Hydatidiform mole ခေါျ စပစြျသီး သန်ဓတေညျခွငျး

Hydatidiform mole ခေါျ စပစြျသီး သန်ဓတေညျခွငျး

Hydatidiform mole ခေါျ စပစြျသီး သန်ဓတေညျခွငျး
 
Hydatidiform mole (H.mole) or molar pregnancy စပစြျသီး သန်ဓတေညျခွငျး ဆိုတာ ကိုယျဝနျဆောငျမိခငျတှမှော တှေ့ရတတျတဲ့အခွအေနတေဈခုပါ။ US လို နိုငျငံမြိုးမှာ ကိုယျဝနျဆောငျမိခငျ ၁၀၀၀ မှာ တဈယောကျနှုနျးတှေ့ရပီး အာရှတိုကျနိုငျငံတှမှောတော့ ပိုတှေ့ရပါတယျ။ သန်ဓသေား ခေါျ ကလေးလေးကောငျးစှာဖှံဖွိုးမလာဘဲ  အခငြျးဖွဈလာမယ့ျ trophoblasts လို့ခေါျတဲ့ cells တှသော သာမနျမဟုတျဘဲ အဆမတနျ ပှားမြားနခွေငျးကွောင့ျ သားအိမျထဲမှာ စပစြျသီးပုံစံကဲ့သို့သန်ဓတေညျခွငျး အဖွဈတှေ့ရခွငျးဖွဈပါတယျ။
 
ဘယျအသကျအရှယျမှာအဖွဈမြားလဲ?
 အသကျ ၃၅နှဈအထကျ နဲ့ အသကျ၂၀ အောကျ ကိုယျဝနျဆောငျမိခငျတှမှော ပိုတှေ့ရတတျပီး တဈခါ စပစြျသီးသန်ဓဖွေဈဖူးတဲ့သူမှာ နောကျတကွိမျဖွဈနိုငျခြပေိုရှိပါတယျ။
 
စပစြျသီးသန်ဓေ ခေါျ molar pregnancy မှာ-
1.complete mole - သားအိမျမှာ သန်ဓသေားလောငျး လုံးဝမဖှံဖွိုးဘဲ စပစြျသီးလို အလုံးလေးတှပေဲ တှေ့ရခွငျး နဲ့ 
2.Partial mole - စပစြျသီးလို အလုံးလေးတှရေော သန်ဓသေားလောငျး(မြားသောအားဖွင့ျ အဖတျတငျလေ့မရှိ) ရော တှဲတှေ့ရခွငျး  ဆိုပီး နှဈမြိုးရှိပါတယျ။
 
ဘာကွောင့ျ H.mole ဖွဈရတာလဲ?
Embryo ခေါျ သန်ဓသေားလောငျးလေးဖွဈလာဖို့ဆိုတာ မိခငျဘကျက egg လို့ခေါျတဲ့ မမြိုးဥနဲ့ ဖခငျဘကျက sperm လို့ခေါျတဲ့ သုတျပိုးတို့ ပေါငျးစပျသန်ဓအေောငျပွီးမှ ဖွဈလာရတာပါ။ Embryo ခေါျ သန်ဓသေားလောငျးလေးမှာ chromosomes ၂၃ စုံ ပါရှိပွီး အမဘေကျက မြိုးရိုးဗီဇတဝကျနဲ့ အဖဘေကျက တဝကျနဲ့ ဖှဲ့စညျးထားတာပါ။ 
-Complete mole မှာတော့ အမဘေကျက မမြိုးဥဟာ မြိုးမအောငျဘဲ မြိုးရိုးဗီဇပါမလာဘဲ အဖဘေကျက မြိုးရိုးဗီဇတှပေဲပါနတောပါ။ 
-Partial mole မှာတော့ အမဘေကျက မမြိုးဥက ပုံမှနျဖွဈပီး အဖဘေကျက မြိုးရိုးဗီဇ နှဈဆပါနတောပါ။ တနညျးအားဖွင့ျ မမြိုးဥလေးကို သုတျပိုးနှဈကောငျ မြိုးအောငျလို့ပါ။
 
စပစြျသီးသန်ဓတေညျရငျ သာမနျကိုယျဝနျနဲ့မတူပဲ ဘယျလိုလက်ခဏာတှေ တှေ့ရမလဲ?
-ကိုယျဝနျပထမ သုံးလအတှငျး မှေးလမျးကွောငျးမှ သှေးဆငျးခွငျး
-သာမနျထကျပို၍ ဆိုးရှားစှာ ပြို့အနျခွငျး
-စပစြျသီးကဲ့သို့ အလုံးလေးမြား မှေးလမျးကွောငျးမှ ဆငျးခွငျး
-ဆီးစပျတငျးခွငျး အောင့ျခွငျး
-ကိုယျဝနျဆောငျစဉျ သှေးပေါငျတကျခွငျး
-ကိုယျဝနျဆိပျတကျခွငျး ( သှေးပေါငျတကျခွငျးအပွငျ ဆီးထဲတှငျ ပရိုတိနျးဓါတျမြားပါခွငျး)
-တခါတရံ သိုငျးရှိုကျ ဟောျမုနျးမြားတဲ့ လက်ခဏာတှတှေေ့ရခွငျး (TSH လို့ခေါျတဲ့ သိုငျးရှိုကျဟောျမုနျးကို ပိုထှကျစတေဲ့ ဟောျမုနျးနဲ့ဆငျတူတဲ့ beta-hCG ဟောျမုနျးတကျနလေို့ပါ)
 
ဘယျလိုစမျးသပျစဈဆေးမှုတှေ လုပျမလဲ?
-အာထရာဆောငျးရိုကျကွည့ျရငျ သားအိမျထဲမှာ စပစြျသီးကဲ့သို့ အရညျအိတျလေးမြားကို snow storm (နှငျးမှုနျစကျမြား) ပုံစံတှေ့ရမှာပါ။
- သှေးထဲမှာ beta hCG ဟောျမုနျး ပမာဏ မြားနမှောပါ။
 
ကုသခွငျး 
Molar pregnancy လို့ရောဂါသိလြှငျ သိခွငျး အမွနျဆုံး ဖယျရှားပဈရမှာပါ။ ဘာကွောင့ျလဲဆိုတော့  Choriocarcinoma လို့ခေါျတဲ့ ကငျဆာဖွဈနိုငျခြရှေိလို့ပါ။ Suction curettage (Suction machine ခေါျ စုပျယူသည့ျစကျဖွင့ျ သားအိမျတှငျးရှိ တဈရှူးအသားစမြားကို ဖယျရှားခွငျး) သို့မဟုတျ Surgical curettage (ခှဲစိတျ၍ ဖယျရှားခွငျး) နညျးလမျးမြားဖွင့ျ ဖယျရှားနိုငျပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ သှေးထဲရှိ beta-hCG လို့ခေါျတဲ့ ဟောျမုနျးပမာဏကို အမွဲစဈဆေးနရေမှာပါ။ ဟောျမုနျးပမာဏ ပုံမှနျပွနျဖွဈပီးရငျလညျး ၆လမှ တဈနှဈအတှငျး ကလေးမယူသင့ျသေးပါဘူး။ ပွနျဖွဈနိုငျခြရှေိလို့ပါ။   
 
*Persistent Gestational throphoblastic Neoplasia*
H.mole ကို ဖယျထုတျပွီးရငျတောငျ ဟောျမုနျးပမာဏ ဆကျလကျမြားနသေေးရငျတော့ Persistent Gestational throphoblastic Neoplasia လို့ခေါျပါတယျ။ Invasive mole နဲ့ Choriocarcinoma ဆိုပီး နှဈမြိုးရှိပါတယျ။ဒီအခွအေနကေတော့ complete molar pregnancy တှရေဲ့ ၁၅-၂၀%မှာတှေ့ရပီး partial moles တှရေဲ့ ၅ရာခိုငျနှုနျးလောကျထိ တှေ့ရတတျပါတယျ။  
 
ကနြျးမာပြောျရှှငျကွပါစေ။
 
ဇီ၀က  ေဆး(၁) 
 
 
Hydatidiform mole ေခၚ စပ်စ္သီး သေႏၶတည္ျခင္း
 
Hydatidiform mole (H.mole) or molar pregnancy စပ်စ္သီး သေႏၶတည္ျခင္း ဆိုတာ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္ေတြမွာ ေတြ႕ရတတ္တဲ့အေျခအေနတစ္ခုပါ။ US လို ႏိုင္ငံမ်ိဳးမွာ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္ ၁၀၀၀ မွာ တစ္ေယာက္ႏႈန္းေတြ႕ရပီး အာရွတိုက္ႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ ပိုေတြ႕ရပါတယ္။ သေႏၶသား ေခၚ ကေလးေလးေကာင္းစြာဖြံၿဖိဳးမလာဘဲ  အခ်င္းျဖစ္လာမယ့္ trophoblasts လို႔ေခၚတဲ့ cells ေတြသာ သာမန္မဟုတ္ဘဲ အဆမတန္ ပြားမ်ားေနျခင္းေၾကာင့္ သားအိမ္ထဲမွာ စပ်စ္သီးပုံစံကဲ့သို႔သေႏၶတည္ျခင္း အျဖစ္ေတြ႕ရျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
 
ဘယ္အသက္အ႐ြယ္မွာအျဖစ္မ်ားလဲ?
 အသက္ ၃၅ႏွစ္အထက္ နဲ႔ အသက္၂၀ ေအာက္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္ေတြမွာ ပိုေတြ႕ရတတ္ပီး တစ္ခါ စပ်စ္သီးသေႏၶျဖစ္ဖူးတဲ့သူမွာ ေနာက္တႀကိမ္ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ပိုရွိပါတယ္။
 
စပ်စ္သီးသေႏၶ ေခၚ molar pregnancy မွာ-
1.complete mole - သားအိမ္မွာ သေႏၶသားေလာင္း လုံးဝမဖြံၿဖိဳးဘဲ စပ်စ္သီးလို အလုံးေလးေတြပဲ ေတြ႕ရျခင္း နဲ႔ 
2.Partial mole - စပ်စ္သီးလို အလုံးေလးေတြေရာ သေႏၶသားေလာင္း(မ်ားေသာအားျဖင့္ အဖတ္တင္ေလ့မရွိ) ေရာ တြဲေတြ႕ရျခင္း  ဆိုပီး ႏွစ္မ်ိဳးရွိပါတယ္။
 
ဘာေၾကာင့္ H.mole ျဖစ္ရတာလဲ?
Embryo ေခၚ သေႏၶသားေလာင္းေလးျဖစ္လာဖို႔ဆိုတာ မိခင္ဘက္က egg လို႔ေခၚတဲ့ မမ်ိဳးဥနဲ႔ ဖခင္ဘက္က sperm လို႔ေခၚတဲ့ သုတ္ပိုးတို႔ ေပါင္းစပ္သေႏၶေအာင္ၿပီးမွ ျဖစ္လာရတာပါ။ Embryo ေခၚ သေႏၶသားေလာင္းေလးမွာ chromosomes ၂၃ စုံ ပါရွိၿပီး အေမဘက္က မ်ိဳး႐ိုးဗီဇတဝက္နဲ႔ အေဖဘက္က တဝက္နဲ႔ ဖြဲ႕စည္းထားတာပါ။ 
-Complete mole မွာေတာ့ အေမဘက္က မမ်ိဳးဥဟာ မ်ိဳးမေအာင္ဘဲ မ်ိဳး႐ိုးဗီဇပါမလာဘဲ အေဖဘက္က မ်ိဳး႐ိုးဗီဇေတြပဲပါေနတာပါ။ 
-Partial mole မွာေတာ့ အေမဘက္က မမ်ိဳးဥက ပုံမွန္ျဖစ္ပီး အေဖဘက္က မ်ိဳး႐ိုးဗီဇ ႏွစ္ဆပါေနတာပါ။ တနည္းအားျဖင့္ မမ်ိဳးဥေလးကို သုတ္ပိုးႏွစ္ေကာင္ မ်ိဳးေအာင္လို႔ပါ။
 
စပ်စ္သီးသေႏၶတည္ရင္ သာမန္ကိုယ္ဝန္နဲ႔မတူပဲ ဘယ္လိုလကၡဏာေတြ ေတြ႕ရမလဲ?
-ကိုယ္ဝန္ပထမ သုံးလအတြင္း ေမြးလမ္းေၾကာင္းမွ ေသြးဆင္းျခင္း
-သာမန္ထက္ပို၍ ဆိုး႐ြားစြာ ပ်ိဳ႕အန္ျခင္း
-စပ်စ္သီးကဲ့သို႔ အလုံးေလးမ်ား ေမြးလမ္းေၾကာင္းမွ ဆင္းျခင္း
-ဆီးစပ္တင္းျခင္း ေအာင့္ျခင္း
-ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္ ေသြးေပါင္တက္ျခင္း
-ကိုယ္ဝန္ဆိပ္တက္ျခင္း ( ေသြးေပါင္တက္ျခင္းအျပင္ ဆီးထဲတြင္ ပ႐ိုတိန္းဓါတ္မ်ားပါျခင္း)
-တခါတရံ သိုင္း႐ြိဳက္ ေဟာ္မုန္းမ်ားတဲ့ လကၡဏာေတြေတြ႕ရျခင္း (TSH လို႔ေခၚတဲ့ သိုင္း႐ြိဳက္ေဟာ္မုန္းကို ပိုထြက္ေစတဲ့ ေဟာ္မုန္းနဲ႔ဆင္တူတဲ့ beta-hCG ေဟာ္မုန္းတက္ေနလို႔ပါ)
 
ဘယ္လိုစမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈေတြ လုပ္မလဲ?
-အာထရာေဆာင္း႐ိုက္ၾကည့္ရင္ သားအိမ္ထဲမွာ စပ်စ္သီးကဲ့သို႔ အရည္အိတ္ေလးမ်ားကို snow storm (ႏွင္းမႈန္စက္မ်ား) ပုံစံေတြ႕ရမွာပါ။
- ေသြးထဲမွာ beta hCG ေဟာ္မုန္း ပမာဏ မ်ားေနမွာပါ။
 
ကုသျခင္း 
Molar pregnancy လို႔ေရာဂါသိလွ်င္ သိျခင္း အျမန္ဆုံး ဖယ္ရွားပစ္ရမွာပါ။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့  Choriocarcinoma လို႔ေခၚတဲ့ ကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိလို႔ပါ။ Suction curettage (Suction machine ေခၚ စုပ္ယူသည့္စက္ျဖင့္ သားအိမ္တြင္းရွိ တစ္ရႉးအသားစမ်ားကို ဖယ္ရွားျခင္း) သို႔မဟုတ္ Surgical curettage (ခြဲစိတ္၍ ဖယ္ရွားျခင္း) နည္းလမ္းမ်ားျဖင့္ ဖယ္ရွားႏိုင္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ေသြးထဲရွိ beta-hCG လို႔ေခၚတဲ့ ေဟာ္မုန္းပမာဏကို အၿမဲစစ္ေဆးေနရမွာပါ။ ေဟာ္မုန္းပမာဏ ပုံမွန္ျပန္ျဖစ္ပီးရင္လည္း ၆လမွ တစ္ႏွစ္အတြင္း ကေလးမယူသင့္ေသးပါဘူး။ ျပန္ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိလို႔ပါ။   
 
*Persistent Gestational throphoblastic Neoplasia*
H.mole ကို ဖယ္ထုတ္ၿပီးရင္ေတာင္ ေဟာ္မုန္းပမာဏ ဆက္လက္မ်ားေနေသးရင္ေတာ့ Persistent Gestational throphoblastic Neoplasia လို႔ေခၚပါတယ္။ Invasive mole နဲ႔ Choriocarcinoma ဆိုပီး ႏွစ္မ်ိဳးရွိပါတယ္။ဒီအေျခအေနကေတာ့ complete molar pregnancy ေတြရဲ႕ ၁၅-၂၀%မွာေတြ႕ရပီး partial moles ေတြရဲ႕ ၅ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ထိ ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။  
 
က်န္းမာေပ်ာ္႐ႊင္ၾကပါေစ။
 
ဇီ၀က ေဆး(၁)