လိပ်ခေါင်း ရောဂါအကြောင်း သိကောင်းစရာ

လိပ္ေခါင္း ေရာဂါအေၾကာင္း သိေကာင္းစရာ

 

 

လိပ္ေခါင္းဆိုသည္မွာ လူေတြကို စိတ္ဒုကၡေပးတဲ့ ေရာဂါေတြထဲက တစ္ခုျဖစ္တယ္။ 

ကမာၻေပၚမွာ က်ား၊ မ၊ အသက္အ႐ြယ္မေ႐ြး ဒီေရာဂါျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အထူးသျဖင့္ အသက္ ၃၀-၆၅ အတြင္း အသက္ႀကီးသူေတြမွာ အဓိကျဖစ္ၾကပါတယ္။

စအိုဝရွိ ေသြးျပန္ေၾကာမ်ားတြင္ ေသြးဖိအားမ်ားလာေသာ အခါ လိပ္ေခါင္းေရာဂါျဖစ္ေစပါသည္။ စအိုဝရွိ ေသြးျပန္ေၾကာမ်ား၏ ေသြးေလွ်ာက္မႈကို

ဖိႏွိပ္ပိတ္ဆို႔ေစေသာအခါ ေသြးျပန္ေၾကာအတြင္း ေသြးမ်ားစုပုံလာၿပီး ဖိအားမ်ားလာပါသည္။ ဖိအားမ်ားလာေသာေၾကာင့္ စအိုဝရွိ ေသြးျပန္ေၾကာ မ်ား ေဖာင္းပြလာကာ

နာက်င္မႈ ေဝဒနာကို ခံစားလာရပါသည္။စအိုဝ၌ ေပၚေပါက္လာေသာ ေဖာင္းႂကြၿပီး နာက်င္မႈရွိသည့္ ေသြးျပန္ေၾကာ မ်ားျဖစ္ပါသည္။ ေဆးပညာအရ Haemorrhoid,

Piles စသည္ျဖင့္ ေခၚေဝၚေလ့ရွိပါသည္။ 

 

 ဝမ္းခ်ဳပ္တတ္သူမ်ား၊ ဝမ္းသြားခ်ိန္တြင္ အားသုံး၍ ဝမ္းညႇစ္တတ္သူမ်ား၊ အေညာင္းထိုင္ အလုပ္လုပ္သူမ်ား၊ စအိုဝတြင္ အနာေရာဂါျဖစ္သူမ်ားႏွင့္ အသည္းေျခာက္ေရာဂါရွိသူမ်ားတြင္

အျဖစ္မ်ားပါသည္။ 

 

လိပ္ေခါင္းျဖစ္ေပၚလာပုံအဆင့္ဆင့္

 

အဆင့္(1) လိပ္ေခါင္း (Grade 1)

စအိုတြင္းေသြးေၾကာ ေဖာင္းမယ္၊ တခ်ိဳ႕မွာ ေသြးစပါေပမယ့္ တခ်ိဳ႕က ဘာလကၡဏာမွ မျပေသးဘူး။ 

အဆင့္(2) လိပ္ေခါင္း (Grade 2)

ဝမ္းသြားတဲ့အခါ လိပ္ေခါင္းက အျပင္ကို စူထြက္လာတယ္။ ၿပီးရင္ သူ႔ဘာသာ ျပန္ဝင္သြားတယ္။

အဆင့္(3) လိပ္ေခါင္း (Grade 3) 

ဝမ္းသြားခ်ိန္မွာ လိပ္ေခါင္း ထြက္လာတယ္။ ဒီအဆင့္မွာ လိပ္ေခါင္းကို လက္နဲ႔ ျပန္ထည့္လို႔ ရေသးတယ္။

အဆင့္(4) လိပ္ေခါင္း (Grade 4) 

ေနာက္ဆုံးအဆင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ အျပင္ထြက္ေနတဲ့ လိပ္ေခါင္းဟာ ျပန္သြင္းလို႔မရေတာ့ဘူး။ စအိုက အျပင္ထြက္လာတဲ့လိပ္ေခါင္းကို အဆင့္(2) ေနာက္ပိုင္းမွ ေတြ႕ျမင္ ရတယ္။

လူအမ်ားသိတဲ့ အျပင္လိပ္က အဆင့္ (3) နဲ႔ (4) ကို ဆိုလိုတာျဖစ္ပါတယ္။

 

လိပ္ေခါင္း ျဖစ္ၿပီဆိုပါက စအိုဝအနီးတစ္ဝိုက္တြင္ ယားယံ လာတတ္ပါသည္။ ထို႔ေနာက္ စအိုဝပတ္ပတ္လည္တြင္ နာက်င္ ကိုက္ခဲမႈေဝဒနာကို ခံစားလာရၿပီး ၎ေဝဒနာသည္

ထိုင္ေနသည့္ အခ်ိန္တြင္ ပိုဆိုးပါသည္။ တစ္ခါ တစ္ရံတြင္ စအိုဝမွ ေသြးယိုစီးမႈ ရွိႏိုင္ၿပီး ေသြးစေသြးနမ်ားကို မစင္ေပၚတြင္လည္းေကာင္း၊ အိမ္သာခြက္ထဲတြင္လည္းေကာင္း၊

အိမ္သာသုံးစကၠဴ ေပၚတြင္လည္းေကာင္း ေတြ႕ရႏိုင္ပါသည္။ ဝမ္းသြားခ်ိန္တြင္ နာက်င္မႈရွိႏိုင္ပါ သည္။ စအိုဝပတ္ပတ္လည္တြင္ နာက်င္မႈရွိေသာ အလုံးအက်ိတ္မ်ားတစ္ခု

သို႔မဟုတ္ တစ္ခု ထက္ပိုကာ ေပၚေပါက္လာႏိုင္ပါသည္။လိပ္ေခါင္းမွ ေသြးယိုစီးမႈသည္ ျပင္းထန္ပါက အခ်ိန္ၾကာျမင့္ေသာအခါ ေနာက္ဆက္တြဲ ဆိုးက်ိဳးအေနျဖင့္

သံဓာတ္ ေလ်ာ့နည္းသည့္ ေသြးအားနည္း ေရာဂါ (Iron deficiency anaemia) ျဖစ္ေပၚႏိုင္ပါသည္။ ဆရာဝန္မွ ၾကည့္ရႈစမ္းသပ္ေသာအခါ စအို၀ ကို စမ္းသပ္စစ္ေဆးၾကည့္႐ုံျဖင့္

လိပ္ေခါင္းေရာဂါ ရွိေၾကာင္း ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ေလ့ရွိပါသည္။ လိုအပ္ ပါက Sigmoidoscopy သို႔မဟုတ္ Anoscopy မ်ား အသုံးျပဳကာ စမ္းသပ္မည္ ျဖစ္ပါသည္။ လိပ္ေခါင္းေရာဂါျဖစ္ၿပီဟု

ယူဆပါက ဆရာဝန္ႏွင့္ ျပသ တိုင္ပင္သင့္ ပါသည္။ 

 

Corticosteroids Cream လိမ္းေပး ျခင္းသည္ လိပ္ေခါင္း ေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚေသာ နာက်င္ ေရာင္ရမ္းမႈကို သက္သာေစပါသည္။ ယားယံေသာ စအိုဝကို မကုတ္မိပါေစႏွင့္။ 

ဆားႏွင့္ေရေႏြးေႏြးတြင္ စအိုကိုစိမ္၍ ၁၀ မိနစ္မွ ၁၅ မိနစ္ခန႔္ ထိုင္ေပးျခင္းသည္ သက္ေသာင့္သက္သာရွိေစ ႏိုင္ပါသည္။ မျပင္းထန္ေသာ လိပ္ေခါင္းေရာဂါမ်ားတြင္

 ေသာက္ေဆးေသာက္႐ုံျဖင့္ သက္သာေပ်ာက္ ကင္းႏိုင္ေသာ္လည္း ျပင္းထန္လာပါက ခြဲစိတ္ ကုသေသာ နည္းလမ္းမ်ားကို အသုံးျပဳရတတ္ပါ သည္။ လိပ္ေခါင္းေရာဂါကို ကုသရာတြင္

Infrared coagulation နည္းမွာ လိပ္ေခါင္းအား ရႈံ႕ဝင္ ေပ်ာက္ကြယ္သြားေအာင္ ျပဳလုပ္ေသာနည္း ျဖစ္ပါ သည္။ မျပင္းထန္ေသာ လိပ္ေခါင္းေရာဂါမ်ားတြင္

Infrared coagulation နည္းသည္ ထိေရာက္မႈရွိတယ္။ နာက်င္မႈေဝဒနာ ျပင္းထန္ ေစေသာ လိပ္ေခါင္းေရာဂါ မ်ားႏွင့္ ေသြးယိုစီးမႈ မ်ားေသာ လိပ္ေခါင္းေရာဂါမ်ား တြင္

အျခား နည္းလမ္းမ်ား အသုံးျပဳ၍ မသက္သာေသာ အခါ ခြဲစိတ္ကုသသည့္ နည္းလမ္းကိုအသုံးျပဳရပါသည္။ ခြဲစိတ္ ကုသမႈ ျပဳလုပ္ရန္ လိုအပ္လာေသာအခါ သားေရကြင္းပစ္ျခင္း

(Rubber band ligation) နည္းလမ္းကို အသုံးျပဳ သကဲ့သို႔ လိပ္ေခါင္းကို ခြဲစိတ္လွီးထုတ္ျခင္း(Surgical Haemorrhoidectomy) နည္းလမ္းကို လည္း အသုံးျပဳေလ့ ရွိပါသည္။

လိပ္ေခါင္းေရာဂါ ျပင္းထန္ပါက စအိုဝရွိ ေဖာင္းႂကြေနေသာ ေသြးျပန္ေၾကာအတြင္း၌ ေသြးခဲ ျဖစ္ေပၚတတ္ပါသည္။ ထိုကဲ့သို႔ ေသြးခဲ ျဖစ္ေပၚေသာအခါ ၎ေသြးျပန္ေၾကာအနီးရွိ

အသားစမ်ား ပုပ္သြားတတ္ပါသည္။ ထိုအေျခအေနတြင္ လိပ္ေခါင္းႏွင့္ ေသြးခဲကို ခြဲထုတ္ ဖယ္ရွားရေလ့ ရွိပါသည္။ 

  လိပ္ေခါင္းေရာဂါ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ရန္အတြက္ ေဆာင္ရန္/ေရွာင္ရန္ အခ်က္မ်ား

 ဝမ္းခ်ဳပ္ျခင္း၊ အားသုံး၍ ဝမ္းညႇစ္ရျခင္းတို႔သည္ လိပ္ေခါင္းေရာဂါ ျဖစ္ေစရန္ အားေပးအားေျမႇာက္ ျပဳပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ 

 ၁။ ေရမ်ားမ်ားေသာက္ပါ။ (တစ္ေန႔လွ်င္ အနည္းဆုံး ေရရွစ္ဖန္ခြက္ ေသာက္ပါ။) 

၂။ အမွ်င္ဓာတ္ႂကြယ္ဝေသာ သစ္သီး၊ ဟင္းသီး ဟင္း႐ြက္မ်ားကို စားသုံးပါ။ 

၃။  နီတဲ့အသား (အမဲသား၊ ဝက္သား၊ ဆိတ္သား) ေတြက ဝမ္းခ်ဳပ္ေစလို႔ ေလွ်ာ့စားပါ။ 

၄။ ေလ့က်င့္ခန္း ပုံမွန္လုပ္ပါ။

၅။ ပိုအေရးႀကီးတာက ဝမ္းသြားခ်င္စိတ္ ရွိတာနဲ႔ သြားလိုက္ပါ။ ေအာင့္မထားပါနဲ႔။ ဝမ္းမာလာရင္ ဝမ္းသြားရခက္မယ္။ လိပ္ေခါင္းျပန္ျဖစ္တတ္ပါတယ္။

ဝမ္းေပ်ာ့ေဆး မၾကာခဏ သုံးေပးပါ။

၆။ ေဆာင့္ေၾကာင့္ ထိုင္တာမ်ိဳးတတ္ႏိုင္သမွ် ေရွာင္ပါ။(ဗိုလ္ထိုင္အိမ္သာသုံးပါ)

 

ဇီ၀က ေဆး(၁)