【 ဆောင်းပါး 】 ကိုဗစ် - ၁၉ နှင့် မြန်မာ့ပျော့ကွက်ဟာကွက်များ

【 ဆောင်းပါး 】 ကိုဗစ် - ၁၉ နှင့် မြန်မာ့ပျော့ကွက်ဟာကွက်များ

၂၀၁၉ ဒီဇင်ဘာ ၂၇ ရက်ကစပြီး တရုတ်ပြည်၊ ဝူဟန်မြို့မှာစတင်တွေ့တဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်တစ်မျိုးကြောင့်ဖြစ်တဲ့ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာ အဆုတ်ရောဂါကို စတွေ့ရာဒေသကိုစွဲပြီး ဝူဟန်ဗိုင်းရပ်စ်ရောဂါလို့ ခေါ်ဝေါ်ကြပါတယ်။နောက်ပိုင်းမှာ ဗိုင်းရပ်စ်နာမည်ကို ကိုရိုနာလို့ခေါ်တာကြောင့် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ရောဂါလို့ အမည်တပ်ကြပါတယ်။ဒီရောဂါဟာ တရုတ်နိုင်ငံထဲမှာသာမက၊ တခြားကမ္ဘာ့နိုင်ငံအတော်များများဆီ အချိန်တိုအတွင်း ပျံ့နှံ့ကူးစက်ခဲ့ပါတယ်။ဒီရောဂါဟာ ရက်ပိုင်းလပိုင်းအတွင်း ကမ္ဘာ့နိုင်ငံ ၁၄၀ ကျော်ကို ကူးစက်သွားပြီး တစ်ကမ္ဘာလုံးကို ကိုင်လှုပ်လိုက်ပါတယ်။
ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ (WHO) က ဒီရောဂါနာမည်ကို ကိုဗစ်-၁၉ လို့ သတ်မှတ်ပေးလိုက်ပြီး WHO ကပါ စောင့်ကြည့်ရတဲ့ ကပ်ရောဂါဖြစ်လာပါတယ်။

တရုတ်မှာစဖြစ်ပြီဆိုတာနဲ့ ချက်ခြင်းလိုလို ဂျပန်၊ စင်္ကာပူ၊ ထိုင်း စတဲ့နိုင်ငံတွေကိုကူး။အဲဒီနောက် အင်မတန်ဝေးကွာတဲ့ အမေရိကန်၊ အီတလီ၊ ပြင်သစ် စတဲ့နိုင်ငံတွေဆီကူး။တခါ တောင်ကိုရီးယားဆီ ကူးစက်ပါတယ်။ရောဂါကဆန်းပြားပြီး ၃ လအတွင်း ကမ္ဘာ့နိုင်ငံ ၁၄၀ ကျော်ထိ ကူးစက်လာတဲ့ ကြောက်မက်ဖွယ်ရောဂါဆိုတော့ အာရှနိုင်ငံတွေရော၊ အနောက်နိုင်ငံတွေကရော သူတို့နိုင်ငံဆီ အဝင်အထွက်တွေကို ပိတ်ပင်ကြပါတယ်။တရုတ်လေကြောင်းလိုင်းတွေကို ပိတ်ကြပါတယ်။သူတို့နိုင်ငံကိုဝင်လာမယ့် နိုင်ငံခြားသားတွေကို လွယ်လင့်တကူ ဗီဇာမပေးတော့ပါဘူး။

ကမ္ဘာတဝန်း ဒီလိုလှုပ်လှုပ်ရှားရှားဖြစ်နေချိန်မှာ မြန်မာက အေးအေးဆေးဆေးပါပဲ။မန္တလေးကိုဝင်ထွက်နေတဲ့ တရုတ်လေကြောင်းလိုင်းတစ်လိုင်းကို တရုတ်ဘက်က စပိတ်လိုက်ပေမဲ့၊ ရန်ကုန်နဲ့ တရုတ် ပျံသန်းနေတဲ့ တခြားလေကြောင်းတွေက မပိတ်ကြပါဘူး။ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနက လေဆိပ်၊ ရေဆိပ်၊ ကားဂိတ်တွေမှာစစ်ဆေးဖို့ ဘယ်လိုအစီအစဉ်တွေ ချမှတ်ထားပါတယ်ပြောပေမဲ့ ထုံးစံအတိုင်း လက်တွေ့မှာတော့ မင်္ဂလာဒုံလေဆိပ်ဟာ ဝင်လာသူအပေါင်းကို စစ်ဆေးမှုဘာတစ်ခုမှမလုပ်ဘဲ ဝင်ထွက်ခွင့်ပေးနေပုံတွေကို လူထုကဓာတ်ပုံတွေရိုက်ပြီး ဖေ့စ်ဘုတ်ပေါ်တင်ကြပါတယ်။

ဒီနောက်ပိုင်းမှာတော့ လေဆိပ်ကိုဝင်လာသူတွေက် နဖူးအပူချိန်တိုင်းကရိယာနဲ့ တိုင်းတာစစ်ဆေးနေတဲ့ပုံတွေ တက်လာပါတယ်။ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနက ကိုရိုနာရောဂါအတွက် ဘယ်လိုပြင်ဆင်မှုတွေလုပ်ထားပါတယ် တချိန်လုံးရှင်းပြနေပါတယ်။စောင့်ကြည့်သံသယလူနာတွေရှိလာပေမဲ့ ကိုရိုနာရောဂါဖြစ်သူမရှိသေးဆိုတဲ့ အဖြေကို ကျန်မာရေးဝန်ကြီးဌာနက တောက်လျှောက်ပြောပေးနေပါတယ်။ဒါကိုမယုံသူတွေရှိပေမဲ့ သေချာတာတစ်ခုကတော့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ရောဂါ ဖြစ်ပြီဆိုရင်တောင် မြန်မာမှာ ဖုံးမရဖိမရ သေသူများပြားတဲ့အထိ ဒီရောဂါမကူးသေးဘူးဆိုတာပါပဲ။

တရုတ် - မြန်မာ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေး ရပ်ဆိုင်းထားရလို့ မြန်မာဘက်က ဖရဲ၊ သခွား တောင်သူတွေ အခက်စတွေ့ကြရပါပြီ။မြန်မာနိုင်ငံကို အများဆုံးလာရောက်နေတဲ့ တိုးရစ်တွေက တရုတ်တွေဆိုတော့ တရုတ်အပါအဝင် ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသည်တွေ မဝင်တော့တာဟာ ခရီးသွားလုပ်ငန်းကုမ္ပဏီတွေ၊ တိုးဂိုက်စ်တွေ၊ ခရီးသွားလုပ်ငန်းကို တည်မှီနေတဲ့ ဟိုတယ်တွေ၊ အကြီးစားကုန်သည်တွေ၊ အငယ်စားဈေးသည်လေးတွေအားလုံး ထိခိုက်ကြပါပြီ။တစ်ဘက်မှာလဲ အထည်ချုပ်လုပ်ငန်းတွေလိုအပ်တဲ့ ကုန်ကြမ်းတွေ တရုတ်ဘက်က ဝင်မလာတော့လို့ ပိတ်ရမယ့်အထည်ချုပ်စက်ရုံတွေ တန်းစီနေသလို၊ အလုပ်ရှင်ထွက်ပြေးတဲ့ အထည်ချုပ်လုပ်ငန်းတွေလဲ ရှိလာပါတယ်။

ဒါတင်မကသေးပါဘူး။တရုတ်ဘက်ရောက်နေတဲ့ မြန်မာရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားတွေ နယ်စပ်ကတဆင့် တဖွဲဖွဲ မြန်မာပြည်ထဲပြန်လာကြပါတယ်။ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ဟာ ထိုင်းကိုကူးစက်နေပြီမို့ ထိုင်းဘက်မှာ အလုပ်လုပ်နေတဲ့ မြန်မာအတော်များများလဲ ပြန်လာကြပါတယ်။ဒီအခြေအနေမှာ မြန်မာတို့ အသွားမပျက် အစားမပျက် နေနေကြဆဲပါ။ရှည်လျားတဲ့ တရုတ် - မြန်မာ နယ်စပ်တလျှောက်က ဝင်ထွက်နေတဲ့ တရုတ်တွေကိုလဲ မြန်မာဘက်က လူစေ့တက်စေ့ မစစ်ဆေးနိုင်၊ မထိန်းချုပ်နိုင်ပါဘူး။အဲဒီတရုတ်တွေ၊ မြန်မာတွေကတဆင့် ဒီရောဂါကူးမယ်ဆိုရင်တောင် မြန်မာနိုင်ငံအနှံ့ ရောဂါကူးလောက်နေပါပြီ။

ဒုတိယစီးပွားရေးအင်အားအကြီးဆုံး တရုတ်မှာ ဒီရောဂါဖြစ်လိုက်တာဟာ တစ်ကမ္ဘာလုံးကို တုန်လှုပ်ခြောက်ခြားသွားစေပါတယ်။တစ်မ္ဘာလုံးရဲ့ ပုံမှန်လည်ပတ်နေမှု ရပ်ဆိုင်းသွားပါတယ်။ရောဂါကူးစက်ခံရတဲ့ နိုင်ငံအများစုဟာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ပြီးနိုင်ငံတွေ ဖြစ်နေတာကြောင့် သူ့နိုင်ငံသူ့နိုင်ငံသားတွေကို ကာကွယ်ဖို့ နည်းစုံလမ်းစုံ အားထုတ်လုပ်ကိုင်ကြပါတယ်။အာရှနိုင်ငံတွေထဲမှာ ဒီရောဂါကို စနစ်တကျကိုင်တွယ်စီမံနိုင်တဲ့ နိုင်ငံ ၂ နိုင်ငံက ဂျပန်နဲ့ စင်ကာပူပါ။

ဂျပန်မှာ ကျောင်းအားလုံးပိတ်လိုက်ပါတယ်။ဂျပန်က မိဘအများစုဟာ အဖေရော အမေပါ အလုပ်လုပ်ကြရလို့ မူလတန်းကနေ အထက်တန်းထိ ကျောင်းတွေပိတ်လိုက်တဲ့အတွက် အခက်အခဲဖြစ်ကြမယ့် ဂျပန်မိဘတွေကို ဂျပန်လုပ်ငန်းရှင်တွေ၊ ဂျပန်ကုမ္ပဏီတွေက ကူညီကြပါတယ်။
ဂျပန်ကလေးတွေကို ကျောင်းက နေ့လယ်စာကျွေးတာဖြစ်လို့ အလုပ်သွားမယ့် အဖေနဲ့ အမေက သူတို့ကိုအိမ်မှာထားရတော့မယ့်အရေး၊ သူတို့စားဖို့သောက်ဖို့ လုပ်ပေးရမယ့်အရေးတွေကို ရင်ဆိုင်ရပါတော့မယ်။ဒီအခက်အခဲကိုဖြေရှင်းဖို့ အလယ်တန်းနဲ့ အထက်တန်းကျောင်းသားရှိတဲ့ အိမ်တွေကို အလုပ်ရှင်တွေက ထမင်းဘူးဖိုးမယူဘဲ ပို့ခပဲယူပြီး ထမင်းဘူးပို့ပေးတဲ့အစီအစဉ် လုပ်ပေးပါတယ်။မူလတန်းကျောင်းသားတွေကို အပ်တာလက်ခံပေးမယ့် နေရာတွေကိုတော့ ထမင်းဆုပ်အလကားဝေပေးကြပါတယ်။

ဂျပန်နိုင်ငံမှာ လူသိများတဲ့ အရက်ဆိုင်ဖြစ်တဲ့ ဝါတာမီကုမ္ပဏီက (Watami) ကလေးတွေရှိတဲ့ အိမ်တွေကို တစ်ရက် ထမင်းအနပ်ပေါင်း ၂၅၀၀၀ နှုန်းနဲ့ ၃.၄.၂၀၂၀ ရက်နေ့ထိ ပေးပို့ဖို့ပြင်ဆင်ပါတယ်။ Lawson ကုန်စုံဆိုင် ကုမ္ပဏီကလဲ ကလေးအပ်လက်ခံတဲ့ ကလေးထိန်းကျောင်းတွေကို ကလေးတစ်ယောက်အတွက် ထမင်းဆုပ် ၂ ဆုပ် ပေးဝေတာကို ထမင်းဆုပ် ၃၀၀၀၀ ထိ ရည်ရွယ်ပေမဲ့ ၃၈၀၀၀၀ ထိ တိုးမြှင့်ပေးဝေမယ်လို့ ကြေညာပါတယ်။ Yoshinoya ပုံစားထမင်းဆိုင်က ၁၂ နှစ်အောက်ကလေးတွေ အမဲသားနဲ့ ပါဆယ်ဝယ်မယ်ဆိုရင် ဈေးလျှော့ပေးမယ့်အစီအစဉ်ကို လုပ်ဆောင်ပေးပါတယ်။

ဒီအကြောင်းတွေကို ဂျပန်မှာရောက်နေတဲ့ ခင်မျိုးချစ်ဆိုသူက ဖေ့စ်ဘုတ်ပေါ်ရေးတင်တာပါ။ဒီပို့စ်ကိုတင်သူ ခင်မျိုးချစ် က ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် နိုင်ငံတကာမှာ ကုန်ဈေးနှုန်းတွေခုန်တက်ချိန်မှာ ဂျပန်တွေဟာ သူတို့နိုင်ငံသားအချင်းချင်း ကိုယ်ချင်းစာတရားနဲ့ ကူညီကြတာပါတဲ့။ဒါ့အပြင် ဂျပန်စီးပွားရေးသမားတွေရဲ့ ဝန်ဆောင်မှုစိတ်ဓာတ်အရင်းခံက “ဧည့်သည်ရှိလို့ ဈေးသည်ဖြစ်ခွင့်ရတာ” ဆိုတဲ့ စားသုံးရဲ့ကျေးဇူးတရားကို ဦးထိပ်ထားမှုဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြထားပါတယ်။

ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ရောဂါကူးစက်မှုအတွက် အတုယူစရာကောင်းတာက၊ စင်္ကာပူအစိုးရရဲ့ ဘက်စုံထောင့်စုံ ပြင်ဆင်စီမံခန့်ခွဲမှုပါ။စင်္ကာပူက ဝန်ကြီးဌာနအားလုံး စုပေါင်းပြီး စနစ်တကျလုပ်ဆောင်ကြပါတယ်။ရပ်ကွက်လိုက် လူကုန်ပဏာမစစ်ဆေးတာတွေလုပ်ပြီး ရောဂါတွေ့သူတွေကို ရောဂါအခြေအနေအလိုက် ခွဲခြားထားပြီး ကုသပေးပါတယ်။သတင်းအတုတွေ မတက်လာဖို့ သတင်းမှန်ထုတ်ပြန်ရေးအဖွဲ့က စဉ်ဆက်မပြတ်သတင်းတွေကို တင်ပေးပြီး ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်နဲ့ပတ်သက်တဲ့ သတင်းတွေဖတ်နိုင်တဲ့ ဝက်ဆိုဒ်တစ်ခုကိုပါ ချက်ခြင်းလွှင့်ထုတ်ပေးပါတယ်။
အများနဲ့ပတ်သက်တဲ့နေရာတွေကို ၆ လခံတဲ့ ပိုးသတ်ဆေးတွေ ဖျန်းပက်ပါတယ်။တခြားလိုအပ်တဲ့ လုပ်ငန်းမှန်သမျှ ထောင့်စေ့အောင်စီမံထားပြီး သူ့နိုင်ငံသားတွေကို ကာကွယ်ပေးတာကြောင့် စင်္ကာပူဟာ ရောဂါထိန်းချုပ်နိုင်မှု စီမံခန့်ခွဲမှုအကောင်းဆုံး နိုင်ငံအဖြစ် သတ်မှတ်တာခံရပါတယ်။

မြန်မာကတော့ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ (WHO) က ၁၂.၃.၂၀၂၀ မှာ ကိုဗစ်-၁၉ ကို ကမ္ဘာ့ကပ်ရောဂါအဖြစ် ကြေညာတော့မှ ၁၃.၃.၂၀၂၀ မှာ တစ်ပြည်လုံးအတိုင်းအတာနဲ့ လူစုလူဝေးတွေမလုပ်ဖို့ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါ ကာကွယ်ဖို့ ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနက ထုတ်ပြန်တဲ့အတိုင်း လိုက်နာကြဖို့ အစိုးရက ကြေညာချက်တွေ ထုတ်ပြန်ပါတယ်။၂ လကျော် ၃ လနီးပါး ဘာမှမမှုဘဲနေလာတဲ့ မြန်မာတွေဟာ အဲဒီနေ့ (၁၃.၃.၂၀၂၀) မှာ အလုအယက် ဈေးတွေဝယ်ကြပါတယ်။ရှော့ပင်းမောလ်တွေမှာ ပစ္စည်းတွေပြတ်သွားတဲ့ထိ ဈေးဝယ်ကြပါတယ်။

အစိုးရက လူထုအတွက် လုပ်ပေးမယ့်အစီအစဉ်တွေနဲ့ ကျန်းမာရေးဌာနရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်တွေကို လိုက်နာကြဖို့၊ လက်ဆေးကြဖို့ နိုင်ငံတော်၏အတိုင်ပင်ခံ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ကိုယ်တိုင် လူထုကို ရုပ်သံကတဆင့် အမှာစကားပြောပါတယ်။နိုင်ငံရဲ့စီးပွားရေးအခြေအနေ၊ ဖြစ်လာရင် ရင်ဆိုင်ရမယ့် အနေအထားတွေဟာ အင်မတန်ဘေးကျပ်နံကျပ်ဖြစ်မှာမို့ မိန့်ခွန်းတိုတိုလေးပြောတဲ့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်တစ်ယောက် စကားမထစ်စဖူး ထစ်နေတယ်လို့ ဝေဖန်သူတွေလဲရှိလာပါတယ်။

မလေးတွေ၊ ဘင်္ဂါလီတွေ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ရောဂါအတွက် လူစုလူဝေးနဲ့ ဆုတောင်းပွဲတွေ လုပ်ကြပါတယ်။မြန်မာအတော်များများလဲ ပရိတ်ရွတ်တာ ဘုရားရှိခိုး တရားထိုင်တာကို ယုံကြည်ကြပါတယ်။ဒီလိုစိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ယုံကြည်ကြတာ အပြစ်တင်ဖို့မရှိပါဘူး။ဒါပေမဲ့ သမ္မတရုံးပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူက လက်ရှိ မြန်မာတို့ရဲ့ လူနေမှုပုံစံကြောင့် (ငွေစက္ကူတွေ ကိုင်သုံးနေတာ စတဲ့) ရောဂါဒဏ်ခံနိုင်တာဖြစ်တယ်။ဈေးတင်ရောင်းသူတွေ၊ သတင်းအမှားဖြန့်သူတွေကို ဖော်ထုတ်လို့ရရင် အရေးယူမယ်လို့ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ ပြောဆိုပါတယ်။

ဒါပေမဲ့ ဘယ်ဆေးရုံမှာ ကိုဗစ်-၁၉ နဲ့ လူဘယ်နှစ်ယောက်သေသွားပြီဆိုတဲ့ သတင်းမှားဖြန့်သူ သတင်းဌာန ဘာကိုမှဖော်ထုတ်အရေးယူနိုင်ခြင်းမရှိပါဘူး။ဒီတော့အစိုးရအနေနဲ့ ဒီလိုသတင်းတုဌာနတွေ၊ လူပုဂ္ဂိုလ်တွေကို ခုထိမဖော်ထုတ်နိုင်ဘူးဆိုတဲ့ အဖြေရရှိပါတယ်။

၁၉.၃.၂၀၂၀ ရက်နေ့မှာ စားအုန်းဆီတွေကို လူတွေအလုအယက်ဝယ်ကြပြန်ပါတယ်။အစိုးရရုပ်သံက စားအုန်းဆီတွေကို အလုအယက်ဝယ်တာနဲ့ပတ်သက်ပြီး ဘာမှမလွှင့်ထုတ်ပါဘူး။ပုဂ္ဂလိကရုပ်သံတစ်ခုက ဆီကုန်သည်ကြီးများအသင်းက တာဝန်ရှိသူတယောက်နဲ့ တွေ့ဆုံမေးမြန်းခန်းကို ၂၀.၃.၂၀၂၀ မှာ ထုတ်လွှင့်ပေးပါတယ်။ဆီကုန်သည်အသင်း တာဝန်ရှိသူက စားအုန်းဆီတွေပြတ်လပ်ဖို့ ဈေးတက်ဖို့မရှိကြောင်း ရှင်းပြပါတယ်။

ဒါပေမဲ့ နယ်ဘက် တချို့ဒေသတွေမှာ တကယ်ဖြစ်နေတာက ဆီကုန်သည်တွေက စားအုန်းဆီတွေကို ထုတ်မရောင်းဘဲ ဈေးကိုင်ထားကြတာပါ။အစိုးရဟာ ကုန်ဈေးနှုန်းတက်ရောင်းသူတွေကို အရေးယူမယ်။သတင်းမှားဖြန့်သူတွေကို ဖော်ထုတ်နိုင်ရင် အရေးယူမယ် ဆိုပါတယ်။တကယ့်လက်တွေ့ ဆီကုန်သည်တွေ ဆီကိုကစားနေတာကိုလဲ အစိုးရမသိပါဘူး။သတင်းတုတင်သူတွေကိုလဲ မဖော်ထုတ်နိုင်ပါဘူး။ကိုဗစ်-၁၉ သံသယလူနာ သေတဲ့ဦးရေများလာပေမဲ့ တစ်ယောက်မှ ဒီရောဂါနဲ့မဟုတ်ဘူးလို့ အစိုးရထုတ်ပြန်လေ၊ ဖေ့စ်ဘုတ်ပေါ်မှာ သတင်းတု သတင်းမှားတွေ တက်လာလေပါပဲ။
ဒါကိုလဲ အစိုးရက စောင့်ကြည့်စိစစ်ပြီး သတင်းမှန်ကို အချိန်နဲ့တပြေးညီပြန်တင်ပေးခြင်း မလုပ်နိုင်ပါဘူး။

ကိုဗစ်-၁၉ လို ရောဂါဆိုးကြီးနဲ့ မြန်မာအစိုးရရဲ့ ထောင့်မစေ့တဲ့ စီမံခန့်ခွဲပုံဟာ တကယ်တမ်း မြန်မာတို့ကို ဒီရောဂါကူးစက်လို့ လူနာအစုလိုက်အပြုံလိုက်ဖြစ်လာရင် ခက်ကြချေသေးရဲ့။လက်ရှိအနေအထားအတိုင်း မြန်မာလူထု ဆက်လက်ဘေးကင်းနေပါစေလို့ ဆုတောင်းရုံကလွဲလို့ မတတ်နိုင်ပြီ။

ခင်နှင်းဦး
မတ် - ၂၅

( Zawgyi )

၂၀၁၉ ဒီဇင္ဘာ ၂၇ ရက္ကစၿပီး တ႐ုတ္ျပည္၊ ဝူဟန္ၿမိဳ႕မွာစတင္ေတြ႕တဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္တစ္မ်ိဳးေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ အသက္ရႉလမ္းေၾကာင္းဆိုင္ရာ အဆုတ္ေရာဂါကို စေတြ႕ရာေဒသကိုစြဲၿပီး ဝူဟန္ဗိုင္းရပ္စ္ေရာဂါလို႔ ေခၚေဝၚၾကပါတယ္။ေနာက္ပိုင္းမွာ ဗိုင္းရပ္စ္နာမည္ကို ကို႐ိုနာလို႔ေခၚတာေၾကာင့္ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ေရာဂါလို႔ အမည္တပ္ၾကပါတယ္။ဒီေရာဂါဟာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံထဲမွာသာမက၊ တျခားကမာၻ႔ႏိုင္ငံအေတာ္မ်ားမ်ားဆီ အခ်ိန္တိုအတြင္း ပ်ံ႕ႏွံ႔ကူးစက္ခဲ့ပါတယ္။ဒီေရာဂါဟာ ရက္ပိုင္းလပိုင္းအတြင္း ကမာၻ႔ႏိုင္ငံ ၁၄၀ ေက်ာ္ကို ကူးစက္သြားၿပီး တစ္ကမာၻလုံးကို ကိုင္လႈပ္လိုက္ပါတယ္။
ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ (WHO) က ဒီေရာဂါနာမည္ကို ကိုဗစ္-၁၉ လို႔ သတ္မွတ္ေပးလိုက္ၿပီး WHO ကပါ ေစာင့္ၾကည့္ရတဲ့ ကပ္ေရာဂါျဖစ္လာပါတယ္။

တ႐ုတ္မွာစျဖစ္ၿပီဆိုတာနဲ႔ ခ်က္ျခင္းလိုလို ဂ်ပန္၊ စကၤာပူ၊ ထိုင္း စတဲ့ႏိုင္ငံေတြကိုကူး။အဲဒီေနာက္ အင္မတန္ေဝးကြာတဲ့ အေမရိကန္၊ အီတလီ၊ ျပင္သစ္ စတဲ့ႏိုင္ငံေတြဆီကူး။တခါ ေတာင္ကိုရီးယားဆီ ကူးစက္ပါတယ္။ေရာဂါကဆန္းျပားၿပီး ၃ လအတြင္း ကမာၻ႔ႏိုင္ငံ ၁၄၀ ေက်ာ္ထိ ကူးစက္လာတဲ့ ေၾကာက္မက္ဖြယ္ေရာဂါဆိုေတာ့ အာရွႏိုင္ငံေတြေရာ၊ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြကေရာ သူတို႔ႏိုင္ငံဆီ အဝင္အထြက္ေတြကို ပိတ္ပင္ၾကပါတယ္။တ႐ုတ္ေလေၾကာင္းလိုင္းေတြကို ပိတ္ၾကပါတယ္။သူတို႔ႏိုင္ငံကိုဝင္လာမယ့္ ႏိုင္ငံျခားသားေတြကို လြယ္လင့္တကူ ဗီဇာမေပးေတာ့ပါဘူး။

ကမာၻတဝန္း ဒီလိုလႈပ္လႈပ္ရွားရွားျဖစ္ေနခ်ိန္မွာ ျမန္မာက ေအးေအးေဆးေဆးပါပဲ။မႏၲေလးကိုဝင္ထြက္ေနတဲ့ တ႐ုတ္ေလေၾကာင္းလိုင္းတစ္လိုင္းကို တ႐ုတ္ဘက္က စပိတ္လိုက္ေပမဲ့၊ ရန္ကုန္နဲ႔ တ႐ုတ္ ပ်ံသန္းေနတဲ့ တျခားေလေၾကာင္းေတြက မပိတ္ၾကပါဘူး။က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာနက ေလဆိပ္၊ ေရဆိပ္၊ ကားဂိတ္ေတြမွာစစ္ေဆးဖို႔ ဘယ္လိုအစီအစဥ္ေတြ ခ်မွတ္ထားပါတယ္ေျပာေပမဲ့ ထုံးစံအတိုင္း လက္ေတြ႕မွာေတာ့ မဂၤလာဒုံေလဆိပ္ဟာ ဝင္လာသူအေပါင္းကို စစ္ေဆးမႈဘာတစ္ခုမွမလုပ္ဘဲ ဝင္ထြက္ခြင့္ေပးေနပုံေတြကို လူထုကဓာတ္ပုံေတြ႐ိုက္ၿပီး ေဖ့စ္ဘုတ္ေပၚတင္ၾကပါတယ္။

ဒီေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ေလဆိပ္ကိုဝင္လာသူေတြက္ နဖူးအပူခ်ိန္တိုင္းကရိယာနဲ႔ တိုင္းတာစစ္ေဆးေနတဲ့ပုံေတြ တက္လာပါတယ္။က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာနက ကို႐ိုနာေရာဂါအတြက္ ဘယ္လိုျပင္ဆင္မႈေတြလုပ္ထားပါတယ္ တခ်ိန္လုံးရွင္းျပေနပါတယ္။ေစာင့္ၾကည့္သံသယလူနာေတြရွိလာေပမဲ့ ကို႐ိုနာေရာဂါျဖစ္သူမရွိေသးဆိုတဲ့ အေျဖကို က်န္မာေရးဝန္ႀကီးဌာနက ေတာက္ေလွ်ာက္ေျပာေပးေနပါတယ္။ဒါကိုမယုံသူေတြရွိေပမဲ့ ေသခ်ာတာတစ္ခုကေတာ့ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ေရာဂါ ျဖစ္ၿပီဆိုရင္ေတာင္ ျမန္မာမွာ ဖုံးမရဖိမရ ေသသူမ်ားျပားတဲ့အထိ ဒီေရာဂါမကူးေသးဘူးဆိုတာပါပဲ။

တ႐ုတ္ - ျမန္မာ နယ္စပ္ကုန္သြယ္ေရး ရပ္ဆိုင္းထားရလို႔ ျမန္မာဘက္က ဖရဲ၊ သခြား ေတာင္သူေတြ အခက္စေတြ႕ၾကရပါၿပီ။ျမန္မာႏိုင္ငံကို အမ်ားဆုံးလာေရာက္ေနတဲ့ တိုးရစ္ေတြက တ႐ုတ္ေတြဆိုေတာ့ တ႐ုတ္အပါအဝင္ ကမာၻလွည့္ခရီးသည္ေတြ မဝင္ေတာ့တာဟာ ခရီးသြားလုပ္ငန္းကုမၸဏီေတြ၊ တိုးဂိုက္စ္ေတြ၊ ခရီးသြားလုပ္ငန္းကို တည္မွီေနတဲ့ ဟိုတယ္ေတြ၊ အႀကီးစားကုန္သည္ေတြ၊ အငယ္စားေဈးသည္ေလးေတြအားလုံး ထိခိုက္ၾကပါၿပီ။တစ္ဘက္မွာလဲ အထည္ခ်ဳပ္လုပ္ငန္းေတြလိုအပ္တဲ့ ကုန္ၾကမ္းေတြ တ႐ုတ္ဘက္က ဝင္မလာေတာ့လို႔ ပိတ္ရမယ့္အထည္ခ်ဳပ္စက္႐ုံေတြ တန္းစီေနသလို၊ အလုပ္ရွင္ထြက္ေျပးတဲ့ အထည္ခ်ဳပ္လုပ္ငန္းေတြလဲ ရွိလာပါတယ္။

ဒါတင္မကေသးပါဘူး။တ႐ုတ္ဘက္ေရာက္ေနတဲ့ ျမန္မာေ႐ႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမားေတြ နယ္စပ္ကတဆင့္ တဖြဲဖြဲ ျမန္မာျပည္ထဲျပန္လာၾကပါတယ္။ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ဟာ ထိုင္းကိုကူးစက္ေနၿပီမို႔ ထိုင္းဘက္မွာ အလုပ္လုပ္ေနတဲ့ ျမန္မာအေတာ္မ်ားမ်ားလဲ ျပန္လာၾကပါတယ္။ဒီအေျခအေနမွာ ျမန္မာတို႔ အသြားမပ်က္ အစားမပ်က္ ေနေနၾကဆဲပါ။ရွည္လ်ားတဲ့ တ႐ုတ္ - ျမန္မာ နယ္စပ္တေလွ်ာက္က ဝင္ထြက္ေနတဲ့ တ႐ုတ္ေတြကိုလဲ ျမန္မာဘက္က လူေစ့တက္ေစ့ မစစ္ေဆးႏိုင္၊ မထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ပါဘူး။အဲဒီတ႐ုတ္ေတြ၊ ျမန္မာေတြကတဆင့္ ဒီေရာဂါကူးမယ္ဆိုရင္ေတာင္ ျမန္မာႏိုင္ငံအႏွံ႔ ေရာဂါကူးေလာက္ေနပါၿပီ။

ဒုတိယစီးပြားေရးအင္အားအႀကီးဆုံး တ႐ုတ္မွာ ဒီေရာဂါျဖစ္လိုက္တာဟာ တစ္ကမာၻလုံးကို တုန္လႈပ္ေျခာက္ျခားသြားေစပါတယ္။တစ္မာၻလုံးရဲ႕ ပုံမွန္လည္ပတ္ေနမႈ ရပ္ဆိုင္းသြားပါတယ္။ေရာဂါကူးစက္ခံရတဲ့ ႏိုင္ငံအမ်ားစုဟာ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ၿပီးႏိုင္ငံေတြ ျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ သူ႔ႏိုင္ငံသူ႔ႏိုင္ငံသားေတြကို ကာကြယ္ဖို႔ နည္းစုံလမ္းစုံ အားထုတ္လုပ္ကိုင္ၾကပါတယ္။အာရွႏိုင္ငံေတြထဲမွာ ဒီေရာဂါကို စနစ္တက်ကိုင္တြယ္စီမံႏိုင္တဲ့ ႏိုင္ငံ ၂ ႏိုင္ငံက ဂ်ပန္နဲ႔ စင္ကာပူပါ။

ဂ်ပန္မွာ ေက်ာင္းအားလုံးပိတ္လိုက္ပါတယ္။ဂ်ပန္က မိဘအမ်ားစုဟာ အေဖေရာ အေမပါ အလုပ္လုပ္ၾကရလို႔ မူလတန္းကေန အထက္တန္းထိ ေက်ာင္းေတြပိတ္လိုက္တဲ့အတြက္ အခက္အခဲျဖစ္ၾကမယ့္ ဂ်ပန္မိဘေတြကို ဂ်ပန္လုပ္ငန္းရွင္ေတြ၊ ဂ်ပန္ကုမၸဏီေတြက ကူညီၾကပါတယ္။
ဂ်ပန္ကေလးေတြကို ေက်ာင္းက ေန႔လယ္စာေကြၽးတာျဖစ္လို႔ အလုပ္သြားမယ့္ အေဖနဲ႔ အေမက သူတို႔ကိုအိမ္မွာထားရေတာ့မယ့္အေရး၊ သူတို႔စားဖို႔ေသာက္ဖို႔ လုပ္ေပးရမယ့္အေရးေတြကို ရင္ဆိုင္ရပါေတာ့မယ္။ဒီအခက္အခဲကိုေျဖရွင္းဖို႔ အလယ္တန္းနဲ႔ အထက္တန္းေက်ာင္းသားရွိတဲ့ အိမ္ေတြကို အလုပ္ရွင္ေတြက ထမင္းဘူးဖိုးမယူဘဲ ပို႔ခပဲယူၿပီး ထမင္းဘူးပို႔ေပးတဲ့အစီအစဥ္ လုပ္ေပးပါတယ္။မူလတန္းေက်ာင္းသားေတြကို အပ္တာလက္ခံေပးမယ့္ ေနရာေတြကိုေတာ့ ထမင္းဆုပ္အလကားေဝေပးၾကပါတယ္။

ဂ်ပန္ႏိုင္ငံမွာ လူသိမ်ားတဲ့ အရက္ဆိုင္ျဖစ္တဲ့ ဝါတာမီကုမၸဏီက (Watami) ကေလးေတြရွိတဲ့ အိမ္ေတြကို တစ္ရက္ ထမင္းအနပ္ေပါင္း ၂၅၀၀၀ ႏႈန္းနဲ႔ ၃.၄.၂၀၂၀ ရက္ေန႔ထိ ေပးပို႔ဖို႔ျပင္ဆင္ပါတယ္။ Lawson ကုန္စုံဆိုင္ ကုမၸဏီကလဲ ကေလးအပ္လက္ခံတဲ့ ကေလးထိန္းေက်ာင္းေတြကို ကေလးတစ္ေယာက္အတြက္ ထမင္းဆုပ္ ၂ ဆုပ္ ေပးေဝတာကို ထမင္းဆုပ္ ၃၀၀၀၀ ထိ ရည္႐ြယ္ေပမဲ့ ၃၈၀၀၀၀ ထိ တိုးျမႇင့္ေပးေဝမယ္လို႔ ေၾကညာပါတယ္။ Yoshinoya ပုံစားထမင္းဆိုင္က ၁၂ ႏွစ္ေအာက္ကေလးေတြ အမဲသားနဲ႔ ပါဆယ္ဝယ္မယ္ဆိုရင္ ေဈးေလွ်ာ့ေပးမယ့္အစီအစဥ္ကို လုပ္ေဆာင္ေပးပါတယ္။

ဒီအေၾကာင္းေတြကို ဂ်ပန္မွာေရာက္ေနတဲ့ ခင္မ်ိဳးခ်စ္ဆိုသူက ေဖ့စ္ဘုတ္ေပၚေရးတင္တာပါ။ဒီပို႔စ္ကိုတင္သူ ခင္မ်ိဳးခ်စ္ က ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတကာမွာ ကုန္ေဈးႏႈန္းေတြခုန္တက္ခ်ိန္မွာ ဂ်ပန္ေတြဟာ သူတို႔ႏိုင္ငံသားအခ်င္းခ်င္း ကိုယ္ခ်င္းစာတရားနဲ႔ ကူညီၾကတာပါတဲ့။ဒါ့အျပင္ ဂ်ပန္စီးပြားေရးသမားေတြရဲ႕ ဝန္ေဆာင္မႈစိတ္ဓာတ္အရင္းခံက “ဧည့္သည္ရွိလို႔ ေဈးသည္ျဖစ္ခြင့္ရတာ” ဆိုတဲ့ စားသုံးရဲ႕ေက်းဇူးတရားကို ဦးထိပ္ထားမႈျဖစ္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ေရာဂါကူးစက္မႈအတြက္ အတုယူစရာေကာင္းတာက၊ စကၤာပူအစိုးရရဲ႕ ဘက္စုံေထာင့္စုံ ျပင္ဆင္စီမံခန႔္ခြဲမႈပါ။စကၤာပူက ဝန္ႀကီးဌာနအားလုံး စုေပါင္းၿပီး စနစ္တက်လုပ္ေဆာင္ၾကပါတယ္။ရပ္ကြက္လိုက္ လူကုန္ပဏာမစစ္ေဆးတာေတြလုပ္ၿပီး ေရာဂါေတြ႕သူေတြကို ေရာဂါအေျခအေနအလိုက္ ခြဲျခားထားၿပီး ကုသေပးပါတယ္။သတင္းအတုေတြ မတက္လာဖို႔ သတင္းမွန္ထုတ္ျပန္ေရးအဖြဲ႕က စဥ္ဆက္မျပတ္သတင္းေတြကို တင္ေပးၿပီး ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ သတင္းေတြဖတ္ႏိုင္တဲ့ ဝက္ဆိုဒ္တစ္ခုကိုပါ ခ်က္ျခင္းလႊင့္ထုတ္ေပးပါတယ္။
အမ်ားနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ေနရာေတြကို ၆ လခံတဲ့ ပိုးသတ္ေဆးေတြ ဖ်န္းပက္ပါတယ္။တျခားလိုအပ္တဲ့ လုပ္ငန္းမွန္သမွ် ေထာင့္ေစ့ေအာင္စီမံထားၿပီး သူ႔ႏိုင္ငံသားေတြကို ကာကြယ္ေပးတာေၾကာင့္ စကၤာပူဟာ ေရာဂါထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္မႈ စီမံခန႔္ခြဲမႈအေကာင္းဆုံး ႏိုင္ငံအျဖစ္ သတ္မွတ္တာခံရပါတယ္။

ျမန္မာကေတာ့ ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ (WHO) က ၁၂.၃.၂၀၂၀ မွာ ကိုဗစ္-၁၉ ကို ကမာၻ႔ကပ္ေရာဂါအျဖစ္ ေၾကညာေတာ့မွ ၁၃.၃.၂၀၂၀ မွာ တစ္ျပည္လုံးအတိုင္းအတာနဲ႔ လူစုလူေဝးေတြမလုပ္ဖို႔ ကိုဗစ္-၁၉ ေရာဂါ ကာကြယ္ဖို႔ က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာနက ထုတ္ျပန္တဲ့အတိုင္း လိုက္နာၾကဖို႔ အစိုးရက ေၾကညာခ်က္ေတြ ထုတ္ျပန္ပါတယ္။၂ လေက်ာ္ ၃ လနီးပါး ဘာမွမမႈဘဲေနလာတဲ့ ျမန္မာေတြဟာ အဲဒီေန႔ (၁၃.၃.၂၀၂၀) မွာ အလုအယက္ ေဈးေတြဝယ္ၾကပါတယ္။ေရွာ့ပင္းေမာလ္ေတြမွာ ပစၥည္းေတြျပတ္သြားတဲ့ထိ ေဈးဝယ္ၾကပါတယ္။

အစိုးရက လူထုအတြက္ လုပ္ေပးမယ့္အစီအစဥ္ေတြနဲ႔ က်န္းမာေရးဌာနရဲ႕ ထုတ္ျပန္ခ်က္ေတြကို လိုက္နာၾကဖို႔၊ လက္ေဆးၾကဖို႔ ႏိုင္ငံေတာ္၏အတိုင္ပင္ခံ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ကိုယ္တိုင္ လူထုကို ႐ုပ္သံကတဆင့္ အမွာစကားေျပာပါတယ္။ႏိုင္ငံရဲ႕စီးပြားေရးအေျခအေန၊ ျဖစ္လာရင္ ရင္ဆိုင္ရမယ့္ အေနအထားေတြဟာ အင္မတန္ေဘးက်ပ္နံက်ပ္ျဖစ္မွာမို႔ မိန႔္ခြန္းတိုတိုေလးေျပာတဲ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တစ္ေယာက္ စကားမထစ္စဖူး ထစ္ေနတယ္လို႔ ေဝဖန္သူေတြလဲရွိလာပါတယ္။

မေလးေတြ၊ ဘဂၤါလီေတြ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ေရာဂါအတြက္ လူစုလူေဝးနဲ႔ ဆုေတာင္းပြဲေတြ လုပ္ၾကပါတယ္။ျမန္မာအေတာ္မ်ားမ်ားလဲ ပရိတ္႐ြတ္တာ ဘုရားရွိခိုး တရားထိုင္တာကို ယုံၾကည္ၾကပါတယ္။ဒီလိုစိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ယုံၾကည္ၾကတာ အျပစ္တင္ဖို႔မရွိပါဘူး။ဒါေပမဲ့ သမၼတ႐ုံးေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူက လက္ရွိ ျမန္မာတို႔ရဲ႕ လူေနမႈပုံစံေၾကာင့္ (ေငြစကၠဴေတြ ကိုင္သုံးေနတာ စတဲ့) ေရာဂါဒဏ္ခံႏိုင္တာျဖစ္တယ္။ေဈးတင္ေရာင္းသူေတြ၊ သတင္းအမွားျဖန႔္သူေတြကို ေဖာ္ထုတ္လို႔ရရင္ အေရးယူမယ္လို႔ သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲမွာ ေျပာဆိုပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ ဘယ္ေဆး႐ုံမွာ ကိုဗစ္-၁၉ နဲ႔ လူဘယ္ႏွစ္ေယာက္ေသသြားၿပီဆိုတဲ့ သတင္းမွားျဖန႔္သူ သတင္းဌာန ဘာကိုမွေဖာ္ထုတ္အေရးယူႏိုင္ျခင္းမရွိပါဘူး။ဒီေတာ့အစိုးရအေနနဲ႔ ဒီလိုသတင္းတုဌာနေတြ၊ လူပုဂၢိဳလ္ေတြကို ခုထိမေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ဘူးဆိုတဲ့ အေျဖရရွိပါတယ္။

၁၉.၃.၂၀၂၀ ရက္ေန႔မွာ စားအုန္းဆီေတြကို လူေတြအလုအယက္ဝယ္ၾကျပန္ပါတယ္။အစိုးရ႐ုပ္သံက စားအုန္းဆီေတြကို အလုအယက္ဝယ္တာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဘာမွမလႊင့္ထုတ္ပါဘူး။ပုဂၢလိက႐ုပ္သံတစ္ခုက ဆီကုန္သည္ႀကီးမ်ားအသင္းက တာဝန္ရွိသူတေယာက္နဲ႔ ေတြ႕ဆုံေမးျမန္းခန္းကို ၂၀.၃.၂၀၂၀ မွာ ထုတ္လႊင့္ေပးပါတယ္။ဆီကုန္သည္အသင္း တာဝန္ရွိသူက စားအုန္းဆီေတြျပတ္လပ္ဖို႔ ေဈးတက္ဖို႔မရွိေၾကာင္း ရွင္းျပပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ နယ္ဘက္ တခ်ိဳ႕ေဒသေတြမွာ တကယ္ျဖစ္ေနတာက ဆီကုန္သည္ေတြက စားအုန္းဆီေတြကို ထုတ္မေရာင္းဘဲ ေဈးကိုင္ထားၾကတာပါ။အစိုးရဟာ ကုန္ေဈးႏႈန္းတက္ေရာင္းသူေတြကို အေရးယူမယ္။သတင္းမွားျဖန႔္သူေတြကို ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ရင္ အေရးယူမယ္ ဆိုပါတယ္။တကယ့္လက္ေတြ႕ ဆီကုန္သည္ေတြ ဆီကိုကစားေနတာကိုလဲ အစိုးရမသိပါဘူး။သတင္းတုတင္သူေတြကိုလဲ မေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ပါဘူး။ကိုဗစ္-၁၉ သံသယလူနာ ေသတဲ့ဦးေရမ်ားလာေပမဲ့ တစ္ေယာက္မွ ဒီေရာဂါနဲ႔မဟုတ္ဘူးလို႔ အစိုးရထုတ္ျပန္ေလ၊ ေဖ့စ္ဘုတ္ေပၚမွာ သတင္းတု သတင္းမွားေတြ တက္လာေလပါပဲ။
ဒါကိုလဲ အစိုးရက ေစာင့္ၾကည့္စိစစ္ၿပီး သတင္းမွန္ကို အခ်ိန္နဲ႔တေျပးညီျပန္တင္ေပးျခင္း မလုပ္ႏိုင္ပါဘူး။

ကိုဗစ္-၁၉ လို ေရာဂါဆိုးႀကီးနဲ႔ ျမန္မာအစိုးရရဲ႕ ေထာင့္မေစ့တဲ့ စီမံခန႔္ခြဲပုံဟာ တကယ္တမ္း ျမန္မာတို႔ကို ဒီေရာဂါကူးစက္လို႔ လူနာအစုလိုက္အၿပဳံလိုက္ျဖစ္လာရင္ ခက္ၾကေခ်ေသးရဲ႕။လက္ရွိအေနအထားအတိုင္း ျမန္မာလူထု ဆက္လက္ေဘးကင္းေနပါေစလို႔ ဆုေတာင္း႐ုံကလြဲလို႔ မတတ္ႏိုင္ၿပီ။

ခင္ႏွင္းဦး
မတ္ - ၂၅