပ်ရင် ဘာညာ ဆိုပြီး ဝံသာနုလှုပ်ရှားမှု ပေါ်လာတော့ ဘိုကေအဓိကထားရတဲ့ ဆံသလုပ်ငန်းက ဦးအောင်ရ ဟာ ကလကတ္တားက အီနာမီ ဆိုင်နဲ့ ချိတ်ပြီး ဟိုပြောင်းပြေးတယ်။ အဲ့ဒီမှာ ဦးအောင်ရ က မန်နေဂျာရာထူး တန်းရတော့တာ။ တရုတ်နဲ့ ဂျပန် ဆံသဆရာ ၅၀ လောက်ကို ကြီးကြပ်ရတယ်။ အိန္ဒိယရဲ့ နာမည်အကြီးဆုံးဆံသဆိုင်ကြီး ဖြစ်ခဲ့တယ်ဗျာ။ ၁၉၃၂ ကျ ဦးအောင်ရကြီး မြန်မာပြည်ပြန်လာတယ်။ စကော့ဈေးမှာ အိုကေ ဆံသ ဆိုပြီး ဖွင့်တယ်။ မြန်မာပြည်ရဲ့ အကျော်ကြားဆုံး နိုင်ငံရေးဆယ်လီ အမတ်တွေပါ လာညှပ်ကြပြန်ရော။

 

 

ကျွန်တော်တို့ အဖေတွေ ခေတ်က ကြုံရတာကတော့..ဆံပင်ရှည်ရင် လမ်းသရဲ။

ကျွန်တော့်ဦးလေးတစ်ယောက်ဆို စိန်ပေါလ်ကျောင်းသား၊ လမ်းသရဲ..။

တော်တော်အသက်ကြီးကြီး အထိ ဆံပင်ရှည်ကြီးနဲ့။

အဲ့ဒီခေတ်က...

ဆံပင်ရှည်ရှည်၊ ဂစ်တာ ဒေါင်ဒင်၊ ဖလဲဘောင်းဘီနဲ့..ဆေးသမားလို ကောင်တွေဆိုပြီး နှိမ်ကြတာဆိုတော့..သူတို့ဟာ ဒီဆံပင်အတွက် အားလုံးနဲ့ အတိုက်အခံလုပ်ပြီး တော်တော်စွန့်စားခဲ့ပုံပဲ။

ဒါကြောင့် တမြတ်တနိုး ရှိကြတာ။

နို့..ကျွန်တော်တို့ အဘိုးတွေခေတ်ကျ...ဘိုကေညှပ်၊ ကောစမစ်လိမ်း၊ ပေါင်ဒါဖို့၊ မယ်ဒလင် တီးတော့လည်း..သျှောင်မရှိတဲ့ မောင်ငပိ တွေလို ရှေး အဘိုး အဘွားတွေက သူတို့ကို ဆိုခဲ့ကြမှာသေချာတယ်။

အလောင်းမင်းတရား ဦးအောင်ဇေယျဘဝက ဟံသာဝတီက မွန်တွေကို သစ္စာမခံရတဲ့ အချက်ထဲမှာ..မွန်တွေက သျှောင်ဖြတ်ပြီး..မွန်ဆံဖြတ်တယ်လို့ခေါ်တဲ့ မွန်ကေ  ညှပ်ပစ်တာကြောင့်ကလည်း တစ်ချက်ပါတယ်လို့ ဖတ်ဖူးပါတယ်။

မွန်ဆံဖြတ်တယ်ဆိုတာ ဆံပင်ကိုရှေ့ဘက်တစ်လက်မလောက်ဖြတ်ပြီး သျှောင်ကို နောက်ဖက်ကို စည်းပစ်တာလို့ ဒေါက်တာတိုးလှကတော့ ဖော်ပြထားပါတယ်။

နောက်.မြန်မာမင်းအမိန့်တော်တွေထဲကျ...ဘိုးတော်ဘုရား ရဲ့ ၁၈၀၆ ဧပြီ ၂၇ က ထုတ်တဲ့ အမိန့်တစ်ခုထဲမှာ ဆံပင်ရှည် မထားပဲ ဆံပင်ကို ဖြတ်ပစ်တဲ့ ယောက်ျား ၊ မိန်းမ မှန်သမျှ နန်းတွင်းသူ၊ မင်းသမီး အဆင့်မထိမကျန် ကြိုးတုပ်ပြီး ရေမှာ ဖျောက်စေ ဆိုတဲ့ အမိန့်ထုတ်ဖူးတယ်။

 

 

၁၈၁၁ ဇန်နဝါရီကျ သျှောင်ထုံးမရှိတဲ့ ဆံတို ငတိမှန်သမျှ ဘုန်းကြီးလူထွက်ကလွဲလို့ အကုန်ဖမ်းပြီး အပြစ်ပေးလို့ အမိန့်ထုတ်ပြန်တယ်။

အံသြစရာက နောက် နှစ်ပေါင်း တစ်ရာငါးဆယ်လောက်အကြာ ၁၉၆၆ လောက်ကျ ဗမာပြည်က ဆံပင်ရှည်ထားရင် လမ်းသရဲ ဆိုပြီး နှိမ်ကြပြန်ရော။

ဘိုးတော်ဦးဝိုင်း လည်း ၁၉၆၆ ခုနှစ်လောက်မှာ

လူပြန်ဝင်စားရင်..ခမြာ ဘိုကေလေးနဲ့ လမ်းစဉ်လူငယ်ဖြစ်နေရှာမယ်။

အခု ရက်ဂေးအဆိုတော်ကြီး ကိုစောဖိုးခွားဆို အရင်က မြန်မာ့လက်ရွေးစင် ဘောလုံးသမား။

သူ့ကို နဝတ အားကစားဝန်ကြီးက ဆံပင်မညှပ်ရင် ကွင်းထဲမလာနဲ့ဆိုလို့..ဘောလုံးကို စွန့်ပြီး သင်္ဘောလိုက်၊ အခု အဆိုတော်လုပ်နေတာ လို့ ကျွန်တော့်ကို ပြောပြဖူးတယ်။

အဲ..ကျွန်တော်တို့ခေတ်ကျ..ဆံပင်အနီဆိုးတဲ့ခေတ်။

အဆိုတော်စည်သူလွင်က စတာ ထင်တယ်။

အဝါတို့၊ အနီတို့ ဆိုးရာကနေ နောက်ပိုင်း ရောင်စုံဆိုးလာကြတဲ့ အထိ။

အခုကတော့..ဆံပင်တွေ ဖြောင့်တဲ့ခေတ်၊ ကောက်တဲ့ခေတ်၊ ဘေးကို အပြောင်ထိုးပြီး ဝမ်းဝေးထောင်တဲ့ခေတ်၊ ကတုံးကေထိုးပြီး ရှိတ်ဖော်တဲ့ခေတ်...။

ဘာပဲဖြစ်ဖြစ်.........

ဖက်ရှင်တစ်ခုခုကို တစ်ပုံစံထဲ လုပ်တဲ့ ခေတ်ကနေ...ကိုယ် နှစ်သက်ရာ ကိုယ့်ဖက်ရှင် အဖြစ်..ထားတဲ့ခေတ် ရောက်လာပြီပဲ..။

အဲ့ဒီလိုခေတ်ရောက်လာဖို့ရာလည်း ရှေးရိုးစွဲအယူဝါဒတွေ၊ ယဥ်ကျေးမှုပေတံတွေနဲ့ ကိုယ့်ခေါင်းပေါ်က ဆံပင်ကို လိုက်ဖြတ်ခဲ့တဲ့ အာဏာရှင်ဆန်ဆန်ကပ်ကြေးပေါင်းများစွာကို ကျော်ဖြတ်ခဲ့ရတာပဲမဟုတ်လား။

တလောကပဲ နိုင်ငံပိုင်သတင်းစာမှာ ရုပ်ရှင်တွေကို ဆင်ဆာဖြတ်တာဟာ ပန်းကလေးတွေကို ကပ်ကြေးနဲ့ဖြတ်ပြီး အလှဆင်ပေးတာပါဆိုတဲ့ ဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်ဖတ်လိုက်ရသေး။

ရှေးရိုးစွဲကပ်ကြေးတွေနဲ့ လွတ်လပ်သောပန်းပွင့်များရဲ့ တိုက်ပွဲပေါ့ဗျာ။

နောက်ဆုံးတော့ လူကြီးတွေဟာ မာလကီးယားသွား၊ လူငယ်တွေဟာ လူကြီးဖြစ်လာပြီး ကိုယ့်လမ်းကိုယ်လျှောက်ကြရတာပါပဲ။

 

 

ကိုယ်လည်း လူကြီးဖြစ်လာတဲ့အခါ ကိုယ်တွေအပေါ် ကပ်ကြေးတကိုင်ကိုင်နဲ့ လိုက်တိပေးချင်တဲ့ ကိုယ့်ရှေ့က လူကြီးတွေလို မဖြစ်အောင် ကိုယ့်ဟာကိုယ် ဆင်ခြင်တုံတရားနဲ့ ထိမ်းသိမ်းရမှာပါပဲ။

အခုတော့ လူငယ်တွေရဲ့ ခေါင်းပေါ်က ပုံစံမျိုးစုံ ဆံပင်ပုံစံတွေကြည့်ပြီး ဂလိုဘယ်လိုက်ဇေးရှင်းကို၊ ဗဟုဝါဒ ကို ၊ လူသားဆန်တဲ့ လွတ်လပ်ခွင့်ကို ကိုယ်စားပြုလာတဲ့ ခေတ်၊ စနစ်တွေကို ခန့်မှန်းလို့ ရလာတယ်လို့ပဲ တွေးမိပါတယ်။

ဒါတောင် ရှေ့တစ်လက်မ၊ နောက်ပြောင် ပဲကေ ညှပ်ထားရင်..ထောက်လှမ်းရေးလိုလို၊ ရဲလိုလို၊ နယ်ထိန်းလိုလို လုပ်ပြီး အဝှာဘိ ကို အလကားဝင်တဲ့ ခေတ်က ကြားညှပ်နေသေး။

အဲ့ဒါကျ...ကိုယ်တောင် အစစ်ပါသေးတယ်..ငိ။

 

 

 

ဗြိတိသျှကိုကိုမောင် 

 

(  Zawgyi  )