【 ထင်ရှားကျော်ကြား နိုင်ငံတကာသတင်းများ 】 ဗိုင်းရပ်စ်ကစတဲ့ ပြင်းထန်တဲ့ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်မှု

ယခုရက်သတ္တပတ်အတွင်းဖြစ်ခဲ့တဲ့ သတင်းတွေထဲမှာ နိုင်ငံတကာနဲ့ချီပြီး သတိထားစရာသတင်းတွေ ရှိခဲ့ပါတယ်။လတ်တလောမှာ ဗိုင်းရပ်စ်နဲ့ပတ်သက်ပြီး အင်အားကြီးနှစ်နိုင်ငံဖြစ်တဲ့ အမေရိကန်နဲ့ တရုတ်ကြား အပြန်အလှန်အပြစ်ဖို့နေကြ၊ စွပ်စွဲအငြင်းပွားနေကြတဲ့ သတင်းတွေ၊ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကုသကာကွယ်ဆေး ပေါ် ထွက်လာဖို့ နီးစပ်လာတဲ့သတင်းတွေ၊ နိုင်ငံအချို့မှာ လော့ခ်ဒေါင်းချတာတွေကို ပြန်လည်ဖြေလျှော့တာတွေလုပ်ဖို့ ပြင်ဆင်လာကြတဲ့ သတင်းတွေနဲ့ ကိုဗစ်အလွန် ပြန်လည်နိုးထဖို့ နိုင်ငံတွေကြိုးစားလာမှု သတင်းတွေက ယခုရက်သတ္တပတ်ရဲ့ လှုပ်လှုပ်ရှားရှားသတင်းတွေ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

ဒီလိုသတင်းတွေအပြင် ယခုရက်ထဲ နောက်ထပ်ထူးခြားတဲ့သတင်းတွေက လာမည့်နှစ်နှစ်အတွင်း အာကာသစခန်းသစ် ပြီးစီးအောင်တည်ဆောက်မယ်လို့ တရုတ်အာဏာပိုင်တွေက ပြောခဲ့တဲ့သတင်း၊ အမေရိကန် မစ်ချီဂန်ပြည်နယ်မှာ mask တပ်ဖို့ သတိပေးတဲ့ လုံခြုံရေးဝန်ထမ်းကို စျေးလာဝယ်တဲ့မိသားစုက သေနတ်နဲ့ပစ်သတ်ခဲ့တဲ့သတင်း၊ အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသ ဒူဘိုင်းမှာ ပထမဆုံးကျင်းပမယ့် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာပြပွဲကို ကပ်ရောဂါဘေးကြောင့် တစ်နှစ်ခန့် ရွှေ့ဆိုင်းလိုက်တဲ့သတင်း၊ ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းများအတွက် Nike ကုမ္ပဏီက အထူးပြုလုပ်ထားသော  Air Zoom Pulse ဖိနပ်အရန်ပေါင်း ၃၀,၀၀၀ လှူဒါန်းသွားမယ့်သတင်း၊ ကိုဗစ်-၁၉ ကူးစက်ကာလမှာ အွန်လိုင်းမှ ဆေးခြောက်ရောင်းသည့်ဂိုဏ်းကို ထိုင်းရဲတပ်ဖွဲ့က ဖြိုခွင်းခဲ့တဲ့သတင်း၊ မိုက်ခရိုဆော့ဖ်ကုမ္ပဏီက ပိုလန်အစိုးရ ကျောထောက်နောက်ခံပြု National Cloud Operator မှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ တစ်ဘီလီယံ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသွားမယ်လို့ ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့တဲ့သတင်း၊ ဗီဇာရက်လွန် အလုပ်သမားများကို မေလကုန်အထိဆက်နေခွင့် ထိုင်းအစိုးရက ခွင့်ပြုခဲ့တဲ့သတင်း၊ ဂျာမနီမှာ ကိုဗစ်-၁၉ ကြောင့် မရောင်းရတဲ့ဘီယာတွေကို လက်ဆောင်ပေးခဲ့ကြတဲ့သတင်း၊ တရုတ်ငါးဖမ်းသင်္ဘောများပေါ်မှ အင်ဒိုနီးရှားသင်္ဘောသား အလောင်းတွေ ပင်လယ်ထဲပစ်ချခဲ့မှုအပေါ် အင်ဒိုအစိုးရက ဖြေရှင်းချက်တောင်းထားတဲ့သတင်း၊ ကမ္ဘာတစ်ဝန်း ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားမှုများနှင့် အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၉ ခုနှစ်မှာ နေအိမ်စွန့်ခွာထွက်ပြေးကြရတဲ့ ကလေးငယ် ၁၉ သန်းအထိ ရှိနေတယ်လို့ ယူနီဆက်ဖ်က ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့သတင်းတွေလဲ ရှိခဲ့ပါတယ်။

တရုတ် - အမေရိကန်ကြား ပြင်းထန်လာတဲ့ စွပ်စွဲပြစ်တင်မှု

ယခုရက်သတ္တပတ်ထဲပြုလုပ်ခဲ့တဲ့ WHO ရဲ့ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ WHO အရေးပေါ်အခြေအနေများဆိုင်ရာ ညွှန်ကြားရေးမှူး မိုက်ကယ်ရန်း က ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်သည် တရုတ်နိုင်ငံ ဓါတ်ခွဲခန်းတစ်ခုမှ စတင်ခဲ့တယ်ဆိုတဲ့ အမေရိကန်အစိုးရ၏ ခန့်မှန်းပြောဆိုမှုကို ခိုင်မာစေမည့် မည်သည့်အထောက်အထားကိုမျှ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုထံမှ မရရှိခဲ့ဘူးလို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။ဒါဟာ အစဉ်တစ်စိုက် တရုတ်ဘက်က ငြင်းဆိုနေတဲ့ ဇီ၀လက်နက်အဖြစ် အမေရိကန်ရဲ့ ပုံသွင်းနေမှုကို ချေဖျက်နိုင်မယ့် အကြောင်းအချက်တစ်ခုလည်း ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ဒါ့အပြင် မိုက်ကယ်ရန်းရဲ့ ပြောဆိုမှုကို အထောက်အကူဖြစ်ခဲ့တာက  အမေရိကန် ထိပ်တန်းကူးစက်ရောဂါပညာရှင် အန်ထော်နီဖော ဆိုသူက National Geographic နဲ့ တွေ့ဆုံတဲ့ မေးမြန်းခန်းမှာ WHO က ပြောတဲ့အတိုင်းဘဲ ပြောခဲ့ပါတယ်။

အမေရိကန်နဲ့ တရုတ်အကြား ငြင်းခုံပွားနေရတဲ့ အဓိကအကြောင်းရင်းက ဒီဗိုင်းရပ်စ်က ဓာတ်ခွဲခန်းကနေ ထွက်လာတာလား၊ သဘာ၀ကဖြစ်လာတာလား ဆိုတာပါဘဲ။အထူးသဖြင့် လင်းနို့ကနေ လူကိုကူးစေခဲ့တဲ့ လက်ခံကြားသတ္တဝါကို ရှာမရတဲ့အတွက် ဗိုင်းရပ်စ် ဘယ်ကနေဖြစ်လာခဲ့လဲဆိုတာ ရှာရခက်နေတာပါ။ဒီအတွက် WHO ဘက်က တစ်လျှောက်လုံး သဘာ၀အတိုင်းဖြစ်လာတာလို့ အခိုင်အမာပြောခဲ့သလို အမေရိကန်ဘက်ကလည်း တရုတ်နိုင်ငံကို အကာအကွယ်ပေးရန်အတွက် ဘက်လိုက်ပြောခဲ့တယ်လို့ စွပ်စွဲခဲ့ပါတယ်။ဓါတ်ခွဲခန်းမှ ရောဂါပိုးစတင်တယ်ဆိုတဲ့ အချက်ကို ငြင်းဆန်ဖို့ လင်းနို့များမှာ စတင်တဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ဟာ လူသားများထံ မည်သို့ကူးစက်လာကြောင်းကို သိဖို့လိုသလို မည်သည့်တိရိစ္ဆာန်က ကြားခံအဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်ကို သိရှိရေးကလည်း အရေးတကြီးဖြစ်လာပါတယ်။ဒါကိုဖော်ထုတ်နိုင်ဖို့ တရုတ်နိုင်ငံထဲက ဗိုင်းရပ်စတင်ဖြစ်ခဲ့တဲ့ ဝူဟန်အထိ စစ်ဆေးဖို့ တောင်းဆိုတာတွေအထိ ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။

ဒီလိုအငြင်းပွားစွပ်စွဲမှုတွေ ပြင်းထန်လာတဲ့အတွက် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ WHO က ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကပ်ဘေး၏ ဇာစ်မြစ်ကိုစုံစမ်းရန် မစ်ရှင်အဖွဲ့ စေလွှတ်ရေးအတွက် တရုတ်နိုင်ငံနဲ့ ဆွေးနွေးခဲ့ပါတယ်။တရုတ်ကတော့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ရောဂါ စတင်ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် မူလဇာစ်မြစ်ကို စုံစမ်းစစ်ဆေးရန် ကြိုးပမ်းလျက်ရှိတဲ့ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့၏ လုပ်ဆောင်ချက်ကို ထောက်ခံခဲ့ပြီး ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်များအနေဖြင့် သိပ္ပံနည်းကျ လက်တွေ့စမ်းသပ်စစ်ဆေးမှုများ လုပ်ဆောင်ပြီးမှသာ ဆုံးဖြတ်သင့်တယ်ဆိုပြီး အမေရိကန်သမ္မတရဲ့ စွပ်စွဲချက်ကို ချေဖျက်ခဲ့ပါတယ်။ဒါ့အပြင် ကိုဗစ်-၁၉ တိုက်ဖျက်ရေးအတွက် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့က ကြေညာထားသော နိုင်ငံတကာပူးတွဲဆောင်ရွက်မှုမှာလည်း ချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်သွားရန် ဆုံးဖြတ်ထားတယ်ဆိုပြီး ထုတ်ပြန်ခဲ့တာကို တွေ့ရပါတယ်။

ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ရဲ့ ဇာစ်မြစ်လိုက်ရတာလဲ ယခုထိခက်နေဆဲပါ။ဘယ်လိုအခြေအနေမှာ ကူးစက်မှုပိုမြင့်မားသလဲဆိုတာ ယခုထိ ဆေးပညာရှင်တွေ ရှာနေရဆဲဖြစ်ပြီး တစ်ရက်တစ်မျိုး တွေ့ရှိချက်အသစ်တွေလဲ ပေါ်ထွက်ခဲ့ပါတယ်။ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကို စူးစမ်းလေ့လာနေတဲ့ ဟောင်ကောင်တက္ကသိုလ်မှ သုတေသီများက အဆိုပါကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်က လူ့ခန္ဓာကိုယ်ထဲ မျက်လုံးကနေတစ်ဆင့် ကူးစက်ဝင်ရောက်ပြီး ဒါကအရေးပါသောလမ်းကြောင်း ဖြစ်နေတာကို တွေ့ရှိခဲ့ကြောင်း ယခုရက်သတ္တပတ်ထဲမှာ ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။တရုတ်သိပ္ပံပညာရှင်တွေကတော့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ခံရတဲ့ လူနာအမျိုးသားတချို့၏ သုတ်အတွင်း ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ရှိနေကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့တာကို ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။ဒါပေမယ့် လိင်ဆက်ဆံခြင်းကနေ ဒီရောဂါကူးစက်လားဆိုတာ မသေချာသေးဘူး ဆိုပါတယ်။

ဒီလို လက္ခဏာစရိုက်တွေကြောင့် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကို ကုသနိုင်မယ့်ဆေးနဲ့ ကာကွယ်ဆေးပေါ်ထွက်ဖို့ က ခက်ခဲနေဆဲဖြစ်ပါတယ်။

လက်ရှိမှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်မှုက မြင့်မားနေဆဲဖြစ်လို့ အမေရိကန်က ဇီ၀ဆေးပညာကုမ္ပဏီ Gilead Sciences က ထုတ်လုပ်တဲ့ remdesivir ကို ရောဂါအပြင်းအထန် ခံစားနေရသူများကို ကုသရာမှာသုံးဖို့ စမ်းသပ်ဆေးဝါးအဖြစ် အမေရိကန်အပြင် ဂျပန်နိုင်ငံကပါ ခွင့်ပြုလိုက်ပြီဖြစ်ပါတယ်။

လက်ရှိစတင်ဖြစ်ခဲ့တဲ့ အာရှတိုက်မှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကပ်ရောဂါကူးစက်ခံရသူ အရေအတွက်က ၂၆၉၀၂၅ ဦးရှိပြီး သေဆုံးသူ ၁၀၀၀၁ ဦးရှိကာ မေ ၇ ရက်အထိ ဥရောပတိုက်မှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် သေဆုံးသူ ၁၅၁၅၇၆ ဦးနှင့် အမေရိကန်၊ ကနေဒါနိုင်ငံတို့မှာ သေဆုံးသူ ၇၉၃၂၈ ဦး ရှိနေပါတယ်။

နောက်ထပ် ကူးစက်မှုမြင့်မားနိုင်တဲ့ ဒေသဖြစ်တဲ့ အာဖရိကကို အားလုံးကစိုးရိမ်နေကြပါတယ်။ဒီဒေသက ကမ္ဘာပေါ်မှာ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု အားနည်းသလို ဖွံ့ဖြိုးမှုလည်းနိမ့်ကျတဲ့အတွက် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်မှုကို တုံ့ပြန်နိုင်ပါ့မလားဆိုတဲ့ စိုးရိမ်မှုတွေရှိနေတာပါ။ဒီဒေသမှာ ဒီရောဂါကြောင့် သေဆုံးသူတွေထဲ နိုင်ဂျာ အလုပ်သမားဝန်ကြီးကိုယ်တိုင် ပါဝင်လာခဲ့လို့ နိုင်ငံခေါင်းဆောင်တွေကိုယ်တိုင် ပြည်သူတွေကို ကူးစက်ရောဂါ ကာကွယ်ရေးအတွက် သတိပေးနေရသလို အာဖရိကတိုက် နိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်တဲ့ ယူဂန္ဓာမှာ သမ္မတကိုယ်တိုင် ပြည်သူတွေကို အများပြည်သူဝင်ထွက်တဲ့နေရာတွေမှာ နှာခေါင်းစည်းတပ်ဖို့ သတိပေးလုပ်ဆောင်ရတာတွေလည်း ရှိခဲ့ပါတယ်။

ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်မှာ လတ်တလော အာဖရိကတိုက်တစ်တိုက်လုံး ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ခံရသူ ၅၁၀၀၀ ထိရှိနေပြီး သေဆုံးရသူဦးရေ ၂၀၀၀ ခန့်ရှိနေတဲ့အပြင် လာမည့်ရက်တွေမှာ ပိုများလာနိုင်တယ်ဆိုပြီး သတိပေးထားတာပါ။ခန့်မှန်းချက်တွေမှာ လူလေးဦးကို တစ်ဦးနှုန်း ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ခြင်းခံရဖွယ်ရှိပြီး လူပေါင်း ၁၉၀၀၀၀ ခန့် သေဆုံးနိုင်တယ်ဆိုပြီး ထုတ်ပြန်သတိပေးခဲ့တာပါ။ဒီအတွက်လည်း အာရှ၊ အာဖရိက အပါအဝင် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ ဆင်းရဲချို့တဲ့သောနိုင်ငံများမှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် တိုက်ဖျက်ရန်အတွက် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂ ဘီလျံမှ ၆ ဒသမ ၇ ဘီလျံ ပမာဏရှိတဲ့ ရန်ပုံငွေရရှိဖို့ ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့က ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများကို တိုးမြှင့်တောင်းခံခဲ့ရပါတယ်။

ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် စတင်ဖြစ်ခဲ့တဲ့ ဇာစ်မြစ်ကသိရအောင် နိုင်ငံတကာက လုပ်ဆောင်နေသလို မူလစဖြစ်ခဲ့ရာ တရုတ်ဘက်ကလည်း သူတို့ဆီမှာမဖြစ်သေးခင် အမေရိကန်မှာ ဒီရောဂါစဖြစ်နေခဲ့တာကို ထောက်ပြနေတာတွေရှိတဲ့အတွက် ဘယ်နိုင်ငံမှာစဖြစ်တာလဲ၊ ဘယ်လိုပေါ်ထွက်လာသလဲဆိုတာ မကြာခင်မြင်တွေ့ရဖွယ်ရှိပေမယ့် ဒီနောက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုးတွေ ဖြစ်လာနိုင်ဖွယ်ရာရှိတဲ့အတွက် တိကျတဲ့အဖြေတစ်ခုကို နှစ်ဘက်လုံးက ထွက်ပေါ်လာအောင် လုပ်ပါ့မလားဆိုတာ စဉ်းစားစရာပါ။

ကိုဗစ်အလွန် ရုန်းထမှု

မေ ၅ ရက်နေ့က ဥရောပနိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်တဲ့ ဩစတြီးယားနိုင်ငံက နိုင်ငံအတွင်းဖြစ်ပွားသည့် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကမ္ဘာ့ကပ်ရောဂါကို ထိန်းချုပ်နိုင်ပြီဖြစ်ကြောင်း ကြေညာခဲ့ပါတယ်။အသွားအလာ တားမြစ်ကန့်သတ်ချက်များ စတင်ချမှတ်ခဲ့ပြီးနောက် တစ်လအကြာမှာ ဈေးဆိုင်ငယ်များ၊ ကုန်မာဆိုင်နှင့် ဥယျာဉ်လုပ်ငန်းသုံး ပစ္စည်းအရောင်းဆိုင်များကို ပြန်ဖွင့်ခဲ့ပြီးနောက်မှာ ဒီလိုကြေညာခဲ့တာဖြစ်ပြီး နောက်ပိုင်းကာလတွေမှာ ဈေးဆိုင်နဲ့ အများပြည်သူ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးမှာ နှာခေါင်းစည်းများ ဝတ်ဆင်ဖို့နဲ့ တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး ခပ်ခွာခွာနေခြင်းတို့ကို မဖြစ်မနေပြုလုပ်ရမယ်လို့တော့ ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။

ဒါဟာ ကိုဗစ်-၁၉ လို့ ခေါ်တဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကပ်ရောဂါဘေးကြောင့် ကမ္ဘာတစ်ဝန်း လော့ခ်ဒေါင်းချထားရမတတ် ဖြစ်နေတာကနေ ပြန်လည်ရုန်းထလာမှုဖြစ်ပါတယ်။ဩစတြီးယားမတိုင်မီက နယူးဇီလန်ကလည်း ကပ်ရောဂါဘေးကို အောင်နိုင်ခဲ့ပြီလို့ ထုတ်ပြန်ခဲ့တာရှိပါတယ်။အာရှဘက်က မူလစတင်ဖြစ်ခဲ့ရာ ဝူဟန်မှာ ကျောင်းအချို့ကို ယခုရက်ထဲပြန်ဖွင့်ခဲ့ပါတယ်။ယခုရက်ထဲမှာဘဲ တရုတ်က ကူးစက်ရောဂါကပ်ဘေး အန္တရာယ်အဆင့်ကို နိုင်ငံတစ်ဝန်း အနိမ့်ဆုံးအဆင့်ထိ လျှော့ချခဲ့ပါတယ်။တရုတ်နဲ့ အိမ်နီးနားချင်း ဗီယက်နမ်မှာလည်း ပုံမှန်နေထိုင်လည်ပတ်မှုကို ပြန်လည်စတင်နေပြီဖြစ်သလို ဥရောပက ဂျာမနီနိုင်ငံကလည်း ကူးစက်ကပ်ရောဂါကြောင့် အသွားအလာကန့်သတ်ပိတ်ပင်မှုများကို ရက်သတ္တပတ်အတော်ကြာ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီးနောက် ဈေးဆိုင်များနှင့် ကျောင်းများ ပြန်လည်ဖွင့်လှစ်ခြင်းအပါအဝင် မေလတွင် ပုံမှန်အခြေအနေအတိုင်း ပြန်လည်ရောက်ရှိဖို့ တစ်ဆင့်ပြီးတစ်ဆင့် ကြိုးစားနေလာတာကို ယခုရက်ထဲတွေ့ခဲ့ရပါတယ်။

ဂျပန်နိုင်ငံမှာလည်း ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကပ်ဘေးကြောင့် ဧပြီ ၇ ရက်ကတည်းက ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့တဲ့ နိုင်ငံတော်အရေးပေါ်အခြေအနေကို မကြာမီရက်ပိုင်းအတွင်း တချို့နေရာတွေမှာ စတင်ဖယ်ရှားပေးဖို့ လုပ်ဆောင်လာတာကို တွေ့ရပါတယ်။တောင်ကိုရီးယားမှာ မေ ၆ ရက်မှစကာ လူမှုဘ၀ပုံစံများကို ပုံမှန်အတိုင်း ပြန်လည်လည်ပတ်ခဲ့ပါတယ်။တူရကီကလည်း မေ ၄ ရက်ကတည်းက နိုင်ငံအတွင်း အသွားအလာ ကန့်သတ်ချက်များကို တဖြည်းဖြည်းချင်း ဖြေလျှော့မယ်ဆိုပြီး ထုတ်ပြန်ခဲ့သလို တချို့စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေကို မေ ၁၁ ရက်မှစ၍ လုပ်ငန်းလည်ပတ်နိုင်ဖို့ ခွင့်ပြုခဲ့ပါတယ်။ဒီလိုဖြေလျှော့မှုတွေပြုလုပ်တာဟာ နိုင်ငံတိုင်းအတွက် ခက်ခက်ခဲခဲပြုလုပ်ရတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေပါ။နိုင်ငံကို ဆက်ပြီးလော့ခ်ဒေါင်းချထားရင် စီးပွားရေးပြိုလဲမယ်။စီးပွားရေးပြိုလဲရင် နိုင်ငံရေးမတည်မငြိမ်ဖြစ်ပြီး တိုင်းပြည်ကမောက်ကမဖြစ်ကာ အဖြစ်ဆိုးကြုံနိုင်တယ်၊ လော့ခ်ဒေါင်းမချရင် လက်ငင်းအနေနဲ့ ပြည်သူတွေ ကူးစက်သေကြေမယ်၊ ဒီအစွန်းနှစ်ဘက်ကြား သတိကြီးကြီး ဖြတ်သန်းဆုံးဖြတ်ကြရတဲ့ အနေအထားဖြစ်နေပါတယ်။အီရန်မှာဆိုရင် ပြီးခဲ့တဲ့လကတည်းက ကပ်ရောဂါကူးစက်မှု အရှိန်အဟုန်လျော့ကျလာလို့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတစ်ချို့ကို ပြန်လည်ပတ်ပေးခဲ့ပေမယ့် နိုင်ငံအတွင်း ရောဂါထပ်မံကူးစက်ခံရသူ ပြန်မြင့်တက်လာလို့ အာဏာပိုင်တွေက သတိထားစောင့်ကြည့်နေရတဲ့ အနေအထားပါ။

လတ်တလောသေဆုံးမှုများလာပြီး ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် ကမ္ဘာ့ဒုတိယ သေဆုံးမှုအများဆုံးဖြစ်တဲ့ ဗြိတန်ဆိုရင်လည်း အသွားအလာ ပိတ်ဆို့ကန့်သတ်မှုများကို ဖြေလျှော့ပေးဖို့ အစီအမံရေးဆွဲနေတဲ့အတွက် အောက်လွှတ်တော်မှာ အမတ်တွေက ပြစ်တင်စကားစစ်ထိုးမှုတွေ ပြုလုပ်တာကို ယခုရက်သတ္တပတ်ထဲ ခံခဲ့ရပါတယ်။အမေရိကန်မှာတော့ တချို့ပြည်နယ်တွေမှာ အသွားအလာပိတ်ဆို့မှုတွေကိုလျှော့ချကာ လုပ်ငန်းတွေ ပြန်လည်လည်ပတ်ဖို့ စခဲ့ပါတယ်။ဒီရက်ထဲမှာ  အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်မှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ဖြစ်ပွားကတည်းက ပိတ်ထားခဲ့တဲ့ ခရီးသွားလာမှုတွေကို ပြန်လည်ဖြေလျှော့ခဲ့ပြီး အချို့စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများကို ပြန်လည်ဆောင်ရွက်ခွင့်ပြုပါတယ်။နေ့စဉ် ကိုဗစ်-၁၉ ကြောင့် သေဆုံးမှုနှုန်းက မြင့်တက်လာနေပေမယ့် ကပ်ရောဂါကြောင့် ကမ္ဘာ့စီးပွားပျက်ကပ် ဆိုးရွားစွာဖြစ်ပေါ်လာနိုင်တဲ့ဘေးကြောင့် လုပ်ငန်းတွေပြန်လည်လည်ပတ်ဖို့ အမေရိကန်လိုဘဲ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအသီးသီးလည်း စီးပွားရေးပြန်လည်ရှင်သန်ဖို့ တဖြည်းဖြည်းဖြေလျှော့မှုများ လုပ်ဆောင်နေကြပါတယ်။ဒါ့အပြင် အများပြည်သူအနေဖြင့် အိမ်တွင်းပိတ်မိကာနေရတဲ့ ကန့်သတ်မှုကို လက်မခံနိုင်တာတွေကြောင့်  နိုင်ဂျီးရီးယားနိုင်ငံလို နိုင်ငံတွေမှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် လူနာများက ကန့်ကွက်ဆန္ဒပြခဲ့ကြတာတွေလည်း ဖြစ်ခဲ့တာရှိခဲ့ပါတယ်။

ဒီလိုဖြေလျှော့မှုတွေပြုလုပ်နေတာ၊ ပြုလုပ်ဖို့ပြင်ဆင်နေကြတာနဲ့ပတ်သက်ပြီး ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ချုပ်ကတော့ သိပ်သဘောမကျဘဲ ကန့်သတ်ချက်တွေဖြေလျှော့ပြီး ပေါ့ပေါ့တန်တန်လုပ်မိပါက ကူးစက်မှုသစ်များ ရုတ်ခြည်းမြင့်တက်မှုနှင့် ကြုံတွေ့ရနိုင်တယ်လို့ သတိပေးခဲ့ပါတယ်။
စီးပွားရေးအရ ရပ်တန့်ထားလို့မရတဲ့အချိန်မှာ ကျန်းမာရေးအရ ဆက်လက်မလည်ပတ်သင့်ဘူးဆိုတဲ့ သီအိုရီလည်းရှိနေတဲ့အတွက် နိုင်ငံတိုင်းက  ပြန်လည်တုံ့ပြန်မှုက မတူနိုင်ပါဘူး။လူ့အသက်အတွက် နိုင်ငံစီးပွားရေးကိုရင်းမလား၊ စီးပွားရေးမပြိုလဲဖို့ လူတွေအသက်ကိုရင်းမလားဆိုတာ ဆုံးဖြတ်ရခက်တဲ့ပြဿနာပါ။ဒီအတွက် ဘယ်လိုဆုံးဖြတ်တာက မှန်ကန်နိုင်မလဲဆိုတာ စောင့်ကြည့်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။

ဒီသတင်းတွေက ယခုရက်ထဲမှာဖြစ်ခဲ့တဲ့ သတင်းတွေထဲက သတိထားဖွယ်ရာသတင်းတွေဖြစ်တဲ့  ငွေကြေးအလုံအလောက် မထောက်ပံ့ပေးနိုင်ရင် ငတ်မွတ်ခေါင်းပါးမှုကပ်ဘေး ရင်ဆိုင်ရဖွယ်ရှိတယ်လို့ ကုလသမဂ္ဂ ကမ္ဘာ့စားနပ်ရိက္ခာအစီအစဉ် (WFP) က သတိပေးလိုက်တဲ့သတင်း၊ ဂျပန်ဝန်ကြီးချုပ် ရှင်ဇိုအာဘေးနဲ့ အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့်တို့ ဖုန်းဆက်ပြီး အပြန်အလှန်ကူညီမှုများ ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ရန် ဆွေးနွေးခဲ့ကြတဲ့သတင်း၊ မြောက်ကိုရီးယားခေါင်းဆောင် ကင်ဂျုံအမ်သည် တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်ထံ ကိုဗစ်-၁၉ နှင့်ပတ်သက်ပြီး စာတစ်စောင်ပေးပို့ခဲ့တဲ့သတင်း၊ ဘရက်ဆစ်အလွန် ကုန်သွယ်ရေးအတွက် ဗြိတိန်နှင့် အမေရိကန်တို့ ကုန်သွယ်ရေးဆွေးနွေးပွဲများ စတင်ပြုလုပ်ခဲ့တဲ့သတင်း၊ ဂျပန်နိုင်ငံရဲ့ ကလေးဦးရေ ၁၉၈၂ ခုနှစ်နောက်ပိုင်း နှစ်စဉ်ကျဆင်းနေတဲ့သတင်း၊ ဖိလစ်ပိုင်အစိုးရ၏ လုပ်ဆောင်ချက်များကို ဝေဖန်ရှုတ်ချတဲ့ သတင်းဖော်ပြတဲ့ ABS CBD ပုဂ္ဂလိက ရုပ်မြင်သံကြားအေဂျင်စီကို လုပ်ငန်းလည်ပတ်ခွင့် ရပ်ဆိုင်းလိုက်တဲ့သတင်း၊ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ရောဂါ ပျံ့နှံ့မှုဖြစ်ပွားစဉ် လူကုန်ကူးခံရမှု အန္တရာယ်ပိုမိုကြုံတွေ့ရနိုင်ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂ မူးယစ်ဆေးဝါးနှင့် မှုခင်းဆိုင်ရာရုံး (UNODC) က သတိပေးခဲ့တဲ့သတင်း၊ လက်နက်ရောင်းချမှုပိတ်ပင်ချက် သက်တမ်းမတိုးရန် အီရန်သမ္မတ ရိုဟာနီ သတိပေးလိုက်တဲ့သတင်း၊ အမေရိကန်စစ်သားဟောင်းနှစ်ဦး အပါအဝင် ၁၇ ဦးတို့၏ အာဏာသိမ်းရန်ကြိုးပမ်းခဲ့မှု အောင်မြင်မှုမရှိခဲ့ကြောင်း ဗင်နီဇွဲလားသမ္မတက ထုတ်ပြောခဲ့တဲ့သတင်းတွေ ယခုရက်အတွင်း ဖြစ်ခဲ့တယ်ဆိုတာ…..။

မင်းထက်
မေ - ၁၁

( Zawgyi )

ယခုရက္သတၱပတ္အတြင္းျဖစ္ခဲ့တဲ့ သတင္းေတြထဲမွာ ႏိုင္ငံတကာနဲ႔ခ်ီၿပီး သတိထားစရာသတင္းေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။လတ္တေလာမွာ ဗိုင္းရပ္စ္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အင္အားႀကီးႏွစ္ႏိုင္ငံျဖစ္တဲ့ အေမရိကန္နဲ႔ တ႐ုတ္ၾကား အျပန္အလွန္အျပစ္ဖို႔ေနၾက၊ စြပ္စြဲအျငင္းပြားေနၾကတဲ့ သတင္းေတြ၊ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကုသကာကြယ္ေဆး ေပၚ ထြက္လာဖို႔ နီးစပ္လာတဲ့သတင္းေတြ၊ ႏိုင္ငံအခ်ိဳ႕မွာ ေလာ့ခ္ေဒါင္းခ်တာေတြကို ျပန္လည္ေျဖေလွ်ာ့တာေတြလုပ္ဖို႔ ျပင္ဆင္လာၾကတဲ့ သတင္းေတြနဲ႔ ကိုဗစ္အလြန္ ျပန္လည္ႏိုးထဖို႔ ႏိုင္ငံေတြႀကိဳးစားလာမႈ သတင္းေတြက ယခုရက္သတၱပတ္ရဲ႕ လႈပ္လႈပ္ရွားရွားသတင္းေတြ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

ဒီလိုသတင္းေတြအျပင္ ယခုရက္ထဲ ေနာက္ထပ္ထူးျခားတဲ့သတင္းေတြက လာမည့္ႏွစ္ႏွစ္အတြင္း အာကာသစခန္းသစ္ ၿပီးစီးေအာင္တည္ေဆာက္မယ္လို႔ တ႐ုတ္အာဏာပိုင္ေတြက ေျပာခဲ့တဲ့သတင္း၊ အေမရိကန္ မစ္ခ်ီဂန္ျပည္နယ္မွာ mask တပ္ဖို႔ သတိေပးတဲ့ လုံၿခဳံေရးဝန္ထမ္းကို ေစ်းလာဝယ္တဲ့မိသားစုက ေသနတ္နဲ႔ပစ္သတ္ခဲ့တဲ့သတင္း၊ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသ ဒူဘိုင္းမွာ ပထမဆုံးက်င္းပမယ့္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာျပပြဲကို ကပ္ေရာဂါေဘးေၾကာင့္ တစ္ႏွစ္ခန႔္ ေ႐ႊ႕ဆိုင္းလိုက္တဲ့သတင္း၊ က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းမ်ားအတြက္ Nike ကုမၸဏီက အထူးျပဳလုပ္ထားေသာ  Air Zoom Pulse ဖိနပ္အရန္ေပါင္း ၃၀,၀၀၀ လႉဒါန္းသြားမယ့္သတင္း၊ ကိုဗစ္-၁၉ ကူးစက္ကာလမွာ အြန္လိုင္းမွ ေဆးေျခာက္ေရာင္းသည့္ဂိုဏ္းကို ထိုင္းရဲတပ္ဖြဲ႕က ၿဖိဳခြင္းခဲ့တဲ့သတင္း၊ မိုက္ခ႐ိုေဆာ့ဖ္ကုမၸဏီက ပိုလန္အစိုးရ ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံျပဳ National Cloud Operator မွာ အေမရိကန္ေဒၚလာ တစ္ဘီလီယံ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသြားမယ္လို႔ ထုတ္ျပန္ေၾကညာခဲ့တဲ့သတင္း၊ ဗီဇာရက္လြန္ အလုပ္သမားမ်ားကို ေမလကုန္အထိဆက္ေနခြင့္ ထိုင္းအစိုးရက ခြင့္ျပဳခဲ့တဲ့သတင္း၊ ဂ်ာမနီမွာ ကိုဗစ္-၁၉ ေၾကာင့္ မေရာင္းရတဲ့ဘီယာေတြကို လက္ေဆာင္ေပးခဲ့ၾကတဲ့သတင္း၊ တ႐ုတ္ငါးဖမ္းသေဘၤာမ်ားေပၚမွ အင္ဒိုနီးရွားသေဘၤာသား အေလာင္းေတြ ပင္လယ္ထဲပစ္ခ်ခဲ့မႈအေပၚ အင္ဒိုအစိုးရက ေျဖရွင္းခ်က္ေတာင္းထားတဲ့သတင္း၊ ကမာၻတစ္ဝန္း ပဋိပကၡျဖစ္ပြားမႈမ်ားႏွင့္ အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္မႈမ်ားေၾကာင့္ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၉ ခုႏွစ္မွာ ေနအိမ္စြန႔္ခြာထြက္ေျပးၾကရတဲ့ ကေလးငယ္ ၁၉ သန္းအထိ ရွိေနတယ္လို႔ ယူနီဆက္ဖ္က ထုတ္ျပန္ခဲ့တဲ့သတင္းေတြလဲ ရွိခဲ့ပါတယ္။

တ႐ုတ္ - အေမရိကန္ၾကား ျပင္းထန္လာတဲ့ စြပ္စြဲျပစ္တင္မႈ

ယခုရက္သတၱပတ္ထဲျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ WHO ရဲ႕ သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲမွာ WHO အေရးေပၚအေျခအေနမ်ားဆိုင္ရာ ၫႊန္ၾကားေရးမႉး မိုက္ကယ္ရန္း က ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္သည္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ ဓါတ္ခြဲခန္းတစ္ခုမွ စတင္ခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ အေမရိကန္အစိုးရ၏ ခန႔္မွန္းေျပာဆိုမႈကို ခိုင္မာေစမည့္ မည္သည့္အေထာက္အထားကိုမွ် အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုထံမွ မရရွိခဲ့ဘူးလို႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ဒါဟာ အစဥ္တစ္စိုက္ တ႐ုတ္ဘက္က ျငင္းဆိုေနတဲ့ ဇီ၀လက္နက္အျဖစ္ အေမရိကန္ရဲ႕ ပုံသြင္းေနမႈကို ေခ်ဖ်က္ႏိုင္မယ့္ အေၾကာင္းအခ်က္တစ္ခုလည္း ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ဒါ့အျပင္ မိုက္ကယ္ရန္းရဲ႕ ေျပာဆိုမႈကို အေထာက္အကူျဖစ္ခဲ့တာက  အေမရိကန္ ထိပ္တန္းကူးစက္ေရာဂါပညာရွင္ အန္ေထာ္နီေဖာ ဆိုသူက National Geographic နဲ႔ ေတြ႕ဆုံတဲ့ ေမးျမန္းခန္းမွာ WHO က ေျပာတဲ့အတိုင္းဘဲ ေျပာခဲ့ပါတယ္။

အေမရိကန္နဲ႔ တ႐ုတ္အၾကား ျငင္းခုံပြားေနရတဲ့ အဓိကအေၾကာင္းရင္းက ဒီဗိုင္းရပ္စ္က ဓာတ္ခြဲခန္းကေန ထြက္လာတာလား၊ သဘာ၀ကျဖစ္လာတာလား ဆိုတာပါဘဲ။အထူးသျဖင့္ လင္းႏို႔ကေန လူကိုကူးေစခဲ့တဲ့ လက္ခံၾကားသတၱဝါကို ရွာမရတဲ့အတြက္ ဗိုင္းရပ္စ္ ဘယ္ကေနျဖစ္လာခဲ့လဲဆိုတာ ရွာရခက္ေနတာပါ။ဒီအတြက္ WHO ဘက္က တစ္ေလွ်ာက္လုံး သဘာ၀အတိုင္းျဖစ္လာတာလို႔ အခိုင္အမာေျပာခဲ့သလို အေမရိကန္ဘက္ကလည္း တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကို အကာအကြယ္ေပးရန္အတြက္ ဘက္လိုက္ေျပာခဲ့တယ္လို႔ စြပ္စြဲခဲ့ပါတယ္။ဓါတ္ခြဲခန္းမွ ေရာဂါပိုးစတင္တယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ကို ျငင္းဆန္ဖို႔ လင္းႏို႔မ်ားမွာ စတင္တဲ့ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ဟာ လူသားမ်ားထံ မည္သို႔ကူးစက္လာေၾကာင္းကို သိဖို႔လိုသလို မည္သည့္တိရိစာၦန္က ၾကားခံအျဖစ္ ေဆာင္႐ြက္ခဲ့သည္ကို သိရွိေရးကလည္း အေရးတႀကီးျဖစ္လာပါတယ္။ဒါကိုေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ဖို႔ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံထဲက ဗိုင္းရပ္စတင္ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ဝူဟန္အထိ စစ္ေဆးဖို႔ ေတာင္းဆိုတာေတြအထိ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။

ဒီလိုအျငင္းပြားစြပ္စြဲမႈေတြ ျပင္းထန္လာတဲ့အတြက္ ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ WHO က ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကပ္ေဘး၏ ဇာစ္ျမစ္ကိုစုံစမ္းရန္ မစ္ရွင္အဖြဲ႕ ေစလႊတ္ေရးအတြက္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံနဲ႔ ေဆြးေႏြးခဲ့ပါတယ္။တ႐ုတ္ကေတာ့ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ေရာဂါ စတင္ျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ မူလဇာစ္ျမစ္ကို စုံစမ္းစစ္ေဆးရန္ ႀကိဳးပမ္းလ်က္ရွိတဲ့ ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႕၏ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ကို ေထာက္ခံခဲ့ၿပီး ေဆးဘက္ဆိုင္ရာ ကြၽမ္းက်င္ပညာရွင္မ်ားအေနျဖင့္ သိပၸံနည္းက် လက္ေတြ႕စမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈမ်ား လုပ္ေဆာင္ၿပီးမွသာ ဆုံးျဖတ္သင့္တယ္ဆိုၿပီး အေမရိကန္သမၼတရဲ႕ စြပ္စြဲခ်က္ကို ေခ်ဖ်က္ခဲ့ပါတယ္။ဒါ့အျပင္ ကိုဗစ္-၁၉ တိုက္ဖ်က္ေရးအတြက္ ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႕က ေၾကညာထားေသာ ႏိုင္ငံတကာပူးတြဲေဆာင္႐ြက္မႈမွာလည္း ခ်ိတ္ဆက္ေဆာင္႐ြက္သြားရန္ ဆုံးျဖတ္ထားတယ္ဆိုၿပီး ထုတ္ျပန္ခဲ့တာကို ေတြ႕ရပါတယ္။

ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ရဲ႕ ဇာစ္ျမစ္လိုက္ရတာလဲ ယခုထိခက္ေနဆဲပါ။ဘယ္လိုအေျခအေနမွာ ကူးစက္မႈပိုျမင့္မားသလဲဆိုတာ ယခုထိ ေဆးပညာရွင္ေတြ ရွာေနရဆဲျဖစ္ၿပီး တစ္ရက္တစ္မ်ိဳး ေတြ႕ရွိခ်က္အသစ္ေတြလဲ ေပၚထြက္ခဲ့ပါတယ္။ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ကို စူးစမ္းေလ့လာေနတဲ့ ေဟာင္ေကာင္တကၠသိုလ္မွ သုေတသီမ်ားက အဆိုပါကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္က လူ႔ခႏၶာကိုယ္ထဲ မ်က္လုံးကေနတစ္ဆင့္ ကူးစက္ဝင္ေရာက္ၿပီး ဒါကအေရးပါေသာလမ္းေၾကာင္း ျဖစ္ေနတာကို ေတြ႕ရွိခဲ့ေၾကာင္း ယခုရက္သတၱပတ္ထဲမွာ ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။တ႐ုတ္သိပၸံပညာရွင္ေတြကေတာ့ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္ခံရတဲ့ လူနာအမ်ိဳးသားတခ်ိဳ႕၏ သုတ္အတြင္း ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ရွိေနေၾကာင္း ေတြ႕ရွိခဲ့တာကို ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ဒါေပမယ့္ လိင္ဆက္ဆံျခင္းကေန ဒီေရာဂါကူးစက္လားဆိုတာ မေသခ်ာေသးဘူး ဆိုပါတယ္။

ဒီလို လကၡဏာစ႐ိုက္ေတြေၾကာင့္ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ကို ကုသႏိုင္မယ့္ေဆးနဲ႔ ကာကြယ္ေဆးေပၚထြက္ဖို႔ က ခက္ခဲေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။

လက္ရွိမွာ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္မႈက ျမင့္မားေနဆဲျဖစ္လို႔ အေမရိကန္က ဇီ၀ေဆးပညာကုမၸဏီ Gilead Sciences က ထုတ္လုပ္တဲ့ remdesivir ကို ေရာဂါအျပင္းအထန္ ခံစားေနရသူမ်ားကို ကုသရာမွာသုံးဖို႔ စမ္းသပ္ေဆးဝါးအျဖစ္ အေမရိကန္အျပင္ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံကပါ ခြင့္ျပဳလိုက္ၿပီျဖစ္ပါတယ္။

လက္ရွိစတင္ျဖစ္ခဲ့တဲ့ အာရွတိုက္မွာ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကပ္ေရာဂါကူးစက္ခံရသူ အေရအတြက္က ၂၆၉၀၂၅ ဦးရွိၿပီး ေသဆုံးသူ ၁၀၀၀၁ ဦးရွိကာ ေမ ၇ ရက္အထိ ဥေရာပတိုက္မွာ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ ေသဆုံးသူ ၁၅၁၅၇၆ ဦးႏွင့္ အေမရိကန္၊ ကေနဒါႏိုင္ငံတို႔မွာ ေသဆုံးသူ ၇၉၃၂၈ ဦး ရွိေနပါတယ္။

ေနာက္ထပ္ ကူးစက္မႈျမင့္မားႏိုင္တဲ့ ေဒသျဖစ္တဲ့ အာဖရိကကို အားလုံးကစိုးရိမ္ေနၾကပါတယ္။ဒီေဒသက ကမာၻေပၚမွာ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈ အားနည္းသလို ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈလည္းနိမ့္က်တဲ့အတြက္ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္မႈကို တုံ႔ျပန္ႏိုင္ပါ့မလားဆိုတဲ့ စိုးရိမ္မႈေတြရွိေနတာပါ။ဒီေဒသမွာ ဒီေရာဂါေၾကာင့္ ေသဆုံးသူေတြထဲ ႏိုင္ဂ်ာ အလုပ္သမားဝန္ႀကီးကိုယ္တိုင္ ပါဝင္လာခဲ့လို႔ ႏိုင္ငံေခါင္းေဆာင္ေတြကိုယ္တိုင္ ျပည္သူေတြကို ကူးစက္ေရာဂါ ကာကြယ္ေရးအတြက္ သတိေပးေနရသလို အာဖရိကတိုက္ ႏိုင္ငံတစ္ခုျဖစ္တဲ့ ယူဂႏၶာမွာ သမၼတကိုယ္တိုင္ ျပည္သူေတြကို အမ်ားျပည္သူဝင္ထြက္တဲ့ေနရာေတြမွာ ႏွာေခါင္းစည္းတပ္ဖို႔ သတိေပးလုပ္ေဆာင္ရတာေတြလည္း ရွိခဲ့ပါတယ္။

ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ ထုတ္ျပန္ခ်က္မွာ လတ္တေလာ အာဖရိကတိုက္တစ္တိုက္လုံး ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္ခံရသူ ၅၁၀၀၀ ထိရွိေနၿပီး ေသဆုံးရသူဦးေရ ၂၀၀၀ ခန႔္ရွိေနတဲ့အျပင္ လာမည့္ရက္ေတြမွာ ပိုမ်ားလာႏိုင္တယ္ဆိုၿပီး သတိေပးထားတာပါ။ခန႔္မွန္းခ်က္ေတြမွာ လူေလးဦးကို တစ္ဦးႏႈန္း ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္ျခင္းခံရဖြယ္ရွိၿပီး လူေပါင္း ၁၉၀၀၀၀ ခန႔္ ေသဆုံးႏိုင္တယ္ဆိုၿပီး ထုတ္ျပန္သတိေပးခဲ့တာပါ။ဒီအတြက္လည္း အာရွ၊ အာဖရိက အပါအဝင္ ကမာၻေပၚရွိ ဆင္းရဲခ်ိဳ႕တဲ့ေသာႏိုင္ငံမ်ားမွာ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ တိုက္ဖ်က္ရန္အတြက္ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၂ ဘီလ်ံမွ ၆ ဒသမ ၇ ဘီလ်ံ ပမာဏရွိတဲ့ ရန္ပုံေငြရရွိဖို႔ ကမာၻ႔ကုလသမဂၢအဖြဲ႕က ကမာၻ႔ႏိုင္ငံမ်ားကို တိုးျမႇင့္ေတာင္းခံခဲ့ရပါတယ္။

ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ စတင္ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ဇာစ္ျမစ္ကသိရေအာင္ ႏိုင္ငံတကာက လုပ္ေဆာင္ေနသလို မူလစျဖစ္ခဲ့ရာ တ႐ုတ္ဘက္ကလည္း သူတို႔ဆီမွာမျဖစ္ေသးခင္ အေမရိကန္မွာ ဒီေရာဂါစျဖစ္ေနခဲ့တာကို ေထာက္ျပေနတာေတြရွိတဲ့အတြက္ ဘယ္ႏိုင္ငံမွာစျဖစ္တာလဲ၊ ဘယ္လိုေပၚထြက္လာသလဲဆိုတာ မၾကာခင္ျမင္ေတြ႕ရဖြယ္ရွိေပမယ့္ ဒီေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳးေတြ ျဖစ္လာႏိုင္ဖြယ္ရာရွိတဲ့အတြက္ တိက်တဲ့အေျဖတစ္ခုကို ႏွစ္ဘက္လုံးက ထြက္ေပၚလာေအာင္ လုပ္ပါ့မလားဆိုတာ စဥ္းစားစရာပါ။

ကိုဗစ္အလြန္ ႐ုန္းထမႈ

ေမ ၅ ရက္ေန႔က ဥေရာပႏိုင္ငံတစ္ခုျဖစ္တဲ့ ဩစႀတီးယားႏိုင္ငံက ႏိုင္ငံအတြင္းျဖစ္ပြားသည့္ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကမာၻ႔ကပ္ေရာဂါကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ၿပီျဖစ္ေၾကာင္း ေၾကညာခဲ့ပါတယ္။အသြားအလာ တားျမစ္ကန႔္သတ္ခ်က္မ်ား စတင္ခ်မွတ္ခဲ့ၿပီးေနာက္ တစ္လအၾကာမွာ ေဈးဆိုင္ငယ္မ်ား၊ ကုန္မာဆိုင္ႏွင့္ ဥယ်ာဥ္လုပ္ငန္းသုံး ပစၥည္းအေရာင္းဆိုင္မ်ားကို ျပန္ဖြင့္ခဲ့ၿပီးေနာက္မွာ ဒီလိုေၾကညာခဲ့တာျဖစ္ၿပီး ေနာက္ပိုင္းကာလေတြမွာ ေဈးဆိုင္နဲ႔ အမ်ားျပည္သူ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးမွာ ႏွာေခါင္းစည္းမ်ား ဝတ္ဆင္ဖို႔နဲ႔ တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး ခပ္ခြာခြာေနျခင္းတို႔ကို မျဖစ္မေနျပဳလုပ္ရမယ္လို႔ေတာ့ ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။

ဒါဟာ ကိုဗစ္-၁၉ လို႔ ေခၚတဲ့ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကပ္ေရာဂါေဘးေၾကာင့္ ကမာၻတစ္ဝန္း ေလာ့ခ္ေဒါင္းခ်ထားရမတတ္ ျဖစ္ေနတာကေန ျပန္လည္႐ုန္းထလာမႈျဖစ္ပါတယ္။ဩစႀတီးယားမတိုင္မီက နယူးဇီလန္ကလည္း ကပ္ေရာဂါေဘးကို ေအာင္ႏိုင္ခဲ့ၿပီလို႔ ထုတ္ျပန္ခဲ့တာရွိပါတယ္။အာရွဘက္က မူလစတင္ျဖစ္ခဲ့ရာ ဝူဟန္မွာ ေက်ာင္းအခ်ိဳ႕ကို ယခုရက္ထဲျပန္ဖြင့္ခဲ့ပါတယ္။ယခုရက္ထဲမွာဘဲ တ႐ုတ္က ကူးစက္ေရာဂါကပ္ေဘး အႏၲရာယ္အဆင့္ကို ႏိုင္ငံတစ္ဝန္း အနိမ့္ဆုံးအဆင့္ထိ ေလွ်ာ့ခ်ခဲ့ပါတယ္။တ႐ုတ္နဲ႔ အိမ္နီးနားခ်င္း ဗီယက္နမ္မွာလည္း ပုံမွန္ေနထိုင္လည္ပတ္မႈကို ျပန္လည္စတင္ေနၿပီျဖစ္သလို ဥေရာပက ဂ်ာမနီႏိုင္ငံကလည္း ကူးစက္ကပ္ေရာဂါေၾကာင့္ အသြားအလာကန႔္သတ္ပိတ္ပင္မႈမ်ားကို ရက္သတၱပတ္အေတာ္ၾကာ ျပဳလုပ္ခဲ့ၿပီးေနာက္ ေဈးဆိုင္မ်ားႏွင့္ ေက်ာင္းမ်ား ျပန္လည္ဖြင့္လွစ္ျခင္းအပါအဝင္ ေမလတြင္ ပုံမွန္အေျခအေနအတိုင္း ျပန္လည္ေရာက္ရွိဖို႔ တစ္ဆင့္ၿပီးတစ္ဆင့္ ႀကိဳးစားေနလာတာကို ယခုရက္ထဲေတြ႕ခဲ့ရပါတယ္။

ဂ်ပန္ႏိုင္ငံမွာလည္း ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကပ္ေဘးေၾကာင့္ ဧၿပီ ၇ ရက္ကတည္းက ထုတ္ျပန္ေၾကညာခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္အေရးေပၚအေျခအေနကို မၾကာမီရက္ပိုင္းအတြင္း တခ်ိဳ႕ေနရာေတြမွာ စတင္ဖယ္ရွားေပးဖို႔ လုပ္ေဆာင္လာတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ေတာင္ကိုရီးယားမွာ ေမ ၆ ရက္မွစကာ လူမႈဘ၀ပုံစံမ်ားကို ပုံမွန္အတိုင္း ျပန္လည္လည္ပတ္ခဲ့ပါတယ္။တူရကီကလည္း ေမ ၄ ရက္ကတည္းက ႏိုင္ငံအတြင္း အသြားအလာ ကန္႔သတ္ခ်က္မ်ားကို တျဖည္းျဖည္းခ်င္း ေျဖေလွ်ာ့မယ္ဆိုၿပီး ထုတ္ျပန္ခဲ့သလို တခ်ိဳ႕စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြကို ေမ ၁၁ ရက္မွစ၍ လုပ္ငန္းလည္ပတ္ႏိုင္ဖို႔ ခြင့္ျပဳခဲ့ပါတယ္။ဒီလိုေျဖေလွ်ာ့မႈေတြျပဳလုပ္တာဟာ ႏိုင္ငံတိုင္းအတြက္ ခက္ခက္ခဲခဲျပဳလုပ္ရတဲ့ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ေတြပါ။ႏိုင္ငံကို ဆက္ၿပီးေလာ့ခ္ေဒါင္းခ်ထားရင္ စီးပြားေရးၿပိဳလဲမယ္။စီးပြားေရးၿပိဳလဲရင္ ႏိုင္ငံေရးမတည္မၿငိမ္ျဖစ္ၿပီး တိုင္းျပည္ကေမာက္ကမျဖစ္ကာ အျဖစ္ဆိုးႀကဳံႏိုင္တယ္၊ ေလာ့ခ္ေဒါင္းမခ်ရင္ လက္ငင္းအေနနဲ႔ ျပည္သူေတြ ကူးစက္ေသေၾကမယ္၊ ဒီအစြန္းႏွစ္ဘက္ၾကား သတိႀကီးႀကီး ျဖတ္သန္းဆုံးျဖတ္ၾကရတဲ့ အေနအထားျဖစ္ေနပါတယ္။အီရန္မွာဆိုရင္ ၿပီးခဲ့တဲ့လကတည္းက ကပ္ေရာဂါကူးစက္မႈ အရွိန္အဟုန္ေလ်ာ့က်လာလို႔ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းတစ္ခ်ိဳ႕ကို ျပန္လည္ပတ္ေပးခဲ့ေပမယ့္ ႏိုင္ငံအတြင္း ေရာဂါထပ္မံကူးစက္ခံရသူ ျပန္ျမင့္တက္လာလို႔ အာဏာပိုင္ေတြက သတိထားေစာင့္ၾကည့္ေနရတဲ့ အေနအထားပါ။

လတ္တေလာေသဆုံးမႈမ်ားလာၿပီး ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ ကမာၻ႔ဒုတိယ ေသဆုံးမႈအမ်ားဆုံးျဖစ္တဲ့ ၿဗိတန္ဆိုရင္လည္း အသြားအလာ ပိတ္ဆို႔ကန႔္သတ္မႈမ်ားကို ေျဖေလွ်ာ့ေပးဖို႔ အစီအမံေရးဆြဲေနတဲ့အတြက္ ေအာက္လႊတ္ေတာ္မွာ အမတ္ေတြက ျပစ္တင္စကားစစ္ထိုးမႈေတြ ျပဳလုပ္တာကို ယခုရက္သတၱပတ္ထဲ ခံခဲ့ရပါတယ္။အေမရိကန္မွာေတာ့ တခ်ိဳ႕ျပည္နယ္ေတြမွာ အသြားအလာပိတ္ဆို႔မႈေတြကိုေလွ်ာ့ခ်ကာ လုပ္ငန္းေတြ ျပန္လည္လည္ပတ္ဖို႔ စခဲ့ပါတယ္။ဒီရက္ထဲမွာ  အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ကယ္လီဖိုးနီးယားျပည္နယ္မွာ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ျဖစ္ပြားကတည္းက ပိတ္ထားခဲ့တဲ့ ခရီးသြားလာမႈေတြကို ျပန္လည္ေျဖေလွ်ာ့ခဲ့ၿပီး အခ်ိဳ႕စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို ျပန္လည္ေဆာင္႐ြက္ခြင့္ျပဳပါတယ္။ေန႔စဥ္ ကိုဗစ္-၁၉ ေၾကာင့္ ေသဆုံးမႈႏႈန္းက ျမင့္တက္လာေနေပမယ့္ ကပ္ေရာဂါေၾကာင့္ ကမာၻ႔စီးပြားပ်က္ကပ္ ဆိုး႐ြားစြာျဖစ္ေပၚလာႏိုင္တဲ့ေဘးေၾကာင့္ လုပ္ငန္းေတြျပန္လည္လည္ပတ္ဖို႔ အေမရိကန္လိုဘဲ ကမာၻ႔ႏိုင္ငံအသီးသီးလည္း စီးပြားေရးျပန္လည္ရွင္သန္ဖို႔ တျဖည္းျဖည္းေျဖေလွ်ာ့မႈမ်ား လုပ္ေဆာင္ေနၾကပါတယ္။ဒါ့အျပင္ အမ်ားျပည္သူအေနျဖင့္ အိမ္တြင္းပိတ္မိကာေနရတဲ့ ကန႔္သတ္မႈကို လက္မခံႏိုင္တာေတြေၾကာင့္  ႏိုင္ဂ်ီးရီးယားႏိုင္ငံလို ႏိုင္ငံေတြမွာ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ လူနာမ်ားက ကန႔္ကြက္ဆႏၵျပခဲ့ၾကတာေတြလည္း ျဖစ္ခဲ့တာရွိခဲ့ပါတယ္။

ဒီလိုေျဖေလွ်ာ့မႈေတြျပဳလုပ္ေနတာ၊ ျပဳလုပ္ဖို႔ျပင္ဆင္ေနၾကတာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ကေတာ့ သိပ္သေဘာမက်ဘဲ ကန႔္သတ္ခ်က္ေတြေျဖေလွ်ာ့ၿပီး ေပါ့ေပါ့တန္တန္လုပ္မိပါက ကူးစက္မႈသစ္မ်ား ႐ုတ္ျခည္းျမင့္တက္မႈႏွင့္ ႀကဳံေတြ႕ရႏိုင္တယ္လို႔ သတိေပးခဲ့ပါတယ္။
စီးပြားေရးအရ ရပ္တန္႔ထားလို႔မရတဲ့အခ်ိန္မွာ က်န္းမာေရးအရ ဆက္လက္မလည္ပတ္သင့္ဘူးဆိုတဲ့ သီအိုရီလည္းရွိေနတဲ့အတြက္ ႏိုင္ငံတိုင္းက  ျပန္လည္တုံ႔ျပန္မႈက မတူႏိုင္ပါဘူး။လူ႔အသက္အတြက္ ႏိုင္ငံစီးပြားေရးကိုရင္းမလား၊ စီးပြားေရးမၿပိဳလဲဖို႔ လူေတြအသက္ကိုရင္းမလားဆိုတာ ဆုံးျဖတ္ရခက္တဲ့ျပႆနာပါ။ဒီအတြက္ ဘယ္လိုဆုံးျဖတ္တာက မွန္ကန္ႏိုင္မလဲဆိုတာ ေစာင့္ၾကည့္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။

ဒီသတင္းေတြက ယခုရက္ထဲမွာျဖစ္ခဲ့တဲ့ သတင္းေတြထဲက သတိထားဖြယ္ရာသတင္းေတြျဖစ္တဲ့  ေငြေၾကးအလုံအေလာက္ မေထာက္ပံ့ေပးႏိုင္ရင္ ငတ္မြတ္ေခါင္းပါးမႈကပ္ေဘး ရင္ဆိုင္ရဖြယ္ရွိတယ္လို႔ ကုလသမဂၢ ကမာၻ႔စားနပ္ရိကၡာအစီအစဥ္ (WFP) က သတိေပးလိုက္တဲ့သတင္း၊ ဂ်ပန္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ရွင္ဇိုအာေဘးနဲ႔ အေမရိကန္သမၼတ ေဒၚနယ္ထရမ့္တို႔ ဖုန္းဆက္ၿပီး အျပန္အလွန္ကူညီမႈမ်ား ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္ရန္ ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကတဲ့သတင္း၊ ေျမာက္ကိုရီးယားေခါင္းေဆာင္ ကင္ဂ်ဳံအမ္သည္ တ႐ုတ္သမၼတ ရွီက်င့္ဖ်င္ထံ ကိုဗစ္-၁၉ ႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး စာတစ္ေစာင္ေပးပို႔ခဲ့တဲ့သတင္း၊ ဘရက္ဆစ္အလြန္ ကုန္သြယ္ေရးအတြက္ ၿဗိတိန္ႏွင့္ အေမရိကန္တို႔ ကုန္သြယ္ေရးေဆြးေႏြးပြဲမ်ား စတင္ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့သတင္း၊ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံရဲ႕ ကေလးဦးေရ ၁၉၈၂ ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္း ႏွစ္စဥ္က်ဆင္းေနတဲ့သတင္း၊ ဖိလစ္ပိုင္အစိုးရ၏ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားကို ေဝဖန္ရႈတ္ခ်တဲ့ သတင္းေဖာ္ျပတဲ့ ABS CBD ပုဂၢလိက ႐ုပ္ျမင္သံၾကားေအဂ်င္စီကို လုပ္ငန္းလည္ပတ္ခြင့္ ရပ္ဆိုင္းလိုက္တဲ့သတင္း၊ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ေရာဂါ ပ်ံ႕ႏွံ႔မႈျဖစ္ပြားစဥ္ လူကုန္ကူးခံရမႈ အႏၲရာယ္ပိုမိုႀကဳံေတြ႕ရႏိုင္ေၾကာင္း ကုလသမဂၢ မူးယစ္ေဆးဝါးႏွင့္ မႈခင္းဆိုင္ရာ႐ုံး (UNODC) က သတိေပးခဲ့တဲ့သတင္း၊ လက္နက္ေရာင္းခ်မႈပိတ္ပင္ခ်က္ သက္တမ္းမတိုးရန္ အီရန္သမၼတ ႐ိုဟာနီ သတိေပးလိုက္တဲ့သတင္း၊ အေမရိကန္စစ္သားေဟာင္းႏွစ္ဦး အပါအဝင္ ၁၇ ဦးတို႔၏ အာဏာသိမ္းရန္ႀကိဳးပမ္းခဲ့မႈ ေအာင္ျမင္မႈမရွိခဲ့ေၾကာင္း ဗင္နီဇြဲလားသမၼတက ထုတ္ေျပာခဲ့တဲ့သတင္းေတြ ယခုရက္အတြင္း ျဖစ္ခဲ့တယ္ဆိုတာ…..။

မင္းထက္
ေမ - ၁၁