ကိုယ်ဝန်ဆောင်ကာလ ဆီးချိုရောဂါ

 

ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ကာလ အတြင္းသာျဖစ္ေသာ ဆီးခ်ိဳေရာဂါကို Gestational Diabetes Mellitus (GDM) လို႔ေခၚပါတယ္။ ကေလးဘဝမွာ စျဖစ္တဲ့

type 1 diabets (Insulin ထိုးကိုထိုးရတဲ့ ဆီးခ်ိဳ) နဲ႔ လူလတ္ပိုင္းမွာ စျဖစ္တတ္တဲ့ type 2 diabetes မ်ားနဲ႔ မတူပါဘူး။ Gestational diabetes ဟာ မ်ားေသာအားျဖင့္

ကိုယ္ဝန္ ၂၄ပတ္ ႏွင့္ ၂၈ပတ္ၾကား စတင္ျဖစ္ေပၚေလ့ရွိေသာ္လည္း ကိုယ္ဝန္ပိုႏုစဥ္မွာ စတင္ျဖစ္ေပၚႏိုင္ေျခ အနည္းငယ္ ရွိပါေသးတယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ ၅% မွ ၁၀% အထိမွာ

ေတြ႕ႏိုင္လို႔ gestational diabetes ဟာ မရွားဘူးလို႔ ေျပာလို႔ရပါတယ္။  GDM ရွိရင္ေတာ့ ေသြးခ်ိဳဓာတ္ကို ထိန္းႏိုင္မွ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္နဲ႔ သေႏၶသားတို႔ အႏၲရာယ္ကင္းၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

 

* ျဖစ္ရေသာ အေၾကာင္းရင္း

 

Placenta လို႔ေခၚတဲ့ အခ်င္းကထုတ္တဲ့ ေဟာ္မုန္းေတြေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္။ ေသြးခ်ိဳ ထိန္းဖို႔ ခႏၶာကိုယ္က Insulin ဆိုတဲ့ေဟာ္မုန္းရဲ႕ စကားနားေထာင္ဖို႔လိုပါတယ္။ အခ်င္းကထုတ္တဲ့

 ေဟာ္မုန္းေတြက ေျမႇာက္ထိုးပင့္ေကာ္လုပ္တဲ့အခါ မိခင္ေလာင္းခႏၶာကိုယ္က Insulin ရဲ႕စကား နားမေထာင္ေတာ့ဘဲ ေသြးခ်ိဳတက္လာပါတယ္။ Insulin resistance လို႔ေခၚပါတယ္။

ပထမ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ခ်ိန္မွာGDM ျဖစ္ဖူးရင္ ေနာက္တခါကိုယ္ဝန္ေဆာင္ခ်ိန္မွာGDM ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ပိုမ်ားပါတယ္။အသက္ႀကီးလာတဲ့အခါ type 2 diabetes ျဖစ္ႏိုင္ေျခ ပိုရွိပါတယ္။

 

 

* GDM ျဖစ္ႏိုင္ေျခ ပိုရွိသူမ်ား

 

၁.မိခင္အသက္ႀကီးျခင္း

၂.အဝလြန္ျခင္း (Overweight)

၃.အရင္ကိုယ္ဝန္ေဆာင္တုန္းကလည္း Gestational Diabetes ေရာဂါ ျဖစ္ဖူးသူ

၄.မိသားစုအတြင္း GDM ရွိဖူးျခင္း  

၅.မိသားစုအတြင္း အမ်ိဳးအစား၂ဆီးခ်ိဳရွိျခင္း

၆.ကေလးထြား ေမြးဖူးျခင္း

၇.Polycystic Ovary Syndrome ရွိသူ

 

* ေရာဂါလကၡဏာမ်ား

 

မ်ားေသာအားျဖင့္ ဘာလကၡဏာမွ မျပပါ။ ဒါေၾကာင့္ တတ္ႏိုင္ရင္ လုပ္လို႔ရရင္ ေသြးစစ္ဖို႔လိုပါတယ္။ 

 

အခ်ိဳ႕မွာေတာ့ ေအာက္ပါလကၡဏာေတြ ျပႏိုင္ပါတယ္။ 

၁.ေရငတ္ျခင္း

၂.ဆီးသြားမ်ားျခင္း

၃.ညဘက္ ဆီးခဏခဏသြားျခင္း

၄.နံုးျခင္း

၅.မက္ခ႐ုျဖစ္ျခင္း

၆.ကိုယ္ဝန္ဆိပ္တက္ျခင္း၊ 

၇.စိတ္က်ျခင္း 

ေကာင္းမြန္စြာ မကုသဘဲထားရင္ ေမြးလာတဲ့ကေလးဟာႀကီး၍ ေမြးရခက္ျခင္း၊ ၾကာျခင္း၊ ၫွပ္ဆြဲရျခင္း၊ ခြဲေမြးရျခင္း(ေသြးအခ်ိဳဓာတ္က အခ်င္းကိုျဖတ္ၿပီး သေႏၶသားဆီ အမ်ားႀကီး

ေရာက္လာတဲ့အခါ သေႏၶသားက Insulin အမ်ားႀကီးထုတ္ၿပီး ျပန္ထိန္းရပါတယ္။ သိပ္မ်ားေနတဲ့ Insulin က သေႏၶသားကို အဆမတန္ ႀကီးထြားေစျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္)

 ေရမႊာရည္ပိုျခင္း - polyhydramnios၊ေရမႊာပို၍ သေႏၶသား အေနအထား မ မွန္ျခင္း၊ ေရမႊာေစာေပါက္၍ လမေစ့ဘဲေမြးျခင္း၊ ေပါက္ၿပီး ေရမႊာႏွင့္အတူ ခ်က္ႀကိဳး အရင္ထြက္က်လာျခင္း

- cord prolapse (အခ်ိန္မွီ မေမြးႏိုင္ရင္ သေႏၶသားရဲ႕ အသက္အႏၲရာယ္ အလြန္ႀကီးပါတယ္) ၊ကေလးေခါင္းထြက္ၿပီးမွ ပခံုးတစ္ေနျခင္း - shoulder dystocia (မိနစ္ပိုင္း အတြင္း ပခံုးမထြက္ႏိုင္ရင္

ကေလးရဲ႕ အသက္အႏၲရာယ္ အလြန္ႀကီးပါတယ္)၊အဆိုးဆံုးကေတာ့ ကေလးအဖတ္မတင္ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ 

due date (၄၀ ပတ္) မတိုင္မီ (မေမြးေသးရင္) ေဆးသြင္း ေမြးေပးရေလ့ရွိပါတယ္။၄၁-၄၂ ပတ္ အထိသူ႔အလိုလို ေမြးေအာင္ ေစာင့္တာ မလုပ္သင့္ပါ။

ကေလးေမြးၿပီးၿပီးခ်င္း ၂၄နာရီ အတြင္း ကေလးမွာ ေသြးခ်ိဳဓာတ္ အလြန္အမင္းက်ဆင္းျခင္း၊က်တာဆိုးလြန္းရင္ သတိလစ္ျခင္း တက္ျခင္းမ်ားေတာင္ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ႏို႔ေစာေစာ စ တိုက္ဖို႔နဲ႔

ကေလးရဲ႕ ေသြးခ်ိဳဓာတ္ကို ေျခဖေနာင့္ထိပ္ေဖာက္ ေသြးစစ္ဖို႔ လိုပါတယ္။ လိုအပ္ရင္ ႏို႔ဗူးတိုက္ျခင္း၊ glucose အေၾကာေဆး ထိုးျခင္းမ်ား လုပ္ေပးရပါတယ္။

သေႏၶသားတြင္ အဂါၤမစံုျခင္းပါ ျဖစ္တတ္၍ ကိုယ္ဝန္မေဆာင္ခင္ကတည္းက OG ႏွင့္ ေသခ်ာျပၿပီးမွ ကိုယ္ဝန္ရေအာင္ ႀကိဳးစားသင့္ပါတယ္။

* ရွာေဖြ စစ္ေဆးျခင္း

 

အေကာင္းဆံုးနည္းကေတာ့ OGTT ေသြးစစ္ျခင္းပါ။ ကိုယ္ဝန္ ၂၄ပတ္နဲ႔ ၂၈ပတ္ခန္႔ျကားေရာက္ရင္ မနက္ အစာမစားခင္ ေသြးတစ္ႀကိမ္၊ ၇၅ ဂရမ္ glucose ေသာက္ၿပီး တစ္နာရီၾကာ တစ္ႀကိမ္၊ ႏွစ္နာရီၾကာ

တစ္ႀကိမ္ စုစုေပါင္း ေသြးသံုးႀကိမ္ ေဖာက္ရပါတယ္။ ဓာတ္ခြဲခန္းမွာ စစ္ရပါတယ္။ GDM ရွိမရွိ ဆံုးျဖတ္ဖို႔ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ပံုမွန္ေသြးခ်ိဳ level ေတြက အျခားဆီးခ်ိဳေတြအတြက္ သံုးတဲ့ level ေတြနဲ႔ မတူပါဘူး။

ဒါေၾကာင့္ ဓာတ္ခဲြခန္းက ကိုယ္ဝန္အတြက္မွန္းသိမွ မွန္ကန္တဲ့ အေျဖထုတ္ႏိုင္ပါတယ္။ 

 

OGTT လုပ္လို႔မရရင္ လက္ထိပ္ေသြးေဖာက္ ေသြးခ်ိဳစစ္ျခင္း၊ ဆီးကို dipstick ျဖင့္ ဆီးခ်ိဳစစ္ျခင္းမ်ားလည္း သံုးႏိုင္ပါတယ္။ 

 

 

* ကုသျခင္း

 

ေသြးအခ်ိဳဓာတ္ကို ထိန္းႏိုင္ရင္ GDM ရဲ႕ ေနာက္ဆက္တဲြ ဆိုးက်ိဳးေတြကို ကာကြယ္ႏိုင္ပါတယ္။

 

- ေသြးခ်ိဳဓာတ္ ေစာင့္ၾကည့္ စစ္ေဆးျခင္း

ေဆးဝါးျဖင့္ ကုသမႈ လိုမလို သိႏိုင္ဖို႔ အတြက္ပါ။ မနက္ အစာမစားမီ နဲ႔ မနက္၊ ေန႔လည္၊ ညစာ စားၿပီး ႏွစ္နာရီၾကာၿပီးခ်ိန္ေတြမွာ ကိုယ္ပိုင္စက္ကေလးျဖင့္ လက္ထိပ္ေဖာက္ ေသြးစစ္ရပါတယ္။

ရလဒ္ေတြကို ဆရာဝန္က ၾကည့္ၿပီး ဆံုးျဖတ္ေပးရပါတယ္။

 

- အစား ဆင္ျခင္ျခင္း

GDM ရွိ မိခင္ေလာင္းအမ်ားစုက အစား ဆင္ျခင္ရံုနဲ႔ ေသြးခ်ိဳဓာတ္ကို ထိန္းႏိုင္ပါတယ္။ ကစီဓာတ္၊ အခ်ိဳစာေတြ ေလွ်ာ့ၿပီး ဟင္းသီးဟင္းရြက္မ်ားမ်ား စားရပါမယ္။ ထမင္းသံုးနပ္ကို နည္းနည္းစီသာစားၿပီး

ဗိုက္ဆာရင္ သြားရည္စာ (ဥပမာ မခ်ိဳတဲ့ သစ္သီး) နည္းနည္းထပ္စားႏိုင္ပါတယ္။  အဝ မလြန္ေအာင္ အဆီေလွ်ာ့ စားရပါမယ္။ 

 

- အားကစား လုပ္ျခင္း

ေသြးခ်ိဳက်ဖို႔ အားကစားကလည္း အေရးႀကီးပါတယ္။ လမ္းေလွ်ာက္ျခင္းကို တစ္ေန႔ နာရီဝက္ တစ္ပတ္မွာ ၅ ရက္ အနည္းဆံုးလုပ္ပါ။

 

- ေဆးဝါးျဖင့္ ကုသျခင္း

အစားဆင္ျခင္ျခင္း၊ အားကစားလုပ္ျခင္းမ်ားျဖင့္ မလံုေလာက္ရင္ ေဆးဝါးေတြ သံုးရဖို႔ လိုႏိုင္ပါတယ္။ Insulin ထိုးေဆးကေတာ့ အေကာင္းဆံုးပါ။ 

 

- အပတ္ ၄၀ မတိုင္မီ ေမြးေပးဖို႔လိုပါတယ္။

- Folic acid 5mg (ပံုမွန္ dose ထက္ ဆယ္ဆျမင့္ေသာ dose) ကို ကိုယ္ဝန္မေဆာင္ခင္ကတည္းက စတင္ ေသာက္ေနရပါမယ္။ ေက်ာ႐ိုးမႀကီးတြင္ အေပါက္ပါလာျခင္းႏွင့္ အျခားအဂါၤခ်ိဳ႕ယြင္းျခင္းမ်ားကို ကာကြယ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။

 

* ေနာက္ထပ္ျဖစ္ႏိုင္ျခင္း

 

GDM ျဖစ္ဖူးရင္ ေနာက္ကိုယ္ဝန္ေတြမွာ ထပ္ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ကိုယ္ဝန္ ေစာေစာပိုင္းမွာကတည္းက ေသြးခ်ိဳတိုင္းဖို႔ လိုႏိုင္ပါတယ္။ အစားလည္း ကိုယ္ဝန္ အေစာပိုင္းကစလို႔ ကိုယ္ဝန္တစ္ေလွ်ာက္လံုး ဆင္ျခင္ပါ။

အသက္ ၄၀ ေက်ာ္ရင္လည္း type 2 diabetes ရွိလာႏိုင္လို႔ ၄၀ ေက်ာ္ရင္ တစ္ႏွစ္တစ္ခါ ေသြးခ်ိဳစစ္ဖို႔လိုပါတယ္။ GDM ရွိတဲ့ မိခင္က ေမြးလာတဲ့ကေလးမွာ diabetes ပါမလာေပမယ့္

ဒီကေလး အသက္ ၄၀ ေက်ာ္ရင္လည္း type 2 diabetes ရွိလာႏိုင္ေျခပိုမ်ားပါတယ္။ 

 

ေဆးဝါးမ်ားကေတာ့ မိမိသေဘာနဲ႔မိမိေသာက္သံုးျခင္းမျပဳဘဲ သက္ဆိုင္ရာဆရာဝန္ႀကီးမ်ားၫႊန္ၾကားခ်က္အတိုင္း လိုက္နာေသာက္သံုးရမွာျဖစ္ပါတယ္လို႔ေရးသားလိုက္ရပါတယ္။