【 တစ်ပတ်အတွင်း နိုင်ငံတကာသတင်း သုံးသပ်ချက် 】 ကာကွယ်ဆေးရရင် ပြင်းထန်လာနိုင်တဲ့စစ်တွေ

【 တစ်ပတ်အတွင်း နိုင်ငံတကာသတင်း သုံးသပ်ချက် 】 ကာကွယ်ဆေးရရင် ပြင်းထန်လာနိုင်တဲ့စစ်တွေ

ယခုရက်သတ္တပတ်အတွင်းဖြစ်လာတဲ့ သတင်းတွေအများစုက ကပ်ဘေးဖြစ်တဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ဆိုင်ရာ သတင်းတွေသာဖြစ်ပါတယ်။ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်မှု မြင့်တက်လာတဲ့အချိန်မှာ ကုသကာကွယ်ဆေးသတင်းတွေကလည်း ခပ်စိပ်စိပ်ထွက်လာပါတယ်။တစ်ဖက်က ကပ်ဘေးနဲ့ တစ်ကမ္ဘာလုံး လုံးလည်ချာလည်လိုက်နေချိန်မှာ တစ်ဘက်မှာ နိုင်ငံရေးအကျပ်အတည်းဖြစ်နေတဲ့ ဘီလာရုစ်ကို ရုရှားက ဘီလျံနဲ့ချီပြီး ချေးငွေတွေပေးခဲ့လို့ ဘီလာရုစ်သမ္မတက အတိုက်အခံတွေကိုချေမှုန်းဖို့ ကြိမ်ဝါးတဲ့သတင်းတွေ၊ ကယ်လီဖိုးနီးယားတောမီးက အရှိန်ကောင်းလာလို့ ဒေသခံငါးသိန်းလောက် ထွက်ပြေးနေရတဲ့သတင်းတွေနဲ့ ယခုရက်သတ္တပတ် ကမ္ဘာအခင်းအကျင်းက စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းနေခဲ့ပါတယ်။

ဒီလိုစိတ်ဝင်စားစရာကောင်းတဲ့ သတင်းတွေအပြင် ကိုလံဘီယာနိုင်ငံက FARC ပြောက်ကျားသူပုန်အဖွဲ့မှ တပ်မှူးဟောင်းရှစ်ယောက်က ပြန်ပေးဆွဲမှုတွေအတွက် ပြည်သူကိုတောင်းပန်ခဲ့တဲ့သတင်း၊ ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ ကရာချီမြို့မှာ သုံးထပ်တိုက်တစ်လုံးမီးလောင်လို့  လူလေးဦးသေဆုံးခဲ့ပြီး ခုနှစ်ဦးဒဏ်ရာရရှိခဲ့တဲ့သတင်း၊ ကူဝိတ်နိုင်ငံ မြို့တော် ကူဝိတ်စီးတီးရှိ ကျန်းမာရေးဇုန်မှာ မီးအကြီးအကျယ်လောင်လို့ မီးသတ်သမား ၅၅ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့တဲ့သတင်း၊ ကွန်ဂိုနိုင်ငံအရှေ့ပိုင်း ကာမီတူဂါမြို့အနီးရှိ ရွှေမိုင်းတွင်းတစ်ခုပြိုကျခဲ့ရာ လူ ၅၀ ထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့တဲ့သတင်း၊ နီပေါနိုင်ငံအလယ်ပိုင်း ဆင်ဒူပါချော့ခ်ခရိုင်တွင် ယမန်နေ့ညပိုင်းက မြေပြိုမှုများဖြစ်ပွားခဲ့ရာ ခုနှစ်ဦးသေဆုံးပြီး ၂၄ ဦးထက်မနည်း ပျောက်ဆုံးခဲ့တဲ့သတင်း အစ္စရေးတို့က ဂါဇာကမ်းမြောင်ဒေသကို ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့တဲ့သတင်း၊ အင်ဒိုနီးရှားမှာ အသက်မပြည့်သေးသူတွေနဲ့ လိင်ဆက်ဆံမှုအတွက် အမျိုးသား ၄ ဦး ကြိမ်ဒဏ်အပြစ်ပေးခံရတဲ့သတင်း၊ WTO က တရုတ်အပေါ် အခွန်ချမှတ်တဲ့ အမေရိကန်လုပ်ရပ်က ကုန်သွယ်ရေးစည်းမျဉ်းများ ချိုးဖောက်ခဲ့တာလို့ ဆုံးဖြတ်လိုက်တဲ့သတင်း၊ အမေရိကန်က ရှင်ကျန်းဒေသထွက် တရုတ်ထုတ်ကုန်များပိတ်ပင်မယ်လို့ ထုတ်ပြန်လိုက်တဲ့ သတင်းတွေကလည်း စိတ်ဝင်စားစရာ စောင့်ကြည့်စရာကောင်းခဲ့ပါတယ်။

ကပ်ဘေးအလွန် ရှုပ်ထွေးလာနိုင်တဲ့ ကမ္ဘာ့အခင်းအကျင်း

ယခုရက်သတ္တပတ် နိုင်ငံတကာသတင်းတွေကို တူရာစုပြီးဖတ်လိုက်မယ်ဆိုရင် မြင်သာတဲ့အချက်က နိုင်ငံတကာမှာ တစ်ခုသောဦးတည်ရာကို ဦးတည်ပြီး နိုင်ငံကြီးတွေရွှေ့နေကြတာကို တွေ့ရမှာဖြစ်ပါတယ်။ယခုရက်သတ္တပတ်ထဲမှာ အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ပွန်ပီအို က မြေထဲပင်လယ်မှာ တူရကီက ဓာတ်ငွေ့တူးဖော်တာနဲ့ပတ်သက်ပြီး လိပ်ခဲတည်းလည်းဖြစ်နေတဲ့ တူရကီနဲ့ ဂရိ ပြဿနာကြားထဲ ဝင်လာခဲ့ပါတယ်။ဒီပြဿနာက ယခင်က နေတိုးအဖွဲ့က သူ့အဖွဲ့ဝင် နှစ်နိုင်ငံဖြစ်တဲ့ ဂရိနဲ့ တူရကီကို သတိပေးထားခဲ့တာပါ။ဒီတစ်ပတ်မှာ မိုက်ပွန်ပီအို က တူရကီ၊ ဆိုက်ပရပ်စ်နှင့် ဂရိနိုင်ငံတို့အကြား တင်းမာမှုမြင့်တက်နေတဲ့ မြေထဲပင်လယ်အရှေ့ပိုင်းအရေးနဲ့ပတ်သက်ပြီး တူရကီ၏ ရေနံဓာတ်ငွေ့တူးဖော်မှုကို အလွန်စိုးရိမ်မိတယ်ဆိုပြီး ပြောခဲ့တာပါ။

မကြာခင်က အငြင်းပွားနေတဲ့ ဂရိရေပိုင်နက်ထဲကို တူရကီနိုင်ငံက ရေတပ်စူးစမ်းရှာဖွေရေး ရေယာဉ်တစ်စင်းနှင့် စစ်ရေယာဉ်ငယ်တစ်စင်းကို စေလွှတ်ခဲ့ပါတယ်။မြေထဲပင်လယ်ဒေသတွင်း နိုင်ငံတွေကတော့  နယ်နိမိတ်အငြင်းပွားမှုပြဿနာကို ဂရိနှင့် ဆိုက်ပရပ်စ်တို့နှင့်အတူ ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးမှုပြုလုပ်ဖို့ တူရကီကို တိုက်တွန်းခဲ့တာကို တူရကီဘက်က ဂရိနှင့် ဆိုက်ပရပ်စ်ဘက်ကနေ ဘက်လိုက်ပြီးပြောတာကိုမလုပ်ဖို့ တုံ့ပြန်ထားပါတယ်။သမ္မတ အာဒိုဂန် လက်ထက်မှာ ရုရှားဘက်ကိုယိမ်းလာတဲ့ တူရကီဟာ ဒေသတွင်းမှာ တစ်စင်ထောင်ပြီး အာရပ်ကမ္ဘာကို ဦးဆောင်ဖို့ကြိုးစားနေတဲ့အတွက် နေတိုးအဖွဲ့အနေနဲ့ ဘယ်လိုလုပ်မလဲဆိုတာ စောင့်ကြည့်ရမှာပါ။

တူရကီနဲ့အငြင်းပွားနေတဲ့ ဂရိကတော့ ဒီရက်ထဲမှာဘဲ စစ်ဖြစ်လာရင် အဆင်သင့်ဖြစ်ဖို့ လက်နက်ဖြည့်တင်းမယ့်အစီအစဉ်ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။စက်တင်ဘာ ၁၂ ရက်က  မြောက်ပိုင်းရှိ တီဆက်ဆာလိုကိုနီမြို့မှာ ဂရိဝန်ကြီးချုပ်က ဂရိကာကွယ်ရေးအတွက် ပြင်သစ်နိုင်ငံလုပ် ရာဖေးလ်အမျိုးအစား ဂျက်တိုက်လေယာဉ် ၁၈ စင်း၊ ဘက်စုံသုံး ဖရီးဂိတ်ရေယာဉ်လေးစင်းနှင့် ရေတပ်သုံးရဟတ်ယာဉ်လေးစင်းကို ဝယ်ဖို့နဲ့ တပ်ဖွဲ့ဝင်သစ် ၁၅၀၀၀ ခန့်အပ်ဖို့ အစီအစဉ်ကို ထုတ်ပြောခဲ့ပါတယ်။ဒီပြောဆိုမှုထဲမှာ တူရကီနိုင်ငံသည် ဥရောပအရှေ့ပိုင်းနယ်နိမိတ်ကို ခြိမ်းခြောက်နေပြီး ဒေသတွင်းလုံခြုံရေးကို ထိခိုက်စေနေတယ်လို့ ထည့်ပြောခဲ့ပါတယ်။

တူရကီက သူနဲ့ဆက်စပ်နေတဲ့ ဥရောပအခြမ်းသာမဟုတ်ပါဘူး။အာရှဘက်အခြမ်းဖြစ်တဲ့ ဆီးရီးယား၊ အီရတ်၊ လစ်ဗျား စတဲ့ အာရပ်ဒေသတွင်းမှာလည်း အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေအရေးကို စစ်ရေးအရ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုတွေရှိလို့ ပြဿနာတွေရှိနေပါတယ်။ဒီရက်ပိုင်းမှာ ဆီးရီးယားထဲ တူရကီထိန်းချုပ်ထားတဲ့နယ်မြေကို ကာ့ဒ်တွေဝင်လို့ ရှင်းလင်းရတာရှိသလို အရှေ့အလယ်ပိုင်းမှာ အာရပ်တွေရဲ့ မဟာရန်သူ အစ္စရေးနဲ့ အာရပ်နိုင်ငံအချို့ အမေရိကန် ကမကထနဲ့ သံတမန်ဆက်ဆံရေးပြန်ထူထောင်နေလို့ ဂယက်ရိုက်နေတာကိုပါ စောင့်ကြည့်နေရတဲ့အနေအထားကို ရောက်နေပါတယ်။

မကြာခင်က ယူအေအီးနဲ့ သံတမန်ဆက်သွယ်မှု ပြန်တည်ထောင်ခဲ့တဲ့ အစ္စရေးက ယခုရက်ထဲမှာပဲ ဘာရိန်းနဲ့ ဆက်ပြီး သံတမန်ဆက်ဆံမှု ထူထောင်ခဲ့တဲ့အတွက် ဒါဟာ အာရပ်ကမ္ဘာအတွက် အံဩဖွယ်ရာလား၊ တခြားပြဿနာတစ်ခုအတွက် အစပျိုးနေတာလားဆိုတာ မကွဲပြားသေးပါဘူး။ဒီလိုအစ္စရေးနဲ့ သံတမန်ဆက်ဆံရေးထူထောင်တဲ့အတွက် ပါလက်စတိုင်းဘက်က လက်မခံဘဲရှုတ်ချသလို ဟားမက်စ်တို့လို အစွန်းရောက် အကြမ်းဖက်တဲ့အဖွဲ့တွေ ISIS တွေကပါ ဘာရိန်းနဲ့ ယူအေအီးကို ခြိမ်းခြောက်ခဲ့တာတွေရှိခဲ့ပါတယ်။ဒေသတွင်း အင်အားကြီးနောက်ထပ်နိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်တဲ့ အီရန်ကတော့ ဒီရက်ထဲမှာ သိသာတဲ့လှုပ်ရှားမှုတွေရှိခဲ့ပါတယ်။ဒရုန်းနဲ့ သတ်ဖြတ်ခံလိုက်ရတဲ့ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ဆူလေမန်နီအတွက် လက်စားချေဖို့ တောင်အာဖရိကဆိုင်ရာ အမေရိကန်သံအမတ်ကို လုပ်ကြံဖို့ပါ။ဒီအစီအစဉ်က အကောင်အထည်မပေါ်ခင် စီစဉ်နေတာ သတင်းပေါက်ခဲ့တဲ့အတွက် ဒီလိုဖြစ်လာခဲ့ရင် အီရန်ကို တုံ့ပြန်မှုက အဆတစ်ထောင်မက ပိုပြင်းထန်မယ်ဆိုပြီး ထရမ့် က သတိပေးခဲ့ပါတယ်။

ဒီအတွက် အီရန်ဘက်က တုံ့ပြန်မှုရှိပေမယ့် အီရန်နဲ့ ဆီရီးယားတို့ အားကိုးရာ မဟာမိတ် ရုရှားဘက်ကတော့ အိမ်နီးချင်း ဘီလာရုစ်နဲ့ ယူကရိန်းတို့အရေးအပြင် လတ်တလောကျင်းပခဲ့တဲ့ ဒေသတွင်းရွေးကောက်ပွဲတွေနဲ့ ပြည်တွင်းမှာ အစိုးရကိုဆန့်ကျင်တဲ့ အတိုက်အခံသမားကို အဆိပ်ခတ်ခဲ့တယ်ဆိုတဲ့ အီးယူစွပ်စွဲချက်တွေနဲ့ ရုန်းကန်နေရတဲ့အတွက်ကြောင့် အမေရိကန်ဘက်က တိုက်လာခဲ့ရင် အီရန်ဘက်လှည့်နိုင်မယ့်အနေအထား မရှိခဲ့လို့ အီရန်တုံ့ပြန်ပြောဆိုမှုက ပျော့ခဲ့ပါတယ်။တကယ်လည်း  ရုရှားအတွက် ခေါင်းခဲစရာဖြစ်နေတာက အိမ်နီးချင်း ဘီလာရုစ်နိုင်ငံအရေးပါ။

ဘီလာရုစ်မှာ သမ္မတ လူကာရှင်ကို ကို နုတ်ထွက်ပေးဖို့ မင့်ခ်မြို့မှာ လူထုသိန်းချီပြီးတောင်းဆိုနေတာ ဩဂုတ်လလယ်ကနေ အခုထိပါဘဲ။မကြာခင်က ရုရှားကိုသွားရောက်ခဲ့တဲ့ လူကာရှင်ကို ခရီးစဉ်မှာ ပူတင်ဆီက ချေးငွေ ဒေါ် လာ ၁.၅ ဘီလျှံ ထုတ်ချေးဖို့ သဘောတူညီမှုရပြီးနောက် သမ္မတ လူကာရှင်ကိုအနေနဲ့ လေသံပြောင်းသွားပြီး သူ့ကိုနုတ်ထွက်ပေးဖို့ တောင်းဆိုနေတဲ့ ပြည်သူတစ်သိန်းကျော် ချီတက်ဆန္ဒပြပွဲတွေကို ဖြိုခွဲမယ်ဆိုတဲ့အထိ  ခြိမ်းခြောက်လာခဲ့ပါတယ်။ဒါဟာ အာဏာရှင်စရိုက်တွေပါဘဲ။ဘီလာရုစ်အရေးက ကမ္ဘာကဂရုစိုက်နေသလို ကြာလာရင် အမေရိကမှာဖြစ်ခဲ့တဲ့ ဗင်နီဇွဲလားပြဿနာလို နိုင်ငံကြီးတွေကစားကွက်ထဲဝင်ပြီး ပြည်သူတွေဒုက္ခရောက်မယ့် အနေအထားပါ။ဘီလာရုစ် အတိုက်အခံပါတီခေါင်းဆောင် ဆဗီလန်ကာကတော့ ပိုလန်နိုင်ငံ ကာပက်မြို့ စီးပွားရေးဖိုရမ်မှာ တိုင်းပြည်တစ်ခုက သူ့တိုင်းပြည်တွင်းပြဿနာကို ဖြေရှင်းနိင်စွမ်းမရှိလျှင် တခြားသော တိုင်းပြည်များက ဖြန်ဖြေသူအဖြစ် ဝင်ရောက်ကူညီလုပ်ဆောင်ပေးဖို့ ပြောခဲ့တာလည်းရှိပါတယ်။

ကုန်းတွင်းပိတ်နိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်တဲ့ ဘီလာရုစ်အနေနဲ့ အိမ်နီးချင်းရုရှားကို လွန်ဆန်လို့မရသလို ရုရှားအနေနဲ့လည်း ဘီလာရုစ်မှာ အနောက်ဘက်ကိုယိမ်းတဲ့ အတိုက်အခံတွေအာဏာရလာခဲ့ရင် သူ့အတွက် ပြည်တွင်းမငြိမ်မသက်ဖြစ်လာနိုင်တာကိုလည်း ကြိုတွေးမိထားပါတယ်။လတ်တလောမှာ အဆိပ်ခတ်ခံရလို့ ဂျာမနီထွက်ပြီး ဆေးကုသနေရတဲ့ ရုရှား အတိုက်အခံခေါင်းဆောင်ဖြစ်တဲ့ အလက်ဆီနဗားနီ ကို ထောက်ခံတဲ့ အတိုက်အခံတွေက နိုဗိုဆီဘီရက်စ်ခ်နှင့် တွမ့်စ်မြို့များရှိ ဒေသတွင်းရွေးကောက်ပွဲဖြစ်တဲ့ ကောင်စီရွေးကောက်ပွဲမှာ‌ အောင်မြင်မှုရခဲ့လို့ ပူတင်ဂိုဏ်းသားတွေအတွက် သတိထားစရာဖြစ်နေချိန်မှာ ရုရှား အတိုက်အခံခေါင်းဆောင်ဖြစ်တဲ့ အလက်ဆီနဗားနီကလည်း ရုရှားကိုပြန်လာမယ်ဆိုတဲ့အတွက် ပူတင်အတွက် ပြဉ်တွင်းပြဿနာက မကြာခင်ထိပ်တန်းဦးစားပေးဖြစ်လာဖွယ် ရှိနေပါတယ်။ဒီအတွက် ရုရှားအနေနဲ့ နိုင်ငံတကာရေးရာတွေမှာ ရှေ့တန်းထွက်လာနိုင်စရာမရှိဘဲ ယခင်လို နောက်ကွယ်ကနေ ခပ်လျှိုလျှိုကိုင်တွယ်မယ့် အခင်းအကျင်းကိုသာ ပြန်လည်ကျင့်သုံးဖွယ်ရာရှိနေလို့ ရုရှားကိုအားကိုးတဲ့ နိုင်ငံတွေအတွက် အနောက်အုပ်စုနဲ့ ထိပ်တိုက်တွေ့ရာမှာ အခက်အခဲရှိနိုင်ပါတယ်။

ရုရှားပြီးရင် အမေရိကန်နဲ့ အနောက်အုပ်စုကို ထိပ်တိုက်တွေ့နေတဲ့ တရုတ်ကလည်း  ဒီရက်ထဲမှာ ရုရှားနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးနဲ့ မော်စကိုမြို့မှာတွေ့ဆုံပြီး နှစ်နိုင်ငံပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများတိုးမြှင့်ဖို့ ဆွေးနွေးခဲ့တာရှိပါတယ်။ဒီတွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုထဲမှာ တရုတ်-အမေရိကန် တင်းမာမှုအကြောင်း မပါခဲ့ပေမယ့် ဆွေးနွေးမှုကိုမထုတ်ပြန်ခဲ့တာလို့ အားလုံးကယူဆခဲ့ပါတယ်။ဒီတွေ့ဆုံမှုက တရုတ်နဲ့ အိန္ဒိယကြား နယ်စပ်ပြဿနာကို ရုရှား ကမကထလုပ်မှုနဲ့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးခဲ့တာပါ။နယ်စပ်ပြဿနာမှာ အိန္ဒိယ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးနဲ့တွေ့ဆုံပြီး နယ်စပ်တင်းမာမှုတွေမှာ နျူကလီးယားလက်နက်ကို စတင်မသုံးစွဲရေး သဘောတူညီချက်ကို ရယူနိုင်ခဲ့တာကိုတွေ့ရပါတယ်။ဒါ အရေးကြီးတဲ့အချက်ပါဘဲ။ကမ္ဘာကလည်း နယ်စပ်တင်းမာပြီး တစ်နိုင်ငံကစတင်ပြီး နျူကလီးယားသုံးစွဲမှာကို စိုးရိမ်နေတာပါ။တရုတ်က ဆွေးနွေးပွဲမတိုင်ခင်  စက်တင်ဘာ ၁၁ ရက်မှာ တရုတ်ဘက်ကဖမ်းထားတဲ့ အိန္ဒိယနိုင်ငံသားငါးဦးကို ပြန်လွှတ်ပေးခဲ့လို့ အခြေအနေတွေက လျင်မြန်စွာတိုးတက်ခဲ့တာလည်းဖြစ်ပါတယ်။ဒါပေမယ်လည်း အိန္ဒိယဘက်ကတော့ သူ့တပ်ဖွဲ့ဝင် ၂၀ ခန့်သေခဲ့ရတဲ့ ဒီဖြစ်ရပ်ကို မေ့ဟန်မတူပါဘူး။ဒီရက်ထဲမှာ တရုတ်နှင့်ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားနေသည့် ဟိမဝန္တာနယ်စပ်ဒေသက စခန်းတွေဆီ အိန္ဒိယတပ်မတော်က ခဲယမ်းမီးကျောက်နဲ့ ထောက်ပံ့ရေးပစ္စည်းတွေ အများအပြားပို့ဆောင်ခဲ့ပါတယ်။

အာရှဘက်မှာ ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးမှာ ထိပ်တန်းနိုင်ငံဖြစ်တဲ့ ဂျပန်မှာ ယခုရက်ပိုင်း ထူးခြားတဲ့အပြောင်းအလဲဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ဒါက ဝန်ကြီးချုပ် ရှင်ဇိုအာဘေး နေရာကို အစိုးရအဖွဲ့ အတွင်းရေးမှူးချုပ် ဆူဂါ က ဆက်ခံခဲ့မှုပါ။စက်တင်ဘာ ၁၃ ရက်က ပြုလုပ်တဲ့ အာဏာရ LDP ပါတီအတွင်း ခေါင်းဆောင်ရွေးပွဲမှာ ဆူဂါ က မဲအများစုရပြီး စက်တင်ဘာ ၁၅ ရက်က ပြုလုပ်တဲ့ ဂျပန်ကတ်ဘိနက်မှာ တရားဝင် ဂျပန်ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် ခန့်အပ်ခံခဲ့ရပါတယ်။သဘောထားတင်းမာသူဖြစ်တဲ့ ဆူဂါ က နုတ်ထွက်သွားတဲ့ ရှင်ဇိုအာဘေးရဲ့ မူဝါဒအတိုင်းဆက်သွားမယ်လို့ ပြောခဲ့တဲ့အတွက် စစ်ရှိန်မြင်နေရတဲ့ အာရှအရှေ့ဖျားက တရုတ်-မြောက်ကိုရီးယားတို့နဲ့ ဆက်ဆံရေးမှာ အခြေအနေပြောင်းလဲစရာ မမြင်တော့ပါဘူး။

ဂျပန်ရဲ့ မဟာဗျူဟာမဟာမိတ် အမေရိကန်ကတော့ “မီးစတစ်ဖက် ရေမှုတ်တစ်ဖက်” မူအတိုင်း  ယခုရက်ထဲမှာ တရုတ်နိုင်ငံမှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် COVID-19 ရောဂါ ကူးစက်မှုလျော့ကျသွားတာကို လက်ခံတဲ့အနေနဲ့ အမေရိကန်နိုင်ငံသားတွေ တရုတ်နိုင်ငံသို့သွားရောက်ခြင်းမပြုရန် သတိပေးချက်ကို မူအရဖြေလျှော့ပေးခဲ့ပါတယ်။
တရုတ်ဘက်က ဒီရက်ပိုင်းမှာ အမေရိကန်နဲ့  ကုန်သွယ်ရေးသဘောတူညီချက် ပထမအပိုင်း ၁ အတိုင်း အမေရိကန်ကနေ ပဲပိစပ်တွေ၊ ပြောင်းတွေကို သတ်မှတ်ချက်အတိုင်း ပြန်ဝယ်နေတာကိုတွေ့ရပါတယ်။ဒါပေမယ့် စက်တင်ဘာ ၁၆ ရက်မှာ ထွက်လာတဲ့ အမေရိကန်သတင်းတွေအရတော့ တရုတ်နှင့် ရေကြောင်းတိုက်ပွဲ ဆင်နွှဲရန်အတွက် အမေရိကန်ရေတပ်ကို လူလိုက်ပါရန်မလိုသော သင်္ဘောများ၊ ရေငုပ်သင်္ဘောများနဲ့ လေယာဉ်များ ထပ်မံဖြည့်တင်းတိုးချဲ့သွားရန် စီစဉ်ထားတယ်ဆိုပြီး အမေရိကန် ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး မာ့ခ်အက်စ်ပါ က ပြောခဲ့ပါတယ်။လက်ရှိ ရေတပ်သင်္ဘောအုပ်စုအင်အားကို ၂၉၃ စီးရှိနေရာမှ ၃၅၅ စီးအထိ တိုးမြှင့်သွားမယ်ဆိုပြီး ပြောခဲ့တာပါ။ဒါဟာနိုင်ငံကြီးတွေရဲ့ ရှုပ်ထွေးတဲ့ နိုင်ငံရေးလုပ်ဆောင်မှုတွေပါ။

ဒါတွေကို အကောင်းဘက်ကကြည့်ရင် ကမ္ဘာတစ်ဝန်းဖြစ်နေတဲ့ ကပ်ရောဂါဆိုးကြောင့် နိုင်ငံတွေတင်းမာမှု လျော့သင့်တာလျော့နေသလို ထင်ရပေမယ့် တစ်ဖက်မှာတော့ အပျက်ဘက်ကတွေးရင် ကပ်ရောဂါသိပ်ဆိုးနေလို့ အခြေအနေတစ်ခုအရ လုပ်နေကြတာလားဆိုတာ အာဏာရှင်တစ်ပိုင်း နိုင်ငံတွေရဲ့ ပြုမူပြောဆိုမှုကိုကြည့်ရင် မြင်နိုင်ပါတယ်။ကပ်ရောဂါအတွက် ဆေးရဖို့နီးလာတဲ့အခါ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံကြီးတွေက ဘယ်နိုင်ငံတွေ မျက်နှာဖုံးကွာကျပြီး ပဋိပက္ခတွေတိုးလာတာ၊ စစ်မီးတွေတောက်လာတာ  မြင်ရမလဲဆိုတာ ရင်တမမစောင့်ကြည့်ရတော့မယ့် အခြေအနေပါ။

ထရမ့် ဖြေရှင်းရခက်နေတဲ့ ကိုဗစ်နဲ့ သဘာ၀ဘေး

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကယ်လီဖိုးနီးယားမှ စတင်လောင်ခဲ့တဲ့ တောမီးက ယခုအခါမှာ အော်ရီဂွန်ပြည်နယ်၊ ဝါရှင်တန်ပြည်နယ်အထိပါ လောင်လာပြီး သမိုင်းတစ်လျှောက် အဆိုးဝါးဆုံးလောင်ကျွမ်းမှု ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။စက်တင်ဘာ ၁၄ ရက်က ဒီတောမီးလောင်ကျွမ်းတဲ့နေရာကို ထရမ့် ရောက်လာခဲ့ပါတယ်။ဒါဟာ မဲဆွယ်ပွဲတွေနဲ့ ရှုပ်ထွေးနေတဲ့ ထရမ့် က မဲဆွယ်ပွဲတွေကိုခဏရပ်ပြီး လာရတဲ့အထိဆိုရင် တောမီးက ဘယ်လောက်တောင်ပြဿနာရှိနေပြီလဲဆိုတာ သိသာပါတယ်။လက်ရှိမှာ တောမီး‌ကြောင့် ဧက ၃ သန်းကျော် မီးလောင်ကျွမ်းခဲ့သလို ဒေသခံ ၂၂ ဦးထိ သေဆုံးခဲ့ရပါတယ်။

ထရမ့် က တောမီးလောင်ကျွမ်းမှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးတွေကို သစ်တောဧရိယာတွေ လောင်ကျွမ်းမှုနည်းအောင် ကောင်းကောင်းမထိန်းသိမ်းလို့ဖြစ်တာလို့ ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။အမေရိကန်မှာ နှစ်စဉ်ဆိုသလို တောမီးလောင်ကျွမ်းမှုကြောင့် ဆုံးရှုံးလေ့ရှိပါတယ်။ထရမ့်ရဲ့ ပြိုင်ဘက် ဂျိုးဘိုင်ဒင်ကတော့ ထရမ့်ရဲ့ မူဝါဒတွေဟာ သဘာဝဘေးအန္တရာယ်တွေကို ပိုမိုအားကောင်းအောင်လုပ်နေတယ်လို့ ပြစ်တင်ခဲ့ပါတယ်။ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးကလည်း ဘိုင်ဒင်လိုဘဲ သစ်တောစီမံခန့်ခွဲမှုကို အစိုးရအနေနဲ့ ကောင်းစွာမလုပ်ခဲ့ကြဘူးလို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။သူ့တင်ပြချက်ထဲမှာ သတိထားစရာက ယခုလောင်နေတဲ့ တောမီးရှိတဲ့နေရာတွေက သစ်တောဟာ ၁၈ လ သက်တမ်းသာရှိတဲ့ သစ်ပင်အမျိုးအစားတွေဖြစ်ပြီး ၁၈ လပြည့်ရင်လဲကျကာ သူအလိုလိုခြောက်သွေ့သွားတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ဒါကြောင့်လည်း ရာသီဥတုအပေါ်အာရုံမစိုက်တဲ့  ထရမ့်ကြောင့် မိမိတို့၏လူနေမှုဘဝအပေါ် မျှော်လင့်မထားသည့်အန္တရာယ်များ ကျရောက်လာနိုင်တယ်ဆိုပြီး ဘိုင်ဒင် က အပြစ်တင်ခဲ့တာပါ။   

ထရမ့်အတွက် ရွေးကောက်ပွဲနီးချိန်မှာ တောမီးတစ်ခုတည်းကို ဖြေရှင်းနေရတာမဟုတ်ပါဘူး။အမေရိကန်ကို ဝင်ရောက်တိုက်ခတ်တဲ့ ဟာရီကိန်းတွေကြောင့်လည်း အခက်တွေ့နေပါတယ်။ယခုရက်သတ္တပတ်ထဲမှာ ဟာရီကိန်းဆာလီ က အမေရိကန် ပင်လယ်ကွေ့ကမ်းရိုးတန်းကို ဝင်ရောက်တိုက်ခတ်ခဲ့ပါတယ်။
ကနဦးသတင်းတွေအရ မုန်တိုင်းကြောင့် သစ်ပင်တွေလဲကာ လမ်းမတွေနဲ့ အိမ်တွေ ရေနစ်မြုပ်ခဲ့ပြီး လူတစ်ဦးသေဆုံးခဲ့ပါတယ်။ဖလော်ရီဒါပြည်နယ် ပန်ဆာကိုလာမြို့အရှေ့ဘက် မိုင် ၃၀ အကွာက နေရာမှာတော့ ဆိုးဆိုးရွားရွားရေကြီးမှုတွေ ကြုံခဲ့ရပါတယ်။မုန်တိုင်းကြောင့် အလာဘားမားနဲ့ ဖလော်ရီဒါပြည်နယ်မှာ အိမ်ခြေနဲ့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းပေါင်း ၅၁၅,၀၀၀ ထက်မနည်း လျှပ်စစ်ဓာတ်အားပြတ်တောက်ခဲ့ရပါတယ်။

ရာသီဥတုဘေးကိုဘဲ ထရမ့် ရင်ဆိုင်နေရတာမဟုတ်ပါဘူး။လာမယ့်ရွေးကောက်ပွဲမှာ ပြန်အရွေးကောက်ခံရဖို့အတွက် လတ်တလောဆိုးဆိုးရွားရွား ကမ္ဘာနဲ့ချီပြီးဖြစ်နေတဲ့ ကိုရိုနာကပ်ဘေးအတွက် ကုသကာကွယ်ဆေးပေါ်ထွက်လာဖို့လည်း အာရုံစိုက်နေရပါတယ်။ပြဿနာက ကုသကာကွယ်ဆေးက အမေရိကန်လက်ထဲမှာ ရောက်သင့်သလောက်ရောက်နေပြီဖြစ်ပေမယ့် အာမခံချက်ရှိတဲ့ဆေးဝါးတွေ ထုံးစံအတိုင်း ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးပေါ်ထွက်ခြင်း ရှိ/မရှိကို ကာလတစ်ခုအထိ စောင့်ကြည့်ရတဲ့သဘောရှိပါတယ်။ဒါကို ထရမ့် က လတ်တလောအသေအပျောက်နဲ့ လိုအပ်ချက်အရ စွန့်စားပြီးသုံးချင်တာပါ။ထရမ့်အတွက် ဒီဆေးကို နို၀င်ဘာ ၃ ရက်မတိုင်မီ စောနိုင်သမျှ စောစောသုံးနိုင်ရင် သူ့အတွက် အလားအလာအများကြီးကောင်းနိုင်တဲ့ အနေအထားဖြစ်တဲ့အတွက် သာမန်လုပ်ရိုးလုပ်စဉ်တွေကိုဖြတ်ကျော်ကာ ဆေးသုံးစွဲခွင့်ပေးဖို့ FDA ကို ဖိအားပေးနေခဲ့တာပါ။

အမေရိကန် CDC အနေနဲ့ကလည်း ကာကွယ်ဆေးကို ယခုနှစ်ကုန်၊ ဒါမှမဟုတ် လာမယ့်နှစ်အစောပိုင်းမှ အတည်ပြုချက်ပေးနိုင်ဖွယ်ရှိလို့ အဲဒီအချိန်ကာလလောက်ရောက်မှ ရနိုင်မယ်ဆိုပြီး ပြောခဲ့ပါတယ်။ဒီလိုပြောခဲ့တဲ့အတွက် ထရမ့် က CDC ညွှန်ချုပ် ရောဘတ်ဖီးလ် ကို လိမ်ပြောတယ်ဆိုပြီး စွပ်စွဲခဲ့ပါတယ်။အမေရိကန်အတွက် ကာကွယ်ဆေးကို ရွေးကောက်ပွဲရရင် ဘာဖြစ်လာနိုင်သလဲဆိုတာ တွက်ချက်မှုတွေရှိခဲ့ပါတယ်။ထရမ့်သာ ကာကွယ်ဆေးကို ရွေးကောက်ပွဲမတိုင်ခင်ရခဲ့ရင် ပြည်တွင်းမှာ ပြန်လည်ရွေးကောက်ခံရနိုင်ရုံသာမက ပြည်ပမှာဖြစ်နေတဲ့ အထူးသဖြင့် တရုတ်နဲ့စစ်ပွဲ (သို့မဟုတ်) ကန့်သတ်စစ်တစ်ခု ဖြစ်လာနိုင်ခြေရှိနေပါတယ်။ဒီလိုအခြေအနေကို ရှောင်လွှဲဖို့ဆိုရင် ‌ရွေးကောက်ပွဲမတိုင်ခင် ကာကွယ်ဆေး မထွက်ပေါ်လာဖို့ပါပဲ ဒီအတွက် ကြိုးစားနေကြတဲ့ပုံပါပဲ။ဆေးသာ နိုဝင်ဘာမတိုင်ခင်မရသေးဘူးဆိုရင် အမေရိကန်ရွေးကောက်ပွဲကို စာတိုက်ကနေတစ်ဆင့် မဲပေးကြမှာဖြစ်တဲ့အတွက် ထရမ့်အတွက် အရေးမသာနိုင်ပါဘူး။ဒါအကြောင့်လည်း ထရမ့် က စက်တင်ဘာ ၁၆ ရက်က အိမ်ဖြူတော်မှာပြုလုပ်တဲ့ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ ကုသကာကွယ်ဆေးက လာမယ့် စက်တင်ဘာလကုန်၊ ဒါမှမဟုတ် အောက်တိုဘာလလယ်မှ နိုင်ငံတစ်ဝန်းစဖြန့်မယ်ဆိုပြီး ပြောခဲ့တာပါ။

လတ်တလောမှာလည်း အမေရိကန်သာမကပါဘူး။ကမ္ဘာတစ်လွှား ကိုဗစ်ဒုတိယလှိုင်းကြောင့် သေဆုံးသူမြင့်တက်နေသလို ကူးစက်သူဦးရေကလည်း ကမ္ဘာတစ်ဝန်းမှာ စက်တင်ဘာ ၁၈ ရက် မနက်ပိုင်းအထိ ကူးစက်ခံရသူ သန်း ၃၀ ကျော်လာပြီး သေဆုံးသူက ၉ သိန်းခွဲကျော်နေခဲ့ပါပြီ။ဒီကြားထဲ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့က လာမည့် အောက်တိုဘာလနှင့် နိုဝင်ဘာလမှာ ဥရောပ၌ ကိုဗစ် - ၁၉ ကြောင့် သေဆုံးသူအရေအတွက် ထပ်မံမြင့်တက်လာနိုင်ဖွယ်ရှိတယ်ဆိုပြီး သတိပေးထားခဲ့ပါတယ်။ဒီလိုသတိပေးထားချက်မတိုင်ခင်ကတည်းက ဥရောပနိုင်ငံတွေက ဆောင်းရာသီအတွက် ကြိုတင်ပြင်ဆင်နေကြတာကို တွေ့ရပါတယ်။ဗြိတိန်မှာဆိုရင် စက်တင်ဘာ ၁၅ ရက်ကစပြီး ကူးစက်မှုများပြားနေတဲ့ ဘာမင်ဂမ်၊ ဆန်ဝဲလ်၊ ဆိုလီဟူး ဒေသတို့တွင်နေထိုင်တဲ့ ပြည်သူရှစ်သန်းကို ရောနှောနေထိုင်ခြင်းမှ ကန့်သတ်ခဲ့ပါတယ်။

ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ကတော့ ယခုပေါ်လာဖွယ်ရှိတဲ့ဆေးတွေက ကူးစက်ရောဂါ ပျောက်၊ မပျောက် အာမမခံနိုင်သေးသလို ယခုထိ ကမ္ဘာတစ်ဝန်း၌ စမ်းသပ်မှုပြုလုပ်နေသည့် ကာကွယ်ဆေးအမျိုးပေါင်း ၁၈၀ နီးပါးရှိပေမယ့် လက်တွေ့စမ်းသပ်မှုအောင်မြင်ခဲ့သည့် ကာကွယ်ဆေးမရှိသေးဘူးဆိုပြီး ပြောခဲ့ပါတယ်။
လတ်တလောမှာ ကမ္ဘာတစ်ဝန်းမျှော်လင့်နေတဲ့ အက်စ်ထရာဇီနီကာက ထုတ်မယ့်ဆေးကို ခေတ္တရပ်ခဲ့ရာမှာ ပြန်စစမ်းသပ်နေပါပြီ။ Pfizer ဆေးကုမ္ပဏီက စမ်းနေတဲ့ဆေးမှာလည်း ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးက အနည်းငယ်သာရှိတယ်ဆိုပြီး ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။တရုတ်မှာလည်း ဆီနိုကထုတ်တဲ့ ကာကွယ်ဆေးကလည်း တရုတ်နိုင်ငံအတွင်းမှာ လူထောင်ဂဏန်း စသုံးနေတဲ့အခြေအနေရောက်နေပါပြီ။တခြား Novavx က ထုတ်တဲ့ဆေးကလည်း ရလဒ်တွေကောင်းနေပါတယ်။ဒီလိုဆေး‌တွေဘက်က အလားအလာကောင်းနေသလို နှာခေါင်းထဲဖြန်းလို့ရတဲ့ဆေးအထိ စမ်းသပ်နေကြတဲ့အတွက် မကြာခင်ရက်ပိုင်းမှာ ထရမ့် ပြောသလို အမေရိကန်မှာ ကာကွယ်ဆေးစဖြန့်မယ့်သဘောက သေချာသလောက်ဖြစ်နေပါတယ်။

အမေရိကန်ပြည်သူတွေအဖို့ ကာကွယ်ကုသဆေးလိုအပ်ချက် ကြီးကြီးမားမားကြောင့် အမေရိကန်သမိုင်းတစ်လျှောက် ရန်အစွာဆုံးခေါင်းဆောင်ကို ပြန်ရွေးကောက်မိဖို့ ဖြစ်နိုင်ခြေများနေပါတယ်။ဒီလိုသာပြန်ရွေးကောက်ခံရရင် ထရမ့်နဲ့ တရုတ် ကုန်သွယ်ရေးစစ်ပွဲဟာ ယခင်ကထက် ပိုပြင်းထန်လာနိုင်သလို တစ်ကယ့်စစ်ပွဲတွေအထိ ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။အနိမ့်ဆုံးအနေနဲ့ ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးက ပြန်နလံထူဖွယ် မမြင်တော့ပါဘူး။ဒီအတွက် ကာကွယ်ဆေးစောစောရရင် အသက်ပေါင်းများစွာကယ်တင်နိုင်ပြီး ကမ္ဘာအတွက် ပြန်လည်သာမန်နေထိုင်မှု ဖြစ်ထွန်းလာနိုင်သလို ဆေးစောစောရရင်လည်း ထရမ့် ပြန်ရွေးကောက်ခံရနိုင်တဲ့အတွက် ကမ္ဘာအတွက် ဆုပ်လည်းစူး စားလည်းရူး အခြေအနေကို မကြာခင်တွေ့ကြုံလာရနိုင်ခြေရှိပါကြောင်း……။

မင်းထက်
စက်တင်ဘာ - ၁၈

( Zawgyi )

ယခုရက္သတၱပတ္အတြင္းျဖစ္လာတဲ့ သတင္းေတြအမ်ားစုက ကပ္ေဘးျဖစ္တဲ့ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ဆိုင္ရာ သတင္းေတြသာျဖစ္ပါတယ္။ဗိုင္းရပ္စ္ကူးစက္မႈ ျမင့္တက္လာတဲ့အခ်ိန္မွာ ကုသကာကြယ္ေဆးသတင္းေတြကလည္း ခပ္စိပ္စိပ္ထြက္လာပါတယ္။တစ္ဖက္က ကပ္ေဘးနဲ႔ တစ္ကမာၻလုံး လုံးလည္ခ်ာလည္လိုက္ေနခ်ိန္မွာ တစ္ဘက္မွာ ႏိုင္ငံေရးအက်ပ္အတည္းျဖစ္ေနတဲ့ ဘီလာ႐ုစ္ကို ႐ုရွားက ဘီလ်ံနဲ႔ခ်ီၿပီး ေခ်းေငြေတြေပးခဲ့လို႔ ဘီလာ႐ုစ္သမၼတက အတိုက္အခံေတြကိုေခ်မႈန္းဖို႔ ႀကိမ္ဝါးတဲ့သတင္းေတြ၊ ကယ္လီဖိုးနီးယားေတာမီးက အရွိန္ေကာင္းလာလို႔ ေဒသခံငါးသိန္းေလာက္ ထြက္ေျပးေနရတဲ့သတင္းေတြနဲ႔ ယခုရက္သတၱပတ္ ကမာၻအခင္းအက်င္းက စိတ္ဝင္စားစရာေကာင္းေနခဲ့ပါတယ္။

ဒီလိုစိတ္ဝင္စားစရာေကာင္းတဲ့ သတင္းေတြအျပင္ ကိုလံဘီယာႏိုင္ငံက FARC ေျပာက္က်ားသူပုန္အဖြဲ႕မွ တပ္မႉးေဟာင္းရွစ္ေယာက္က ျပန္ေပးဆြဲမႈေတြအတြက္ ျပည္သူကိုေတာင္းပန္ခဲ့တဲ့သတင္း၊ ပါကစၥတန္ႏိုင္ငံ ကရာခ်ီၿမိဳ႕မွာ သုံးထပ္တိုက္တစ္လုံးမီးေလာင္လို႔  လူေလးဦးေသဆုံးခဲ့ၿပီး ခုႏွစ္ဦးဒဏ္ရာရရွိခဲ့တဲ့သတင္း၊ ကူဝိတ္ႏိုင္ငံ ၿမိဳ႕ေတာ္ ကူဝိတ္စီးတီးရွိ က်န္းမာေရးဇုန္မွာ မီးအႀကီးအက်ယ္ေလာင္လို႔ မီးသတ္သမား ၅၅ ဦး ဒဏ္ရာရရွိခဲ့တဲ့သတင္း၊ ကြန္ဂိုႏိုင္ငံအေရွ႕ပိုင္း ကာမီတူဂါၿမိဳ႕အနီးရွိ ေ႐ႊမိုင္းတြင္းတစ္ခုၿပိဳက်ခဲ့ရာ လူ ၅၀ ထက္မနည္း ေသဆုံးခဲ့တဲ့သတင္း၊ နီေပါႏိုင္ငံအလယ္ပိုင္း ဆင္ဒူပါေခ်ာ့ခ္ခ႐ိုင္တြင္ ယမန္ေန႔ညပိုင္းက ေျမၿပိဳမႈမ်ားျဖစ္ပြားခဲ့ရာ ခုႏွစ္ဦးေသဆုံးၿပီး ၂၄ ဦးထက္မနည္း ေပ်ာက္ဆုံးခဲ့တဲ့သတင္း အစၥေရးတို႔က ဂါဇာကမ္းေျမာင္ေဒသကို ဗုံးႀကဲတိုက္ခိုက္ခဲ့တဲ့သတင္း၊ အင္ဒိုနီးရွားမွာ အသက္မျပည့္ေသးသူေတြနဲ႔ လိင္ဆက္ဆံမႈအတြက္ အမ်ိဳးသား ၄ ဦး ႀကိမ္ဒဏ္အျပစ္ေပးခံရတဲ့သတင္း၊ WTO က တ႐ုတ္အေပၚ အခြန္ခ်မွတ္တဲ့ အေမရိကန္လုပ္ရပ္က ကုန္သြယ္ေရးစည္းမ်ဥ္းမ်ား ခ်ိဳးေဖာက္ခဲ့တာလို႔ ဆုံးျဖတ္လိုက္တဲ့သတင္း၊ အေမရိကန္က ရွင္က်န္းေဒသထြက္ တ႐ုတ္ထုတ္ကုန္မ်ားပိတ္ပင္မယ္လို႔ ထုတ္ျပန္လိုက္တဲ့ သတင္းေတြကလည္း စိတ္ဝင္စားစရာ ေစာင့္ၾကည့္စရာေကာင္းခဲ့ပါတယ္။

ကပ္ေဘးအလြန္ ရႈပ္ေထြးလာႏိုင္တဲ့ ကမာၻ႔အခင္းအက်င္း

ယခုရက္သတၱပတ္ ႏိုင္ငံတကာသတင္းေတြကို တူရာစုၿပီးဖတ္လိုက္မယ္ဆိုရင္ ျမင္သာတဲ့အခ်က္က ႏိုင္ငံတကာမွာ တစ္ခုေသာဦးတည္ရာကို ဦးတည္ၿပီး ႏိုင္ငံႀကီးေတြေ႐ႊ႕ေနၾကတာကို ေတြ႕ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ယခုရက္သတၱပတ္ထဲမွာ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး ပြန္ပီအို က ေျမထဲပင္လယ္မွာ တူရကီက ဓာတ္ေငြ႕တူးေဖာ္တာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး လိပ္ခဲတည္းလည္းျဖစ္ေနတဲ့ တူရကီနဲ႔ ဂရိ ျပႆနာၾကားထဲ ဝင္လာခဲ့ပါတယ္။ဒီျပႆနာက ယခင္က ေနတိုးအဖြဲ႕က သူ႔အဖြဲ႕ဝင္ ႏွစ္ႏိုင္ငံျဖစ္တဲ့ ဂရိနဲ႔ တူရကီကို သတိေပးထားခဲ့တာပါ။ဒီတစ္ပတ္မွာ မိုက္ပြန္ပီအို က တူရကီ၊ ဆိုက္ပရပ္စ္ႏွင့္ ဂရိႏိုင္ငံတို႔အၾကား တင္းမာမႈျမင့္တက္ေနတဲ့ ေျမထဲပင္လယ္အေရွ႕ပိုင္းအေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး တူရကီ၏ ေရနံဓာတ္ေငြ႕တူးေဖာ္မႈကို အလြန္စိုးရိမ္မိတယ္ဆိုၿပီး ေျပာခဲ့တာပါ။

မၾကာခင္က အျငင္းပြားေနတဲ့ ဂရိေရပိုင္နက္ထဲကို တူရကီႏိုင္ငံက ေရတပ္စူးစမ္းရွာေဖြေရး ေရယာဥ္တစ္စင္းႏွင့္ စစ္ေရယာဥ္ငယ္တစ္စင္းကို ေစလႊတ္ခဲ့ပါတယ္။ေျမထဲပင္လယ္ေဒသတြင္း ႏိုင္ငံေတြကေတာ့  နယ္နိမိတ္အျငင္းပြားမႈျပႆနာကို ဂရိႏွင့္ ဆိုက္ပရပ္စ္တို႔ႏွင့္အတူ ညႇိႏႈိင္းေဆြးေႏြးမႈျပဳလုပ္ဖို႔ တူရကီကို တိုက္တြန္းခဲ့တာကို တူရကီဘက္က ဂရိႏွင့္ ဆိုက္ပရပ္စ္ဘက္ကေန ဘက္လိုက္ၿပီးေျပာတာကိုမလုပ္ဖို႔ တုံ႔ျပန္ထားပါတယ္။သမၼတ အာဒိုဂန္ လက္ထက္မွာ ႐ုရွားဘက္ကိုယိမ္းလာတဲ့ တူရကီဟာ ေဒသတြင္းမွာ တစ္စင္ေထာင္ၿပီး အာရပ္ကမာၻကို ဦးေဆာင္ဖို႔ႀကိဳးစားေနတဲ့အတြက္ ေနတိုးအဖြဲ႕အေနနဲ႔ ဘယ္လိုလုပ္မလဲဆိုတာ ေစာင့္ၾကည့္ရမွာပါ။

တူရကီနဲ႔အျငင္းပြားေနတဲ့ ဂရိကေတာ့ ဒီရက္ထဲမွာဘဲ စစ္ျဖစ္လာရင္ အဆင္သင့္ျဖစ္ဖို႔ လက္နက္ျဖည့္တင္းမယ့္အစီအစဥ္ကို ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။စက္တင္ဘာ ၁၂ ရက္က  ေျမာက္ပိုင္းရွိ တီဆက္ဆာလိုကိုနီၿမိဳ႕မွာ ဂရိဝန္ႀကီးခ်ဳပ္က ဂရိကာကြယ္ေရးအတြက္ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံလုပ္ ရာေဖးလ္အမ်ိဳးအစား ဂ်က္တိုက္ေလယာဥ္ ၁၈ စင္း၊ ဘက္စုံသုံး ဖရီးဂိတ္ေရယာဥ္ေလးစင္းႏွင့္ ေရတပ္သုံးရဟတ္ယာဥ္ေလးစင္းကို ဝယ္ဖို႔နဲ႔ တပ္ဖြဲ႕ဝင္သစ္ ၁၅၀၀၀ ခန႔္အပ္ဖို႔ အစီအစဥ္ကို ထုတ္ေျပာခဲ့ပါတယ္။ဒီေျပာဆိုမႈထဲမွာ တူရကီႏိုင္ငံသည္ ဥေရာပအေရွ႕ပိုင္းနယ္နိမိတ္ကို ၿခိမ္းေျခာက္ေနၿပီး ေဒသတြင္းလုံၿခဳံေရးကို ထိခိုက္ေစေနတယ္လို႔ ထည့္ေျပာခဲ့ပါတယ္။

တူရကီက သူနဲ႔ဆက္စပ္ေနတဲ့ ဥေရာပအျခမ္းသာမဟုတ္ပါဘူး။အာရွဘက္အျခမ္းျဖစ္တဲ့ ဆီးရီးယား၊ အီရတ္၊ လစ္ဗ်ား စတဲ့ အာရပ္ေဒသတြင္းမွာလည္း အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံေတြအေရးကို စစ္ေရးအရ ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္မႈေတြရွိလို႔ ျပႆနာေတြရွိေနပါတယ္။ဒီရက္ပိုင္းမွာ ဆီးရီးယားထဲ တူရကီထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့နယ္ေျမကို ကာ့ဒ္ေတြဝင္လို႔ ရွင္းလင္းရတာရွိသလို အေရွ႕အလယ္ပိုင္းမွာ အာရပ္ေတြရဲ႕ မဟာရန္သူ အစၥေရးနဲ႔ အာရပ္ႏိုင္ငံအခ်ိဳ႕ အေမရိကန္ ကမကထနဲ႔ သံတမန္ဆက္ဆံေရးျပန္ထူေထာင္ေနလို႔ ဂယက္႐ိုက္ေနတာကိုပါ ေစာင့္ၾကည့္ေနရတဲ့အေနအထားကို ေရာက္ေနပါတယ္။

မၾကာခင္က ယူေအအီးနဲ႔ သံတမန္ဆက္သြယ္မႈ ျပန္တည္ေထာင္ခဲ့တဲ့ အစၥေရးက ယခုရက္ထဲမွာပဲ ဘာရိန္းနဲ႔ ဆက္ၿပီး သံတမန္ဆက္ဆံမႈ ထူေထာင္ခဲ့တဲ့အတြက္ ဒါဟာ အာရပ္ကမာၻအတြက္ အံဩဖြယ္ရာလား၊ တျခားျပႆနာတစ္ခုအတြက္ အစပ်ိဳးေနတာလားဆိုတာ မကြဲျပားေသးပါဘူး။ဒီလိုအစၥေရးနဲ႔ သံတမန္ဆက္ဆံေရးထူေထာင္တဲ့အတြက္ ပါလက္စတိုင္းဘက္က လက္မခံဘဲရႈတ္ခ်သလို ဟားမက္စ္တို႔လို အစြန္းေရာက္ အၾကမ္းဖက္တဲ့အဖြဲ႕ေတြ ISIS ေတြကပါ ဘာရိန္းနဲ႔ ယူေအအီးကို ၿခိမ္းေျခာက္ခဲ့တာေတြရွိခဲ့ပါတယ္။ေဒသတြင္း အင္အားႀကီးေနာက္ထပ္ႏိုင္ငံတစ္ခုျဖစ္တဲ့ အီရန္ကေတာ့ ဒီရက္ထဲမွာ သိသာတဲ့လႈပ္ရွားမႈေတြရွိခဲ့ပါတယ္။ဒ႐ုန္းနဲ႔ သတ္ျဖတ္ခံလိုက္ရတဲ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ဆူေလမန္နီအတြက္ လက္စားေခ်ဖို႔ ေတာင္အာဖရိကဆိုင္ရာ အေမရိကန္သံအမတ္ကို လုပ္ႀကံဖို႔ပါ။ဒီအစီအစဥ္က အေကာင္အထည္မေပၚခင္ စီစဥ္ေနတာ သတင္းေပါက္ခဲ့တဲ့အတြက္ ဒီလိုျဖစ္လာခဲ့ရင္ အီရန္ကို တုံ႔ျပန္မႈက အဆတစ္ေထာင္မက ပိုျပင္းထန္မယ္ဆိုၿပီး ထရမ့္ က သတိေပးခဲ့ပါတယ္။

ဒီအတြက္ အီရန္ဘက္က တုံ႔ျပန္မႈရွိေပမယ့္ အီရန္နဲ႔ ဆီရီးယားတို႔ အားကိုးရာ မဟာမိတ္ ႐ုရွားဘက္ကေတာ့ အိမ္နီးခ်င္း ဘီလာ႐ုစ္နဲ႔ ယူကရိန္းတို႔အေရးအျပင္ လတ္တေလာက်င္းပခဲ့တဲ့ ေဒသတြင္းေ႐ြးေကာက္ပြဲေတြနဲ႔ ျပည္တြင္းမွာ အစိုးရကိုဆန႔္က်င္တဲ့ အတိုက္အခံသမားကို အဆိပ္ခတ္ခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ အီးယူစြပ္စြဲခ်က္ေတြနဲ႔ ႐ုန္းကန္ေနရတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ အေမရိကန္ဘက္က တိုက္လာခဲ့ရင္ အီရန္ဘက္လွည့္ႏိုင္မယ့္အေနအထား မရွိခဲ့လို႔ အီရန္တုံ႔ျပန္ေျပာဆိုမႈက ေပ်ာ့ခဲ့ပါတယ္။တကယ္လည္း  ႐ုရွားအတြက္ ေခါင္းခဲစရာျဖစ္ေနတာက အိမ္နီးခ်င္း ဘီလာ႐ုစ္ႏိုင္ငံအေရးပါ။

ဘီလာ႐ုစ္မွာ သမၼတ လူကာရွင္ကို ကို ႏုတ္ထြက္ေပးဖို႔ မင့္ခ္ၿမိဳ႕မွာ လူထုသိန္းခ်ီၿပီးေတာင္းဆိုေနတာ ဩဂုတ္လလယ္ကေန အခုထိပါဘဲ။မၾကာခင္က ႐ုရွားကိုသြားေရာက္ခဲ့တဲ့ လူကာရွင္ကို ခရီးစဥ္မွာ ပူတင္ဆီက ေခ်းေငြ ေဒၚ လာ ၁.၅ ဘီလွ်ံ ထုတ္ေခ်းဖို႔ သေဘာတူညီမႈရၿပီးေနာက္ သမၼတ လူကာရွင္ကိုအေနနဲ႔ ေလသံေျပာင္းသြားၿပီး သူ႔ကိုႏုတ္ထြက္ေပးဖို႔ ေတာင္းဆိုေနတဲ့ ျပည္သူတစ္သိန္းေက်ာ္ ခ်ီတက္ဆႏၵျပပြဲေတြကို ၿဖိဳခြဲမယ္ဆိုတဲ့အထိ  ၿခိမ္းေျခာက္လာခဲ့ပါတယ္။ဒါဟာ အာဏာရွင္စ႐ိုက္ေတြပါဘဲ။ဘီလာ႐ုစ္အေရးက ကမာၻကဂ႐ုစိုက္ေနသလို ၾကာလာရင္ အေမရိကမွာျဖစ္ခဲ့တဲ့ ဗင္နီဇြဲလားျပႆနာလို ႏိုင္ငံႀကီးေတြကစားကြက္ထဲဝင္ၿပီး ျပည္သူေတြဒုကၡေရာက္မယ့္ အေနအထားပါ။ဘီလာ႐ုစ္ အတိုက္အခံပါတီေခါင္းေဆာင္ ဆဗီလန္ကာကေတာ့ ပိုလန္ႏိုင္ငံ ကာပက္ၿမိဳ႕ စီးပြားေရးဖိုရမ္မွာ တိုင္းျပည္တစ္ခုက သူ႔တိုင္းျပည္တြင္းျပႆနာကို ေျဖရွင္းနိင္စြမ္းမရွိလွ်င္ တျခားေသာ တိုင္းျပည္မ်ားက ျဖန္ေျဖသူအျဖစ္ ဝင္ေရာက္ကူညီလုပ္ေဆာင္ေပးဖို႔ ေျပာခဲ့တာလည္းရွိပါတယ္။

ကုန္းတြင္းပိတ္ႏိုင္ငံတစ္ခုျဖစ္တဲ့ ဘီလာ႐ုစ္အေနနဲ႔ အိမ္နီးခ်င္း႐ုရွားကို လြန္ဆန္လို႔မရသလို ႐ုရွားအေနနဲ႔လည္း ဘီလာ႐ုစ္မွာ အေနာက္ဘက္ကိုယိမ္းတဲ့ အတိုက္အခံေတြအာဏာရလာခဲ့ရင္ သူ႔အတြက္ ျပည္တြင္းမၿငိမ္မသက္ျဖစ္လာႏိုင္တာကိုလည္း ႀကိဳေတြးမိထားပါတယ္။လတ္တေလာမွာ အဆိပ္ခတ္ခံရလို႔ ဂ်ာမနီထြက္ၿပီး ေဆးကုသေနရတဲ့ ႐ုရွား အတိုက္အခံေခါင္းေဆာင္ျဖစ္တဲ့ အလက္ဆီနဗားနီ ကို ေထာက္ခံတဲ့ အတိုက္အခံေတြက ႏိုဗိုဆီဘီရက္စ္ခ္ႏွင့္ တြမ့္စ္ၿမိဳ႕မ်ားရွိ ေဒသတြင္းေ႐ြးေကာက္ပြဲျဖစ္တဲ့ ေကာင္စီေ႐ြးေကာက္ပြဲမွာ‌ ေအာင္ျမင္မႈရခဲ့လို႔ ပူတင္ဂိုဏ္းသားေတြအတြက္ သတိထားစရာျဖစ္ေနခ်ိန္မွာ ႐ုရွား အတိုက္အခံေခါင္းေဆာင္ျဖစ္တဲ့ အလက္ဆီနဗားနီကလည္း ႐ုရွားကိုျပန္လာမယ္ဆိုတဲ့အတြက္ ပူတင္အတြက္ ျပဥ္တြင္းျပႆနာက မၾကာခင္ထိပ္တန္းဦးစားေပးျဖစ္လာဖြယ္ ရွိေနပါတယ္။ဒီအတြက္ ႐ုရွားအေနနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာေရးရာေတြမွာ ေရွ႕တန္းထြက္လာႏိုင္စရာမရွိဘဲ ယခင္လို ေနာက္ကြယ္ကေန ခပ္လွ်ိဳလွ်ိဳကိုင္တြယ္မယ့္ အခင္းအက်င္းကိုသာ ျပန္လည္က်င့္သုံးဖြယ္ရာရွိေနလို႔ ႐ုရွားကိုအားကိုးတဲ့ ႏိုင္ငံေတြအတြက္ အေနာက္အုပ္စုနဲ႔ ထိပ္တိုက္ေတြ႕ရာမွာ အခက္အခဲရွိႏိုင္ပါတယ္။

႐ုရွားၿပီးရင္ အေမရိကန္နဲ႔ အေနာက္အုပ္စုကို ထိပ္တိုက္ေတြ႕ေနတဲ့ တ႐ုတ္ကလည္း  ဒီရက္ထဲမွာ ႐ုရွားႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးနဲ႔ ေမာ္စကိုၿမိဳ႕မွာေတြ႕ဆုံၿပီး ႏွစ္ႏိုင္ငံပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈမ်ားတိုးျမႇင့္ဖို႔ ေဆြးေႏြးခဲ့တာရွိပါတယ္။ဒီေတြ႕ဆုံေဆြးေႏြးမႈထဲမွာ တ႐ုတ္-အေမရိကန္ တင္းမာမႈအေၾကာင္း မပါခဲ့ေပမယ့္ ေဆြးေႏြးမႈကိုမထုတ္ျပန္ခဲ့တာလို႔ အားလုံးကယူဆခဲ့ပါတယ္။ဒီေတြ႕ဆုံမႈက တ႐ုတ္နဲ႔ အိႏၵိယၾကား နယ္စပ္ျပႆနာကို ႐ုရွား ကမကထလုပ္မႈနဲ႔ ေတြ႕ဆုံေဆြးေႏြးခဲ့တာပါ။နယ္စပ္ျပႆနာမွာ အိႏၵိယ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးနဲ႔ေတြ႕ဆုံၿပီး နယ္စပ္တင္းမာမႈေတြမွာ န်ဴကလီးယားလက္နက္ကို စတင္မသုံးစြဲေရး သေဘာတူညီခ်က္ကို ရယူႏိုင္ခဲ့တာကိုေတြ႕ရပါတယ္။ဒါ အေရးႀကီးတဲ့အခ်က္ပါဘဲ။ကမာၻကလည္း နယ္စပ္တင္းမာၿပီး တစ္ႏိုင္ငံကစတင္ၿပီး န်ဴကလီးယားသုံးစြဲမွာကို စိုးရိမ္ေနတာပါ။တ႐ုတ္က ေဆြးေႏြးပြဲမတိုင္ခင္  စက္တင္ဘာ ၁၁ ရက္မွာ တ႐ုတ္ဘက္ကဖမ္းထားတဲ့ အိႏၵိယႏိုင္ငံသားငါးဦးကို ျပန္လႊတ္ေပးခဲ့လို႔ အေျခအေနေတြက လ်င္ျမန္စြာတိုးတက္ခဲ့တာလည္းျဖစ္ပါတယ္။ဒါေပမယ္လည္း အိႏၵိယဘက္ကေတာ့ သူ႔တပ္ဖြဲ႕ဝင္ ၂၀ ခန႔္ေသခဲ့ရတဲ့ ဒီျဖစ္ရပ္ကို ေမ့ဟန္မတူပါဘူး။ဒီရက္ထဲမွာ တ႐ုတ္ႏွင့္ပဋိပကၡျဖစ္ပြားေနသည့္ ဟိမဝႏၲာနယ္စပ္ေဒသက စခန္းေတြဆီ အိႏၵိယတပ္မေတာ္က ခဲယမ္းမီးေက်ာက္နဲ႔ ေထာက္ပံ့ေရးပစၥည္းေတြ အမ်ားအျပားပို႔ေဆာင္ခဲ့ပါတယ္။

အာရွဘက္မွာ ကမာၻ႔စီးပြားေရးမွာ ထိပ္တန္းႏိုင္ငံျဖစ္တဲ့ ဂ်ပန္မွာ ယခုရက္ပိုင္း ထူးျခားတဲ့အေျပာင္းအလဲျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ဒါက ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ရွင္ဇိုအာေဘး ေနရာကို အစိုးရအဖြဲ႕ အတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္ ဆူဂါ က ဆက္ခံခဲ့မႈပါ။စက္တင္ဘာ ၁၃ ရက္က ျပဳလုပ္တဲ့ အာဏာရ LDP ပါတီအတြင္း ေခါင္းေဆာင္ေ႐ြးပြဲမွာ ဆူဂါ က မဲအမ်ားစုရၿပီး စက္တင္ဘာ ၁၅ ရက္က ျပဳလုပ္တဲ့ ဂ်ပန္ကတ္ဘိနက္မွာ တရားဝင္ ဂ်ပန္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္အျဖစ္ ခန႔္အပ္ခံခဲ့ရပါတယ္။သေဘာထားတင္းမာသူျဖစ္တဲ့ ဆူဂါ က ႏုတ္ထြက္သြားတဲ့ ရွင္ဇိုအာေဘးရဲ႕ မူဝါဒအတိုင္းဆက္သြားမယ္လို႔ ေျပာခဲ့တဲ့အတြက္ စစ္ရွိန္ျမင္ေနရတဲ့ အာရွအေရွ႕ဖ်ားက တ႐ုတ္-ေျမာက္ကိုရီးယားတို႔နဲ႔ ဆက္ဆံေရးမွာ အေျခအေနေျပာင္းလဲစရာ မျမင္ေတာ့ပါဘူး။

ဂ်ပန္ရဲ႕ မဟာဗ်ဴဟာမဟာမိတ္ အေမရိကန္ကေတာ့ “မီးစတစ္ဖက္ ေရမႈတ္တစ္ဖက္” မူအတိုင္း  ယခုရက္ထဲမွာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံမွာ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ COVID-19 ေရာဂါ ကူးစက္မႈေလ်ာ့က်သြားတာကို လက္ခံတဲ့အေနနဲ႔ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသားေတြ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံသို႔သြားေရာက္ျခင္းမျပဳရန္ သတိေပးခ်က္ကို မူအရေျဖေလွ်ာ့ေပးခဲ့ပါတယ္။
တ႐ုတ္ဘက္က ဒီရက္ပိုင္းမွာ အေမရိကန္နဲ႔  ကုန္သြယ္ေရးသေဘာတူညီခ်က္ ပထမအပိုင္း ၁ အတိုင္း အေမရိကန္ကေန ပဲပိစပ္ေတြ၊ ေျပာင္းေတြကို သတ္မွတ္ခ်က္အတိုင္း ျပန္ဝယ္ေနတာကိုေတြ႕ရပါတယ္။ဒါေပမယ့္ စက္တင္ဘာ ၁၆ ရက္မွာ ထြက္လာတဲ့ အေမရိကန္သတင္းေတြအရေတာ့ တ႐ုတ္ႏွင့္ ေရေၾကာင္းတိုက္ပြဲ ဆင္ႏႊဲရန္အတြက္ အေမရိကန္ေရတပ္ကို လူလိုက္ပါရန္မလိုေသာ သေဘၤာမ်ား၊ ေရငုပ္သေဘၤာမ်ားနဲ႔ ေလယာဥ္မ်ား ထပ္မံျဖည့္တင္းတိုးခ်ဲ႕သြားရန္ စီစဥ္ထားတယ္ဆိုၿပီး အေမရိကန္ ကာကြယ္ေရးဝန္ႀကီး မာ့ခ္အက္စ္ပါ က ေျပာခဲ့ပါတယ္။လက္ရွိ ေရတပ္သေဘၤာအုပ္စုအင္အားကို ၂၉၃ စီးရွိေနရာမွ ၃၅၅ စီးအထိ တိုးျမႇင့္သြားမယ္ဆိုၿပီး ေျပာခဲ့တာပါ။ဒါဟာႏိုင္ငံႀကီးေတြရဲ႕ ရႈပ္ေထြးတဲ့ ႏိုင္ငံေရးလုပ္ေဆာင္မႈေတြပါ။

ဒါေတြကို အေကာင္းဘက္ကၾကည့္ရင္ ကမာၻတစ္ဝန္းျဖစ္ေနတဲ့ ကပ္ေရာဂါဆိုးေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေတြတင္းမာမႈ ေလ်ာ့သင့္တာေလ်ာ့ေနသလို ထင္ရေပမယ့္ တစ္ဖက္မွာေတာ့ အပ်က္ဘက္ကေတြးရင္ ကပ္ေရာဂါသိပ္ဆိုးေနလို႔ အေျခအေနတစ္ခုအရ လုပ္ေနၾကတာလားဆိုတာ အာဏာရွင္တစ္ပိုင္း ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ ျပဳမူေျပာဆိုမႈကိုၾကည့္ရင္ ျမင္ႏိုင္ပါတယ္။ကပ္ေရာဂါအတြက္ ေဆးရဖို႔နီးလာတဲ့အခါ ကမာၻ႔ႏိုင္ငံႀကီးေတြက ဘယ္ႏိုင္ငံေတြ မ်က္ႏွာဖုံးကြာက်ၿပီး ပဋိပကၡေတြတိုးလာတာ၊ စစ္မီးေတြေတာက္လာတာ  ျမင္ရမလဲဆိုတာ ရင္တမမေစာင့္ၾကည့္ရေတာ့မယ့္ အေျခအေနပါ။

ထရမ့္ ေျဖရွင္းရခက္ေနတဲ့ ကိုဗစ္နဲ႔ သဘာ၀ေဘး

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ကယ္လီဖိုးနီးယားမွ စတင္ေလာင္ခဲ့တဲ့ ေတာမီးက ယခုအခါမွာ ေအာ္ရီဂြန္ျပည္နယ္၊ ဝါရွင္တန္ျပည္နယ္အထိပါ ေလာင္လာၿပီး သမိုင္းတစ္ေလွ်ာက္ အဆိုးဝါးဆုံးေလာင္ကြၽမ္းမႈ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။စက္တင္ဘာ ၁၄ ရက္က ဒီေတာမီးေလာင္ကြၽမ္းတဲ့ေနရာကို ထရမ့္ ေရာက္လာခဲ့ပါတယ္။ဒါဟာ မဲဆြယ္ပြဲေတြနဲ႔ ရႈပ္ေထြးေနတဲ့ ထရမ့္ က မဲဆြယ္ပြဲေတြကိုခဏရပ္ၿပီး လာရတဲ့အထိဆိုရင္ ေတာမီးက ဘယ္ေလာက္ေတာင္ျပႆနာရွိေနၿပီလဲဆိုတာ သိသာပါတယ္။လက္ရွိမွာ ေတာမီး‌ေၾကာင့္ ဧက ၃ သန္းေက်ာ္ မီးေလာင္ကြၽမ္းခဲ့သလို ေဒသခံ ၂၂ ဦးထိ ေသဆုံးခဲ့ရပါတယ္။

ထရမ့္ က ေတာမီးေလာင္ကြၽမ္းမႈနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ျပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႉးေတြကို သစ္ေတာဧရိယာေတြ ေလာင္ကြၽမ္းမႈနည္းေအာင္ ေကာင္းေကာင္းမထိန္းသိမ္းလို႔ျဖစ္တာလို႔ ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။အေမရိကန္မွာ ႏွစ္စဥ္ဆိုသလို ေတာမီးေလာင္ကြၽမ္းမႈေၾကာင့္ ဆုံးရႈံးေလ့ရွိပါတယ္။ထရမ့္ရဲ႕ ၿပိဳင္ဘက္ ဂ်ိဳးဘိုင္ဒင္ကေတာ့ ထရမ့္ရဲ႕ မူဝါဒေတြဟာ သဘာဝေဘးအႏၲရာယ္ေတြကို ပိုမိုအားေကာင္းေအာင္လုပ္ေနတယ္လို႔ ျပစ္တင္ခဲ့ပါတယ္။ကယ္လီဖိုးနီးယားျပည္နယ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႉးကလည္း ဘိုင္ဒင္လိုဘဲ သစ္ေတာစီမံခန႔္ခြဲမႈကို အစိုးရအေနနဲ႔ ေကာင္းစြာမလုပ္ခဲ့ၾကဘူးလို႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။သူ႔တင္ျပခ်က္ထဲမွာ သတိထားစရာက ယခုေလာင္ေနတဲ့ ေတာမီးရွိတဲ့ေနရာေတြက သစ္ေတာဟာ ၁၈ လ သက္တမ္းသာရွိတဲ့ သစ္ပင္အမ်ိဳးအစားေတြျဖစ္ၿပီး ၁၈ လျပည့္ရင္လဲက်ကာ သူအလိုလိုေျခာက္ေသြ႕သြားတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ဒါေၾကာင့္လည္း ရာသီဥတုအေပၚအာ႐ုံမစိုက္တဲ့  ထရမ့္ေၾကာင့္ မိမိတို႔၏လူေနမႈဘဝအေပၚ ေမွ်ာ္လင့္မထားသည့္အႏၲရာယ္မ်ား က်ေရာက္လာႏိုင္တယ္ဆိုၿပီး ဘိုင္ဒင္ က အျပစ္တင္ခဲ့တာပါ။   

ထရမ့္အတြက္ ေ႐ြးေကာက္ပြဲနီးခ်ိန္မွာ ေတာမီးတစ္ခုတည္းကို ေျဖရွင္းေနရတာမဟုတ္ပါဘူး။အေမရိကန္ကို ဝင္ေရာက္တိုက္ခတ္တဲ့ ဟာရီကိန္းေတြေၾကာင့္လည္း အခက္ေတြ႕ေနပါတယ္။ယခုရက္သတၱပတ္ထဲမွာ ဟာရီကိန္းဆာလီ က အေမရိကန္ ပင္လယ္ေကြ႕ကမ္း႐ိုးတန္းကို ဝင္ေရာက္တိုက္ခတ္ခဲ့ပါတယ္။
ကနဦးသတင္းေတြအရ မုန္တိုင္းေၾကာင့္ သစ္ပင္ေတြလဲကာ လမ္းမေတြနဲ႔ အိမ္ေတြ ေရနစ္ျမဳပ္ခဲ့ၿပီး လူတစ္ဦးေသဆုံးခဲ့ပါတယ္။ဖေလာ္ရီဒါျပည္နယ္ ပန္ဆာကိုလာၿမိဳ႕အေရွ႕ဘက္ မိုင္ ၃၀ အကြာက ေနရာမွာေတာ့ ဆိုးဆိုး႐ြား႐ြားေရႀကီးမႈေတြ ႀကဳံခဲ့ရပါတယ္။မုန္တိုင္းေၾကာင့္ အလာဘားမားနဲ႔ ဖေလာ္ရီဒါျပည္နယ္မွာ အိမ္ေျခနဲ႔ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေပါင္း ၅၁၅,၀၀၀ ထက္မနည္း လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အားျပတ္ေတာက္ခဲ့ရပါတယ္။

ရာသီဥတုေဘးကိုဘဲ ထရမ့္ ရင္ဆိုင္ေနရတာမဟုတ္ပါဘူး။လာမယ့္ေ႐ြးေကာက္ပြဲမွာ ျပန္အေ႐ြးေကာက္ခံရဖို႔အတြက္ လတ္တေလာဆိုးဆိုး႐ြား႐ြား ကမာၻနဲ႔ခ်ီၿပီးျဖစ္ေနတဲ့ ကို႐ိုနာကပ္ေဘးအတြက္ ကုသကာကြယ္ေဆးေပၚထြက္လာဖို႔လည္း အာ႐ုံစိုက္ေနရပါတယ္။ျပႆနာက ကုသကာကြယ္ေဆးက အေမရိကန္လက္ထဲမွာ ေရာက္သင့္သေလာက္ေရာက္ေနၿပီျဖစ္ေပမယ့္ အာမခံခ်က္ရွိတဲ့ေဆးဝါးေတြ ထုံးစံအတိုင္း ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေပၚထြက္ျခင္း ရွိ/မရွိကို ကာလတစ္ခုအထိ ေစာင့္ၾကည့္ရတဲ့သေဘာရွိပါတယ္။ဒါကို ထရမ့္ က လတ္တေလာအေသအေပ်ာက္နဲ႔ လိုအပ္ခ်က္အရ စြန႔္စားၿပီးသုံးခ်င္တာပါ။ထရမ့္အတြက္ ဒီေဆးကို ႏို၀င္ဘာ ၃ ရက္မတိုင္မီ ေစာႏိုင္သမွ် ေစာေစာသုံးႏိုင္ရင္ သူ႔အတြက္ အလားအလာအမ်ားႀကီးေကာင္းႏိုင္တဲ့ အေနအထားျဖစ္တဲ့အတြက္ သာမန္လုပ္႐ိုးလုပ္စဥ္ေတြကိုျဖတ္ေက်ာ္ကာ ေဆးသုံးစြဲခြင့္ေပးဖို႔ FDA ကို ဖိအားေပးေနခဲ့တာပါ။

အေမရိကန္ CDC အေနနဲ႔ကလည္း ကာကြယ္ေဆးကို ယခုႏွစ္ကုန္၊ ဒါမွမဟုတ္ လာမယ့္ႏွစ္အေစာပိုင္းမွ အတည္ျပဳခ်က္ေပးႏိုင္ဖြယ္ရွိလို႔ အဲဒီအခ်ိန္ကာလေလာက္ေရာက္မွ ရႏိုင္မယ္ဆိုၿပီး ေျပာခဲ့ပါတယ္။ဒီလိုေျပာခဲ့တဲ့အတြက္ ထရမ့္ က CDC ၫႊန္ခ်ဳပ္ ေရာဘတ္ဖီးလ္ ကို လိမ္ေျပာတယ္ဆိုၿပီး စြပ္စြဲခဲ့ပါတယ္။အေမရိကန္အတြက္ ကာကြယ္ေဆးကို ေ႐ြးေကာက္ပြဲရရင္ ဘာျဖစ္လာႏိုင္သလဲဆိုတာ တြက္ခ်က္မႈေတြရွိခဲ့ပါတယ္။ထရမ့္သာ ကာကြယ္ေဆးကို ေ႐ြးေကာက္ပြဲမတိုင္ခင္ရခဲ့ရင္ ျပည္တြင္းမွာ ျပန္လည္ေ႐ြးေကာက္ခံရႏိုင္႐ုံသာမက ျပည္ပမွာျဖစ္ေနတဲ့ အထူးသျဖင့္ တ႐ုတ္နဲ႔စစ္ပြဲ (သို႔မဟုတ္) ကန႔္သတ္စစ္တစ္ခု ျဖစ္လာႏိုင္ေျခရွိေနပါတယ္။ဒီလိုအေျခအေနကို ေရွာင္လႊဲဖို႔ဆိုရင္ ‌ေ႐ြးေကာက္ပြဲမတိုင္ခင္ ကာကြယ္ေဆး မထြက္ေပၚလာဖို႔ပါပဲ ဒီအတြက္ ႀကိဳးစားေနၾကတဲ့ပုံပါပဲ။ေဆးသာ ႏိုဝင္ဘာမတိုင္ခင္မရေသးဘူးဆိုရင္ အေမရိကန္ေ႐ြးေကာက္ပြဲကို စာတိုက္ကေနတစ္ဆင့္ မဲေပးၾကမွာျဖစ္တဲ့အတြက္ ထရမ့္အတြက္ အေရးမသာႏိုင္ပါဘူး။ဒါအေၾကာင့္လည္း ထရမ့္ က စက္တင္ဘာ ၁၆ ရက္က အိမ္ျဖဴေတာ္မွာျပဳလုပ္တဲ့ သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲမွာ ကုသကာကြယ္ေဆးက လာမယ့္ စက္တင္ဘာလကုန္၊ ဒါမွမဟုတ္ ေအာက္တိုဘာလလယ္မွ ႏိုင္ငံတစ္ဝန္းစျဖန႔္မယ္ဆိုၿပီး ေျပာခဲ့တာပါ။

လတ္တေလာမွာလည္း အေမရိကန္သာမကပါဘူး။ကမာၻတစ္လႊား ကိုဗစ္ဒုတိယလႈိင္းေၾကာင့္ ေသဆုံးသူျမင့္တက္ေနသလို ကူးစက္သူဦးေရကလည္း ကမာၻတစ္ဝန္းမွာ စက္တင္ဘာ ၁၈ ရက္ မနက္ပိုင္းအထိ ကူးစက္ခံရသူ သန္း ၃၀ ေက်ာ္လာၿပီး ေသဆုံးသူက ၉ သိန္းခြဲေက်ာ္ေနခဲ့ပါၿပီ။ဒီၾကားထဲ ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႕က လာမည့္ ေအာက္တိုဘာလႏွင့္ ႏိုဝင္ဘာလမွာ ဥေရာပ၌ ကိုဗစ္ - ၁၉ ေၾကာင့္ ေသဆုံးသူအေရအတြက္ ထပ္မံျမင့္တက္လာႏိုင္ဖြယ္ရွိတယ္ဆိုၿပီး သတိေပးထားခဲ့ပါတယ္။ဒီလိုသတိေပးထားခ်က္မတိုင္ခင္ကတည္းက ဥေရာပႏိုင္ငံေတြက ေဆာင္းရာသီအတြက္ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ေနၾကတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ၿဗိတိန္မွာဆိုရင္ စက္တင္ဘာ ၁၅ ရက္ကစၿပီး ကူးစက္မႈမ်ားျပားေနတဲ့ ဘာမင္ဂမ္၊ ဆန္ဝဲလ္၊ ဆိုလီဟူး ေဒသတို႔တြင္ေနထိုင္တဲ့ ျပည္သူရွစ္သန္းကို ေရာေႏွာေနထိုင္ျခင္းမွ ကန႔္သတ္ခဲ့ပါတယ္။

ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ကေတာ့ ယခုေပၚလာဖြယ္ရွိတဲ့ေဆးေတြက ကူးစက္ေရာဂါ ေပ်ာက္၊ မေပ်ာက္ အာမမခံႏိုင္ေသးသလို ယခုထိ ကမာၻတစ္ဝန္း၌ စမ္းသပ္မႈျပဳလုပ္ေနသည့္ ကာကြယ္ေဆးအမ်ိဳးေပါင္း ၁၈၀ နီးပါးရွိေပမယ့္ လက္ေတြ႕စမ္းသပ္မႈေအာင္ျမင္ခဲ့သည့္ ကာကြယ္ေဆးမရွိေသးဘူးဆိုၿပီး ေျပာခဲ့ပါတယ္။
လတ္တေလာမွာ ကမာၻတစ္ဝန္းေမွ်ာ္လင့္ေနတဲ့ အက္စ္ထရာဇီနီကာက ထုတ္မယ့္ေဆးကို ေခတၱရပ္ခဲ့ရာမွာ ျပန္စစမ္းသပ္ေနပါၿပီ။ Pfizer ေဆးကုမၸဏီက စမ္းေနတဲ့ေဆးမွာလည္း ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးက အနည္းငယ္သာရွိတယ္ဆိုၿပီး ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။တ႐ုတ္မွာလည္း ဆီႏိုကထုတ္တဲ့ ကာကြယ္ေဆးကလည္း တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအတြင္းမွာ လူေထာင္ဂဏန္း စသုံးေနတဲ့အေျခအေနေရာက္ေနပါၿပီ။တျခား Novavx က ထုတ္တဲ့ေဆးကလည္း ရလဒ္ေတြေကာင္းေနပါတယ္။ဒီလိုေဆး‌ေတြဘက္က အလားအလာေကာင္းေနသလို ႏွာေခါင္းထဲျဖန္းလို႔ရတဲ့ေဆးအထိ စမ္းသပ္ေနၾကတဲ့အတြက္ မၾကာခင္ရက္ပိုင္းမွာ ထရမ့္ ေျပာသလို အေမရိကန္မွာ ကာကြယ္ေဆးစျဖန႔္မယ့္သေဘာက ေသခ်ာသေလာက္ျဖစ္ေနပါတယ္။

အေမရိကန္ျပည္သူေတြအဖို႔ ကာကြယ္ကုသေဆးလိုအပ္ခ်က္ ႀကီးႀကီးမားမားေၾကာင့္ အေမရိကန္သမိုင္းတစ္ေလွ်ာက္ ရန္အစြာဆုံးေခါင္းေဆာင္ကို ျပန္ေ႐ြးေကာက္မိဖို႔ ျဖစ္ႏိုင္ေျခမ်ားေနပါတယ္။ဒီလိုသာျပန္ေ႐ြးေကာက္ခံရရင္ ထရမ့္နဲ႔ တ႐ုတ္ ကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲဟာ ယခင္ကထက္ ပိုျပင္းထန္လာႏိုင္သလို တစ္ကယ့္စစ္ပြဲေတြအထိ ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။အနိမ့္ဆုံးအေနနဲ႔ ကမာၻ႔စီးပြားေရးက ျပန္နလံထူဖြယ္ မျမင္ေတာ့ပါဘူး။ဒီအတြက္ ကာကြယ္ေဆးေစာေစာရရင္ အသက္ေပါင္းမ်ားစြာကယ္တင္ႏိုင္ၿပီး ကမာၻအတြက္ ျပန္လည္သာမန္ေနထိုင္မႈ ျဖစ္ထြန္းလာႏိုင္သလို ေဆးေစာေစာရရင္လည္း ထရမ့္ ျပန္ေ႐ြးေကာက္ခံရႏိုင္တဲ့အတြက္ ကမာၻအတြက္ ဆုပ္လည္းစူး စားလည္း႐ူး အေျခအေနကို မၾကာခင္ေတြ႕ႀကဳံလာရႏိုင္ေျခရွိပါေၾကာင္း……။

မင္းထက္
စက္တင္ဘာ - ၁၈