“ မြန်မာအာဏာသိမ်းမှု အနောက်တိုင်းစီးပွားရေးများထိခိုက်”

စစ်အာဏာသိမ်းမှုသည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ရင်းနှီးမြှုုပ်နှံထားသော အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနှင့် အခြား အနောက်တိုင်းနိုင်ငံများမှ ကုမ္ပဏီများ၏ စိတ်ဝင်စားမှုကိုလျှော့နည်းစေပြီး အမေရိကန်ကုမ္ပဏီကြီး များထွက် ခွာသွားမှု ဖြစ်စေနိုင်ကြောင်း ကုန်သွယ်ရေး ကျွမ်းကျင်သူများနှင့် သုတေသီများ ပြောကြားသည်။

 

မြန်မာနှင့်အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအကြားကုန်သွယ်မှုမှာ ၂၀၁၉ ခုနှစ်က အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁.၂ ဘီလီယံဖိုးရှိရာမှ  ၂၀၂၀ ခုနှစ် ၁၁ လအတွင်း အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁.၃ ဘီလီယံဖိုးအထိမြင့်တက်လာကြောင်း အမေရိကန် စာရင်အင်းဗျူရို၏ အဆိုအရ သိရသည်။

 

အဝတ်အထည်နှင် ဖိနပ်များသည် အမေရိကန်က မြန်မာမှတင်သွင်းကုန်အားလုံး၏ ၄၁ ရာခိုင်နှုန်းရှိ ကာ အထုတ်အပိုးအိပ်များက ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းရှိပြီး ငါးတင်ပို့မှု ၄ ရာခိုင်နှုန်းရှိကြောင်း S&P Global Market Intelligence ဈေးကွက်သုတေသနဌာနလုပ်ငန်း Panjiva ကဆိုသည်။

 

အထုတ်အပိုးအိပ်လုပ်ငန်း Samsonite နှင့် ပုဂ္ဂလိကပိုင် အထည်ချုပ်လုပ်ငန်း LL Bean သည် လက်လီအရောင်းလုပ်ငန်း H&M နှင့် Adidas အပြင် မြန်မာနိုင်ငံမှ အဓိကတင်သွင်းနေသည့် အမေရိကန်လုပ် ငန်းကြီးများဖြစ်ကြောင်း Panjiva ကဆိုသည်။

 

အမေရိကန်ကမြန်မာနိုင်ငံမှ သွင်းကုန်မြင့်မားလာခြင်းသည် တရုတ်နိုင်ငံအပေါ် အခွန်တိုးမြှင့်ခြင်း ကြောင်းတစိတ်တပိုင်းပါသော်လည်း မြန်မာနိုင်ငံသည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ကုန်စည်ပေးပို့သော နိုင်ငံများစာရင်းတွင် အဆင့် ၈၄ သာရှိကြောင်းအမေရိကန် စာရင်းများအရ သိရသည်။

 

၂၀၁၉-၂၀ ဘာဏ္ဍာရေးနှစ်အတွင်း မြန်မာနိုင်ငံသို့ နိုင်ငံခြားတိုက်ရိုက်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုကတိ ကဝတ် ၃၃ ရာခိုင်နှုန်းတက်လာပြီး အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၅.၅ ဘီလျှံရှိကြောင်း ကမ္ဘာ့ဘဏ်ကဆို သည်။ ထိုကတိကဝတ် များတွင် စင်္ကာပူနှင့်ဟောင်ကောင်ကထိပ်ဆုံးမှ ပါဝင်သော်လည်း ကပ်ရောဂါနှင့် ဈေးကွက် ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုများအရ မရေရာတော့ပေ။

 

လွန်ခဲ့သော နှစ်ကုန်အထိ တရုတ်နိုင်ငံသည် ဒေါ်လာ ၂၁.၅ သန်းမြှုပ်နှံထားသည့် စင်္ကာပူပြီးလျှင်  မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဒုတိယအကြီးမားဆုံး ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူဖြစ်သည်။ ဘေကျင်းသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ကုန်သွယ်မှု ၃ ပုံ ၁ ပုံရှိပြီး အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုထက် ၁၀ ဆ ကျော်သည်။အမေရိကန်က မြန်မာနိုင်ငံတွင် တိုက်ရိုက်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုကို မသိရသောကြောင်း အမေရိကန် ကုန်သွယ်ရေး ကိုယ်စားလှယ်ရုံးကပြောသည်။

 

မြန်မာစစ်တပ်သည် တနင်္လာနေ့က စစ်တပ်အကြီးအကဲမင်းအောင်လှိုင်ကို အာဏာပေးအပ်ပြီး တနှစ်ကြာအရေးပေါ်အခြေအနေကြေညာသည်။ ရွေးကောက်ပွဲတွင်လိမ်သည်ဟု မဲလိမ်ကြောင်း အကြောင်းပြခဲ့သည်။

 

တင်းမာမှု ပိုမိုဆိုးရွား

 

ထိုလုပ်ရပ်ကို အနောက်နိုင်ငံခေါင်းဆောင်များက ရှုတ်ချပြီး အမေရိကန်အစိုးရက အရေးယူပိတ်ဆို့ မှုသစ် ချမှတ်ရန် ခြိမ်းခြောက်ကာ မြန်မာမှ ဘင်္ဂါလီ( ဆောင်းပါးအသုံးအနူန်း Rohingya) တစ်သန်းနှင့် ပတ်သက်ပြီး မေးခွန်းထုတ်သည်။

 

ယခုအာဏာသိမ်းမှုသည် ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် အရေးယူပိတ်ဆို့မှုများ ချမှတ်ပြီးနောက် အမေ ရိကန်-မြန်မာဆက်ဆံရေးကို ပိုမိုဆိုးရွားစေမည်ဖြစ်ကြောင်းနှင့် ကုန်သွယ်မှုဆက်ဆံရေး ရှုပ်ထွေးစေ မည်ဖြစ်ကြောင်း Woodrow Wilson International Center for Scholars ဌာနမှ လူးကပ်စ် မိုင်ယာပြောသည်။

 

“ကုန်သွယ်ရေးမှာ ဘင်္ဂါလီ( ဆောင်းပါးအသုံးအနူန်း Rohingya)ပြဿနာကြောင့် လူ့အခွင့်အရေး မှတ် တမ်းမကောင်းဘဲ တရုတ်နဲ့ယှဉ်ရင် မြန်မာက အနောက်နိုင်ငံလုပ်ငန်းတွေအတွက် ဆွဲဆောင်မှုအားနည်း တယ်” ဟု မိုင်ယာပြောသည်။

 

ဘိုင်ဒင်အစိုးရက လူ့အခွင့်အရေးကို ပိုမိုအာရုံစိုက်ရန် ကတိပေးထားစဉ် ယခုအာဏာသိမ်းမှုကြောင်း အမေရိကန် ကုမ္ပဏီများ မြန်မာမှ ထွက်ခွာနိုင်ကြောင်း နိုင်ငံတကာသေနင်္ဂဗျူဟာလေ့လာရေးဌာနမှ ကုန်သွယ် ရေး ကျွမ်းကျင်သူ ဝီလျှံ ရင့်ချ်ပြောသည်။

 

လုပ်အားခ ဈေးချိုသောကြောင့် အမေရိကန်ကုမ္ပဏီအချို့သည် မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်  တရုတ်မှ မြန်မာနိုင်ငံသို့ရွှေ့ပြောင်းလာသော်လည်း မြန်မာနိုင်ငံတွင် အခြေခံအဆောက်အအုံမရှိသောကြောင်း ရင်းနှီးမြှုပ် နှံမှု မထွန်းကားကြောင်း သူပြောသည်။

 

အမေရိကန်လုပ်ငန်းအများစုသည် နှိုင်းယှဉ်ချက်အားဖြင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနည်းသောကြောင့် အချိန်ယူရန်လို လျှင်ပင် အလွယ်တကူ ရွှေ့ပြောင်းနိုင်ကြောင်း ရင့်ချ်ပြောသည်။“တပိုင်းလျှပ်ကူးဆီမီကွန်ဒတ်တာတွေ ထုတ်နေတာ မဟုတ်ဘူး။ ဒီစက်ရုံတွေက ထူထောင်ရတာ နှိုင်းယှဉ်ချက်အားဖြင့်လွယ်တယ်” ဟု သူပြောသည်။

 

၎င်းတို့အဖွဲ့ဝင်အများအပြားသည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် စီးပွားရေးလုပ်ခဲ့ကြောင်း ယခုအာဏာသိမ်းမှုကြောင့် စိုးရိမ်နေကြောင်း အမေရိကန်အဝတ်အထည်နှင့်ဖိနပ်လုပ်ငန်းအသင်း ဥက္ကဋ္ဌ စတီဖင်လမ်းမားပြောသည်။

 

“ဒီမိုကရေစီအခွင့်အရေးတွေနဲ့ အင်စတီကျူးရှင်းတွေကို ချက်ခြင်းပြန်လည်ထိန်းသိမ်းဖို့ ကျနော်တို့တိုက် တွန်းတယ်။အခုအကျပ်အတည်းကို လျှင်မြန် ငြိမ်းချမ်း ဒီမိုကရေစီနည်းနဲ့ ဖြေရှင်းဖို့ ၊ အလုပ်ကြိုးစားတဲ့ မြန်မာ ပြည်သူတွေလုပ်ဆောင်ထားတဲ့ စီးပွားရေးတိုးတက်မှုကို မထိခိုက်တဲ့နည်းနဲ့ဖြေရှင်းဖို့ ကျနော်တို့နှလုံးသား နဲ့ဆုတောင်းတွေက မြန်မာပြည်သူတွေနဲ့အတူရှိတယ်” ဟု သူပြောသည်။

 

အခြေအနေကို စောင့်ကြည့်နေကြောင်း ကုန်စည်ပေးသွင်းသူများနှင့် အနီးကပ်ဆက်ဆံနေကြောင်း H&M ပြောခွင့်ရသူကပြောသော်လည်း နေရာရွေ့ပြောင်းရန် လတ်တလောအစီအစဉ်နှင့်ပတ်သက်ပြီး ပြောကြား ခြင်းမရှိပေ။

 

“ဖြစ်ရပ်တွေကို အနီးကပ်စောင့်ကြည့်နေတယ်။ ဒီလိုပြောလို့ ကျနော်တို့ဘာဆက်လုပ်မယ်ဆိုတာကို မဆိုလိုဘူး” ဟု ထိုသူပြောသည်။

 

Linko

 

Ref: Ref: Myanmar coup may hit Western business interests: Trade experts:aljazeera 

 

(   Zawgyi  )